Planowanie strategiczne jako metoda zarządzania w jednostkach terytorialnych różnych szczebli jest powszechnie stosowana w krajach o gospodarce rynkowej. W Polsce metoda ta na potrzeby rozwoju jednostek terytorialnych wykorzystywana jest od 10 lat. Wszystkie województwa w Polsce mają strategie rozwoju województw. Ocenia się także, że większość gmin ma opracowane strategie rozwoju gmin. Jakkolwiek znane są teoretyczne aspekty metodologii opracowywania i organizacji prac wdrożenia strategii rozwoju gmin, to brak jest badań dotyczących praktycznych sposobów i metod opracowywania strategii przez władze lokalne w gminach, a także oceny stopnia i efektywności ich wdrażania. Nie ma zatem przesłanek do oceny przydatności efektywności stosowania planowania strategicznego w jednostkach terytorialnych szczebla podstawowego, tj. w gminach. W 2000 r. rozprowadzono ankietę wśród 137 gmin mających strategię rozwoju, na którą uzyskano 52 odpowiedzi. Badanie dotyczyło zarówno różnorodnych aspektów opracowywania, jak i wdrażania strategii w gminach. Artykuł jest prezentacją wyników badania i próbą ich uogólnienia. Wyniki badań wykazały, iż dominującym czynnikiem sprawczym opracowania strategii w gminach była samoświadomość władz lokalnych dotycząca potrzeby posiadania kompleksowego programu rozwoju, który byłby adekwatny do gospodarowania i zarządzania w warunkach gospodarki rynkowej i demokratyzacji procesów zarządzania. W większości gmin opracowywanie strategii miało charakter partycypacyjny, obejmujący reprezentantów władz lokalnych i środowisk mających wpływ na przebieg procesów rozwojowych. Ich stopień uspołecznienia był duży. W niewielkim procencie strategie miały charakter ekspercki. Prawie we wszystkich gminach opracowanie strategii było sfinansowane ze środków budżetu lokalnego. Na etapie implementacji strategii, w 25% badanych przypadków uznano je za nieprzydatne do stymulowania procesów rozwojowych. Stopień osiągnięcia celów strategicznych i operacyjnych oraz realizacji zadań kształtował się w większości badanych gmin na poziomie 0- 25%. W większości badanych gmin inwestycje przewidziane w strategiach nie przekraczały 50% ogółu realizowanych inwestycji budżetowych. Za główną barierę wdrożenia strategii uznawano brak adekwatnych do zamierzeń środków budżetowych. Bariery psychologiczne, socjologiczne oraz polityczne nie odgrywały istotnej roli w procesie wdrażania strategii. Współudział pozabudżetowych finansów krajowych i zagranicznych w procesach implementacji strategii lokalnych był znacznie wyższy aniżeli w ich opracowywaniu. Wyniki badań uprawniają do postawienia tezy, iż planowanie strategiczne w gminach cechuje się większą prawidłowością na etapie opracowywania strategii aniżeli w procesach jej wdrażania. Nie można zatem odpowiedzieć jednoznacznie, na ile strategie rozwoju są skutecznym i efektywnym instrumentem zarządzania w gminach. Niekwestionowana potrzeba planowania strategicznego musi być skonfrontowana z realnymi warunkami wdrażania strategii rozwoju gmin. Wymaga to pogłębionych badań, które pozwolą na rozwinięcie i uzupełnienie informacji zawartych w artykule.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.