Podstawą do napisania tego artykułu była chęć przedstawienia pogranicza, jako problemu badawczego, który inspiruje badaczy z różnych dziedzin nauk społecznych. Autorowi zależało na przedstawieniu tego problemu w perspektywie rozwoju współczesnych społeczeństw w skali mikro i makrospołecznej. Analiza problemu badawczego jest ukazana w kontekście tych ośrodków socjologicznych, które już od kilkunastu lat prowadzą systematyczne badania nad specyfiką polskich i europejskich pograniczy. Teoretyczny opis tego zagadnienia jest pogłębiony wynikami badań własnych, które autor prowadził wśród studentów na pograniczu polsko - białoruskim. Wyniki owych dociekań dość jednoznacznie ukazują powierzchowne znaczenie tego terminu wśród badanych oraz tradycyjne ujęcie tego terminu.
Artykuł przedstawia najważniejsze procesy demograficzne na Śląsku Opolskim ze szczególnym uwzględnieniem specyficznych, niepowtarzalnych w innych regionach kraju zmian ludności na wsi i w rolnictwie. Z badań wyłania się obraz uprzemysłowionej wsi opolskiej o zróżnicowanej narodowości i zróżnicowanej sytuacji demograficznej. Wieś opolska charakteryzuje się depopulacją, masową migracją zagraniczną stałą i czasową, wysokim udziałem ludności pozarolniczej, zaburzeniami w ruchu naturalnym, masowymi dojazdami do pracy pozarolniczej, niskim poziomem wykształcenia wyższego i pozarolniczego. Prognoza demograficzna do 2035 roku wskazuje na dalszy spadek ludności i zasobów pracy, proces starzenia się ludności i brak zastępowalności pokoleń.