Estimation of selected agri-environmental indicators in farms located in direct influence zone on Natura 2000 area Dabrowy Krotoszynskie (PLH300002)

• Autorzy: Kupiec J.M.

Warianty tytułu

PL

Ocena wybranych wskaźników rolniczo-środowiskowych gospodarstw rolnych zlokalizowanych w strefie bezpośredniego oddziaływania na obszar Natura 2000 Dąbrowy Krotoszyńskie (PLH 300002)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of this paperwork was the potential risk assessment from farming for natural-valuable ecosystems in Natura 2000 area, based on selected production and environment indicators. There were selected 75 farms located in Dąbrowy Krotoszyńskie (PLH300002) and in zone of direct effect on the NATURA 2000 area, in the Wielkopolska province. In the research data from years 2004–2011 were used. Dąbrowy Krotoszyńskie are located in two nitrogen vulnerable zone’s (NVZ) – Orla river, Czarna Woda and Kuroch rivers. Average size of 75 farms chosen to research was 37.8 ha. All of farms led plant and animal production. In the structure of livestock species predominated cattle (62.1%). Pork accounted for 36.6% share. To hear the current threat to the quality of surface waters from agricultural production for the 26 representative farms were calculated NPK nutrients balance by “on field surface” methodology. The results showed the average balance of nutrients surplus, the group analyzed on the level 121.9 kg N·ha–1 and 47.1 kg K·ha–1, which indicates that macro-components are unsustainable management. Content of phosphorus did not exceed standards. One of the basic environmental indicators in agriculture is a load of farmland nitrogen from manure produced by livestock kept on the farm. Of the 75 surveyed farms only 12% exceeded the recommended standard 170 kg N·ha–1, while in 56% of farms had amount not exceeding 100 kg N·ha–1. In the paper were analyzes the status and the needs for structures to store manure. From the 75 studied farms, only seven had the right size concrete structure for storing solid manure for a period of six months. As many farmers had a suitable tank for liquid manure. Concrete for solid manure did not have 18% of farmers and 73%, there was no tank for liquid manure. This demonstrates the high negligence in this area and the potential risk of migration of nutrients to the environment.

PL

Celem pracy była ocena potencjalnego zagrożenia wód powierzchniowych na obszarze Natura 2000 ze strony gospodarki rolnej na podstawie wybranych wskaźników produkcyjno-środowiskowych. Do badań wytypowano 75 gospodarstw rolnych, umiejscowionych w strefie bezpośredniego oddziaływania na obszar Natura 2000 Dąbrowy Krotoszyńskie (PLH300002) w województwie wielkopolskim. W badaniach wykorzystano dane z okresu 2004–2011. Badany obszar niemal w całości położony jest w granicach obszaru szczególnie narażonego na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (OSN) w zlewni rzeki Orli. Wielkość badanych gospodarstw wahała się od 2,8 do 805 ha. Średnia powierzchnia gospodarstw wyniosła 37,8 ha. Wszystkie gospodarstwa rolne prowadziły produkcję roślinną i zwierzęcą. W strukturze gatunkowej inwentarza przeważało bydło (62,1%). Trzoda stanowiła 36,6% udziału. Dla rozpoznania aktualnego zagrożenia jakości wód powierzchniowych ze strony produkcji rolniczej dla 26 reprezentatywnych gospodarstw rolnych obliczono bilans biogenów NPK metodą „na powierzchni pola”. Wyniki bilansu składników wykazały średnią nadwyżkę, w grupie analizowanych gospodarstw, na poziomie 121,9 kg N·ha–1 i 47,1 kg K·ha–1, co wskazuje na nieracjonalną gospodarkę tymi składnikami. Saldo bilansu fosforu mieściła się w normie. Jednym z podstawowych wskaźników środowiskowych w rolnictwie jest obciążenie gruntów rolnych azotem z nawozów naturalnych, wytworzonych przez zwierzęta gospodarskie utrzymywane w gospodarstwie. Spośród 75 badanych gospodarstw tylko 12% przekraczało zalecaną normę 170 kg N·ha–1, przy czym w 56% gospodarstw była to ilość nieprzekraczająca 100 kg N·ha–1. W pracy przeanalizowano również stan i zapotrzebowanie na budowle do przechowywania nawozów naturalnych. Spośród 75 analizowanych gospodarstw tylko siedem miało odpowiedniej wielkości płytę do przechowywania obornika przez 6 miesięcy, tyle samo miało odpowiedni zbiornik na płynne nawozy naturalne. Płyty obornikowej nie miało 18% rolników, a w 73% przypadków w gospodarstwie nie było zbiornika na płynne nawozy naturalne. Świadczy to o dużych zaniedbaniach w tym zakresie oraz potencjalnym ryzyku migracji biogenów do środowiska.

Słowa kluczowe

EN

Natura 2000 area; Dabrowy Krotoszynskie area; non-point pollution; agri-environmental indicator; impact zone

• Wydawca: -
• Czasopismo: Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Land Reclamation
• Rocznik: 2014
• Tom: 46
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.17-31,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kupiec J.M.

• Department of Ecology and Environmental Protection University of Life Sciences in Poznan, ul.Piatkowska 94 C, 60-649 Poznan, Poland

Bibliografia

• CZARNIK W., CZUBA R., DREWNIAK A., FOTYMA M., GUCKI T., KŁOSSOWSKI W., KOZUŃ Z., MAJCZAK W., NAZARUK M., POCHOPIEŃ J., ROLA H., ROLA J., SADOWSKI W., SKONECZNA K., WITKOWSKA D., WRONKA T. 1986: Poradnik nawożenia i ochrony roślin. [Guide of fertilization and plant protection]. Agrochem, Kraków, 22: 311.
• Dyrektywa Rady 91/676/EEC z dnia 12 grudnia 1991r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanym przez azotany pochodzenia rolniczego. Dz.U. WE L 375 z 31.12.1991. [Council Directive 91/676/EEC of 12 December 1991 concerning the protection of waters against pollution caused by nitrates from agricultural sources].
• Dyrektywa Rady 92/43/EEC z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Dz.Urz. L 206, 22/07/1992: 0007-0050. [Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora].
• Dyrektywa Rady 2009/147/EEC z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiącej wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dziko żyjących ptaków. [Directive 2009/147/EEC of the European Parliament and of the Council on the conservation of wild birds].
• ELMADFA I., MUSKAT E. 2003: Wielkie tabele kalorii i wartości odżywczych. [Large tables of calories and nutritional value]. Muza, Warszawa: 118.
• FOTYMA M., MERCIK S. 1995: Chemia rolna. [Agricultural chemistry]. PWN, Warszawa: 356.
• FURGAŁ-DZIERŻUK I., KAŃSKI J., KOSMALA I. 2003: Tabele składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz. [Tables of chemical composition and fodders nutritional value]. Dane zawarte w Krajowej Bazie Informacji o Paszach Instytutu Zootechniki w Krakowie. Wyd. IZ, Kraków: 88.
• GORLACH E., MAZUR T. 2002: Chemia rolna. [Agricultural chemistry]. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 347.
• GUS. 2010: Ochrona środowiska. Informacje opracowania statystyczne. [Environmental protection. Information and statistical report]. Zakł. Wyd. Stat., Warszawa: 609.
• JADCZYSZYN J., STUCZYŃSKI T., SZABELAK P., WAWER R., ZIELIŃSKI M. 2004: History and current status of research and policies regarding soil erosion in Poland. In: OECD, Agricultural Impacts on Soil Erosion and Soil Biodiversity: Developing Indicators for Policy Analysis. Paris, France. http:// www.oecd.org/greengrowth/sustainable-agri-culture/agri-environmentalindicators.htm.
• KAJAK Z. 1994: Hydrobiologia. Ekosystemy wód śródlądowych. [Hydrobiology. Ecosystems of inland waters]. Dział Wydawnictw Filii UW w Białymstoku, Białystok.
• KUNACHOWICZ H., NADOLNA I., PRZYGODA B., IWANOW K. 2005: Tables of composition and nutritional value of food. [Tabele składu i wartości odżywczej żywności]. PZWL, Warszawa: 671.
• KUPIEC J. 2007: Ocena obciążenia agro-eko-systemów na podstawie bilansu składników biogennych „u wrót" w wybranych gospodarstwach Wielkopolski. [Assessment of nutrients burden on grounds of farm gate balance in selected farms of Wielkopolska region]. Fragmenta Agronomica 24 (3): 275-282.
• KUPIEC J., ZBIERSKA J. 2006: Emisja gazowych form azotu w wielkoobszarowych gospodarstwach rolnych Wielkopolski. [Emission of nitrogen gases from large area farms in Wielkopolska region]. PTPN 100: 95-104.
• KUPIEC J., ZBIERSKA J. 2012: Comparison of Results Obtained on the Basis of Selected Types of Nitrogen Balance in the Scale of a Field and a Farm. Polish Journal of Environmental Studies 21 (5): 1295-1304.
• ŁAWNICZAK A.E., ZBIERSKA J., KUPIEC J. 2008: Changes of nutrient concentrations in water sensitive to nitrate pollution from agricultural sources in the Samica Stęszewska river catchment. Ann. Warsaw Univ. of Life Sci. - SGGW, Land Reclam. 40: 15-25.
• ŁAWNICZAK A.E., ZBIERSKA J., CHOINSKI A., SZCZEPANIAK W. 2010: Response of emergent macrophytes to hydrological changes in a shallow lake, with special reference to nutrient cycling. Hydrobiologia 656: 243-254.
• OECD. 2008: Wpływ rolnictwa na środowisko naturalne od 1990 r. Raport Główny. [Agricultural impact for environment. Main report]. Paris, France.
• OENEMA O. 1999: Nitrogen cycling and losses in agricultural systems. W: Nitrogen cycle and balance in Polish agriculture. IMUZ, Falenty: 25-43.
• OSZLÁNYI J., GRODZIŃSKA K., BADEA O., SHPARYK Y. 2004: Nature conservation in Central and Eastern Europe with a special emphasis on the Carpathian mountains. Environmental Pollution 130: 127-134.
• PIEKARSKA J., ŁOŚ-KUCZERA M. 1990: Skład i wartość odżywcza produktów spożywczych. W: Produkty spożywcze. Skład i wartość odżywcza. (red.) M. Łoś-Kuczera. Wyd. IŻŻ, Warszawa: 241.
• Program działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych, określonych na drodze Rozporządzenia nr 4/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z dnia 5 lipca 2012 r. Dz.U. Woj. Dolnośląskiego 2012, poz. 3157. [The action program aimed at reducing the outflow of nitrogen from agricultural sources for vulnerable areas, identified through Regulation No. 4/2012 of the Director of Regional Water Management Board in Wroclaw dated July 5, 2012].
• Raport projektu badawczego N N305 372238. 2011: System szybkiej identyfikacji gospodarstw dla oceny zagrożenia jakości wód na obszarach szczególnie narażonych na azotany ze źródeł rolniczych oraz regionach intensywnej produkcji rolnej. [Farm's rapid identification system for assessment of water quality in nitrate vulnerable zones and regions of intensive agricultural production]. Kierownik zespołu: J.M. Kupiec, wykonawcy: J. Zbierska, R. Staniszewski. UP w Poznaniu, Poznań.
• ROSZYK E., SPIAK Z. 1999: Zagrożenie środowiska przez nawozy. W: Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo-rol-niczego. [Environment threats from fertilizers. In: Threats, protection and management of agri-environmental space]. (red.) S. Bieszczad, J. Sobota. Wyd. AR, Wrocław: 25-43.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań maj ących na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. 2002 nr 4, poz. 44. [Ministry of the Environment Ordinance dated 23 Dec. 2002 on detailed requirements for limiting nitrogen run-off from agricultural sources oriented programs].
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 maja 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Dz.U. 2005 nr 93, poz. 778, 779 i 780. [Ministry of the Environment Ordinance dated 18 may 2005 on detailed conditions and procedures of financial help providing for conformance of farms to European Union standards involved of Rural Development Programme].
• Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 17 sierpnia 2012 r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Dz.U. Woj. Wlkp. 2012, poz. 3601. [Regional Director Regulation of Water Management Board in Poznań dated 17 Sept. 2012 on detailed requirements for limiting nitrogen run-off from agricultural sources oriented programs].
• SADY W. 2000: Nawożenie warzyw polowych. [Fertlizization of field vegetables].
• PLANT-PRESS, Kraków: 97. SKIBA U., FOWLER D., SMITH K.A. 1997: Nitric oxide emissions from agricultural soils in temperate and tropical climates: Sources, controls and mitigation options. Nutrient Cycling in Agroecosystems 48: 75-90.
• TOCZYŃSKI T., WRZASZCZ W., ZEGAR J.S. 2013: Zrównoważenie polskiego rolnictwa. Powszechny Spis Rolny 2010. [Sustainability of polish agriculture. National Agricultural Census 2010]. Warszawa: 219. WIOŚ (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu). 2012: Ocena stanu jednolitych części wód w latach 2010-2012 z uwzględnieniem oceny spełnienia wymagań dla obszarów chronionych. http://poznan. wios.gov.pl/monitoring-srodowiska/wyniki-badan-i-oceny/monitoring-wod-powierzch-niowych/rzeki/ocena-stanu-jednolitych-cze-sci-wod-w-latach-2010-2012/.
• WRZEŚNIOWSKI Z., SOSNOWSKA W., STEMPEL R. 1997: Tabele pomocnicze do planowania rolniczej działalności gospodarczej. [Auxilary tables to plan agricultural activities]. ART, Olsztyn: 112.
• KLIMONT Z., BRINK C. 2004: Modelling of emissions of air pollutants and greenhouse gases from agricultural sources in Europe. Interim Report. IIASA, Austria: 69.
• Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej. [Code of Good Agricultural Practice]. 2004: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska. (red.) I. Duer, M. Fotyma, A. Madej. Warszawa: 112.
• KOSTUCH R. 1996: Nawożenie mineralne użytków zielonych. W: Nawożenie mineralne roślin uprawnych. [Fertilization of grasslands. In: Fertilization of crops]. (red.) R. Czuba. Zakł. Chem. „Police", Police: 57-84.

Identyfikatory

DOI

10.2478/sggw-2014-0002