Możliwości wykorzystania obiektów ochrony pomnikowej w edukacji przyrodniczej na obszarze gminy Zawoja

• Autorzy: Franczak P. , Listwan-Franczak K.

Warianty tytułu

EN

The possibilities of using monumental protection objects in the environmental education in Zawoja

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na obszarze Polski prawem chronionych jest obecnie 36 353 pomników przyrody, spośród których większość stanowią drzewa (94,7%), których szacunkowo w tej formie ochrony przyrody podlega ochronie około 111 100 sztuk. Spośród nich 132 drzewa znajdują się na obszarze Podbabiogórza, a najwięcej u północnych podnóży Babiej Góry na obszarze gminy Zawoja, w której ochroną objęto 12 pojedynczych drzew oraz 5 ich zgrupowań, w których ochronie podlega łącznie 37 drzew. Największą grupę spośród nich stanowią lipy (16 sztuk; 43%). Natomiast pozostałą część stanowi: 7 jodeł, 7 buków, 4 dęby, 2 wiązy i 1 jesion. Większość spośród chronionych drzew została objęta ochroną prawną przed nawet kilkoma dziesięcioleciami. Od tego czasu zazwyczaj nie sprawdzano ich stanu zdrowotnego. Często część z tych drzew uległa uszkodzeniu, a ich otoczenie zarosło przez co dotarcie do nich stało się utrudnione. Drzewa te nie były wykorzystywane w edukacji i turystyce pomimo dużych możliwości ich wykorzystania w edukacji przyrodniczej. Dlatego w artykule dokonano rozpoznania drzew pomnikowych na obszarze gminy Zawoja i zaproponowano wytyczenie ścieżki dydaktycznej. Projekt ścieżki przeznaczony dla turystów indywidualnych jak i grup szkolnych wyznaczono na długości 10 km. Zaprojektowano 9 punktów postojowych mieszczących się przy drzewach pomnikowych. Na każdym punkcie zaproponowano przedstawienie informacji o poszczególnych gatunków drzew oraz na temat funkcjonowania życia w koronach drzew. Ponadto zaproponowano przedstawienie informacji na temat budowli historycznych mieszczących się w sąsiedztwie tych drzew.

EN

At the Polish area 36,353 monuments of nature are now protected by law, of which the majority are trees (94.7%), about 111,100 pieces. Of these, 132 trees are located in the area of Podbabiogórze, and most northern foothills of the Babia Mountain area in Zawoja commune, in which the protection of individual trees covered 12 single trees and 5 groupings: a total of 37 trees. Most of the trees were protected under legal protection even a few decades ago. Since then their health status usually has not been checked. Often, some of these trees have been damaged and their surroundings overgrown, they are difficult to reach. These trees have not been used in education and tourism, despite the high possibility of using them in environmental education. Therefore,the paper recognises monumental trees in the area of Zawoja and the nature trail is proposed. The project path is designed for individual tourists and school groups at a length of 10 km. There are intended 9 parking spaces set around monumental trees. At every point t is proposed to provide information about individual species of trees and on the functioning of life in the treetops. Moreover, it is proposed to provide information on historic buildings coming within the vicinity of these trees.

Słowa kluczowe

PL

pomniki przyrody; drzewa pomnikowe; edukacja przyrodnicza; Karpaty; woj.malopolskie; gmina Zawoja; atrakcje turystyczne; zagospodarowanie terenu; ochrona przyrody

EN

monumental tree; natural monument; protection object; possibility; environmental education; Zawoja commune; Malopolska voivodship; Carpathians Mountains; nature protection; tourism attraction; land use

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zarządzanie Ochroną Przyrody w Lasach
• Rocznik: 2015
• Tom: 09
• Opis fizyczny: s.143-155,rys.,tab.,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Franczak P.

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

autor

Listwan-Franczak K.

• Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Bibliografia

• Figiel S., Janicka-Krzywda U., Krzywda P., W.W. Wiśniewski. (2012). Beskid Żywiecki.Przewodnik, Wyd. Rewasz, Pruszków.AnnalesUniversitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 170(7): 51-66.
• Franczak P. (2016). Historia poznania rytów naskalnych w Paśmie Bbaiogórskim.Zróżnicowanie typologiczne, [w:] J. Konieczniak, J. Pociask-Karteczka (red.), WierchyWołają, COTG PTTK, Kraków, 65-72.Annales UniversitatisPaedagogicae Cracoviensis Studia Geographica, 1: 68-83. Kolbuszewski J. (1988). Park narodowy jako test kultury, [w:] Gospodarowanie w parkach narodowych i rezerwatach przyrody, materiały z sesji Rady Naukowej Ligi Ochrony Przyrody (27 czerwca 1985 r.), Liga Ochrony Przyrody, Warszawa. Franczak P. (2014). Podnoszenie jakości edukacji przyrodniczej poprzez utrwalanie istniejącej i rozwój innowacyjnej bazy edukacyjnej, na przykładzie gminy Zawoja,
• Franczak P., Listwan K. (2014). Cmentarze choleryczne na Podbabiogórzu jako świadkowie wielkich dziewiętnastowiecznych epidemii chorób zakaźnych, Rocznik Babiogórski, 15: 15-28.
• Franczak P., Listwan K. (2015). Identyfikacja i waloryzacja zasobów przyrody nieozywionej jako podstawa wyznaczania nowych szlaków geoturystycznyh, na przykładzie doliny Skawicy, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lesnej, 17(45), 67-74.
• Gasek R. (2010). Ścieżki dydaktyczne jako forma poznania najbliższej przestrzeni geograficznej ucznia – na przykładzie ścieżki dydaktycznej w miejscowości Zalas,
• Grzywacz A. (2001). Drzewa pomniki przyrody świata i Polski, Agricola, 51: 29-41.
• Harasimczyk J. (red.) (2009). Królewska wieś: monografia Skawicy, Wyd. Faktoria Wyrazu, Skawica-Kraków.
• Kasprzak K. (2011). Drzewa – pomniki przyrody i pamiątki kultury, Turystyka Kulturowa, 4/2011: 17-38.
• Kondracki J. (2009). Geografia regionalna Polski, Wyd. naukowe PWN, Warszawa, 327-328. Ochrona Środowiska 2014. (2014). Informacje i opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• Pietrzak J. (2011). Możliwości wykorzystania obiektów ochrony pomnikowej w edukacji przyrodniczej, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Lesnej w Rogowie, 26(1): 52-59. 154
• Pietrzak-Zawadka J. (2015). Kryteria wymiarowe uznania drzew za pomniki przyrody w Polsce, Sylwan, 159(3):227-235.
• Pietrzak J., Zawadka J. (2009). Wykorzystanie turystycznych drzew pomnikowych na terenie Lasów Państwowych, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, 23: 158-164.
• Źródła internetowe
• Rejestr pomników przyrody powiatu suskiego.
• http://krakow.rdos.gov.pl/files/artykuly/14223/rejestr2015pomnprzy_1215.pdf
• [dostęp: 1.10.2015]

Identyfikatory

DOI

10.5604/20811438.1206164