Ekstremalne zjawiska termiczne w Sudetach w okresie współczesnych zmian klimatu

• Autorzy: Glowicki B.

Warianty tytułu

EN

Extreme thermal phenomena in the Sudets in the period of contemporary climatic changes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca zawiera charakterystykę ekstremalnych wartości temperatury powietrza, jakie wystąpiły w Sudetach w latach 1951–2007. Analiza danych z czterech stacji referencyjnych potwierdziła postępujące współcześnie ocieplenie w całym profilu wysokościowym Sudetów(203–1603 m n.p.m.). Wykazano istnienie zwyżkowych trendów temperatury niemal we wszystkich miesiącach, jednak nie w każdym przypadku były one istotne statystycznie. Najsilniejsze tempo przyrostu temperatury maksymalnej wystąpiło w maju (0,6°C/10 lat). Za istotny przejaw współczesnego ocieplenia uznać też należy spadkową tendencję liczby dni mroźnych (Tmax<0°C) i bardzo mroźnych (Tmax<-10°C) w całym profilu hipsometrycznym oraz wzrostową liczby dni gorących (Tmax≥25°C) i upalnych (Tmax≥30°C) w niższych położeniach. Na przełomie XX i XXI wieku wystąpiły u podnóża Sudetów, nienotowane wcześniej, tzw. dni szczególnie upalne, z temperaturą maksymalną ponad 35°C. Współczesne ocieplenie klimatu w strefie szczytowej Sudetów (na Śnieżce) kształtuje się w przebiegu wielu wskaźników termicznych odmiennie aniżeli w niższych położeniach.

EN

The study characterizes extreme values of air temperature, which occurred in the Sudetes during the period 1951–2007. Analysis of data obtained from four reference stations confirmed warming progressing in our times in the entire height profile of the Sudetes (203–1603 m above sea level). The author presented upward trends of temperature almost in all months, however, not all of them were of statistical importance. The greatest increase in the maximum temperature was recorded in May (0.6ºC/10 years). Another significant sign of current warming is also the downward trend in the number of frosty days (Tmax<0ºC) and of very frosty ones ((Tmax<-10ºC) in the entire hypsometric profile, and a growing number of warm days (Tmax≥25ºC) and of hot ones (Tmax≥30ºC) in areas located in lower parts. At the turn of the 20th and 21st centuries, stations located at the foot of the Sudetes recorded the so-called particularly hot days, which had not been recorded before, with the maximum temperature exceeding 35ºC. Contemporary warming of climate in the highest part of the Sudetes (on Śnieżka) differs in terms of various thermal indicators from that in lower parts.

Słowa kluczowe

PL

Sudety; klimat gorski; zmiany klimatyczne; temperatura powietrza; zjawiska ekstremalne; temperatury ekstremalne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2008
• Numer: 08
• Opis fizyczny: s.29-40,tab.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Glowicki B.

• Zakład Badań Regionalnych, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddział we Wrocławiu, ul.Parkowa 30, 51-616 Wrocław

Bibliografia

• Brzeźniak E., Limanówka D. Changes of air temperature in Beskid Sądecki. Probl. Zagosp. Ziem Gór., 45 1999, s. 5–18.
• Cebulak E., Limanówka D. Dni z ekstremalnymi temperaturami powietrza w Polsce [w:] Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Pod redakcją K. Piotrowicz i R. Twardosza, UJ IGiGP Kraków 2007, s.185–194.
• Dubicka M., Głowicki B. Ekoklimat Karkonoszy w przekroju wieloletnim w świetle wskaźników kompleksowych. Opera Corcontica. Vol. 37, 2000, s. 55–61.
• Durło G., Wilczyński S., Feliksik E. Wieloletnia zmienność temperatury maksymalnej i minimalnej na Kopciowej w Beskidzie Sądeckim [w:] Cywilizacja i żywioły. Pod redakcją U.Kossowskiej-Cezak, E. Bogdanowicz i M Cerana, PTGeof., IMGW, 2007, s. 127–135.
• Girguś R., Strupczewski W. Wyjątki ze źródeł historycznych o nadzwyczajnych zjawiskach hydrologiczno- meteorologicznych na ziemiach polskich w wiekach od X do XVI. Wydaw. Komunikacji i Łączności. Warszawa 1965.
• Głowicki B. Symptoms of Contemporary Warming in the 100-Year Series of Temperature Measurements on the Śnieżka Mountain. Acta Univ. Wratisl., No 2542, 2003, s.145–153.
• Inglot S. Zjawiska klimatyczno-meteorologiczne na Śląsku od XVI do połowy XIX wieku. Prace Wrocł. Tow. Nauk., seria B, 1965, nr 139.
• IPCC, Climate Change 2001. The Scientific Basis. Cambridge University Press, 2001.
• Klimakunde des Deutschen Reiches. Tabellen. Verlag von Dietrich Reimer, Berlin 1939.
• Kożuchowski K., Żmudzka E., Ocieplenie w Polsce: skala i rozkład sezonowy zmian temperatury powietrza w drugiej połowie XX wieku. Przegl.Geof.,46, 2001, z. 1–2, s. 83–90.
• Lorenc H. Symptomy zmian klimatu w strefach ograniczonych wpływów antropogenicznych. Materiały Badawcze IMGW, seria: Meteorologia, nr 19, 1994, s. 52.
• Migała K. Piętra klimatyczne w górach Europy a problem zmian globalnych. Acta Univ. Wratisl., No 2718, 2005, s. 149.
• Obrębska-Starklowa B, Bednarz Z., Niedźwiedź T., Trepińska J. Klimat Karpat w okresie globalnego ocieplenia i prognozowane zmiany gospodarcze. Probl. Zagosp. Ziem Gór., 37, 1994, s. 13–38.
• Romer E. Regiony klimatyczne Polski. Prace Wrocł. Tow. Nauk., seria B, 1949, nr 16.
• Schmuck A. Klimat regionu wałbrzyskiego. Prace Wrocł. Tow. Nauk., seria B, 1948, nr 11.
• Schmuck A. Lata i pory roku skrajne pod względem termicznym i opadowym w Sudetach w latach 1950–1963. Probl. Zagosp. Ziem Gór., 3(16), 1967, s.165–186.
• Trepińska J. Termiczne skrajności w „umiarkowanym” klimacie Polski. [w:] Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne. Pod redakcją E.Bogdanowicz, U.Kossowskiej-Cezak i J.Szkutnickiego. PTGeof, IMGW, Warszawa 2005, s. 55–63.
• Ustrnul Z., Czekierda D. Ekstremalne wartości temperatury powietrza w Polsce w drugiej połowie XX wieku na tle warunków cyrkulacyjnych. Wiadomości IMGW, t. 25(46) 2002, z. 4, s. 3–21.
• Wibig J., Głowicki B. Trends of minimum and maximum temperature in Poland. Climate Research, 20(2), 2002, s. 123–133.