Stalinizacja sportu w województwie łódzkim w latach 1949-1956

• Autorzy: Jaroszewski J.

Warianty tytułu

EN

Stalinization of sport in Lodz voivodeship in years 1949-1956

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Pod koniec 1948 r. monopartyjne rządy PZPR rozpoczęły bezkrytyczne przeszczepianie na polski grunt sowieckiego modelu państwa. Zmiany objęły także kulturę fizyczną. Wytyczne do nowego modelu zarządzania sportem i wychowaniem fizycznym nadała uchwała Biura Politycznego KC PZPR z 28 września 1949 r. Realizację zadań powierzono Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej. W województwie łódzkim nadzór nad reorganizacją sportu spoczywał na Wojewódzkim Urzędzie Kultury Fizycznej, następnie Wojewódzkim Komitecie Kultury Fizycznej i Łódzkim Komitecie Kultury Fizycznej. Dużym utrudnieniem dla reform był brak kadr. Czystek wśród przedwojennych działaczy nie kompensowały próby zastąpienia ich aktywistami Związku Młodzieży Polskiej. W wyniku wrześniowej uchwały związki sportowe przekształcono w sekcje sportowe, a kluby sportowe utraciły osobowość prawną i tradycyjne nazwy. Włączenie zadań z kultury fizycznej do planu 6-letniego zabezpieczyło środki finansowe na ich realizację. Poziom kultury fizycznej wyznaczały: zasięg kultury fizycznej, imprezy masowe oraz odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony”.

EN

At the end of 1948 single party ruling of PZPR (Polish United Workers’ Party) started uncritical following of the Soviet state model. The changes concerned physical culture as well. The guidelines on the new model of sport and physical culture management were created by the resolution of Politburo (BP) of KC PZPR (Central Committee of Polish United Workers’ Party) of September 8th, 1949. The implementation of the tasks were handed over to the Head Committee of Physical Culture. In Łódź Voivodeship it was at first the Voivodeship Office of Physical Culture, then the Voivodeship Committee of Physical Culture and Łódź Committee of Physical Culture that supervised the proces of sports reorganization. The biggest difficulty in the reforms was the lack of staff. The trials of its replacement by the Polish Youth Association did not compensate the purge that was carried out among the pre-war activists. As a result of the September resolution sports unions were reorganized into sports sections and sports clubs lost their legal status and traditional names. The impelmentation od the physical culture tasks into the six-year planning secured the financial resources for their realization.The level of physical culture was marked by its range, mass events and the “Fit for Work and Defence” badge.

Słowa kluczowe

PL

lata 1949-1956; historia; sport; kultura fizyczna; stalinizm; woj.lodzkie; Lodz

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna
• Rocznik: 2018
• Tom: 17
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.85-100,bibliogr.

Twórcy

autor

Jaroszewski J.

• Wydział Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie, Konin

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Źródła archiwalne
• Archiwum Akt Nowych w Warszawie:
• Główny Komitet Kultury Fizycznej
• Główny Urząd Kultury Fizycznej
• Archiwum Państwowe w Łodzi:
• Prezydium Rady Narodowej w Łodzi
• Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Urząd Wojewódzki w Łodzi
• Komitet Łódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
• Komitet Dzielnicowy PZPR Łódź-Śródmieście
• Wojewódzka Rada Związków Zawodowych w Łodzi, 1936–1939, 1945–1957
• Zarząd Łódzki Związku Młodzieży Polskiej
• Archiwum Państwowe w Płocku, Oddział w Kutnie: Klub Sportowy MKKS „Czarni” w Kutnie
• Instytut Pamięci Narodowej w Łodzi IPN Ld PF10/725
• II. Źródła drukowane
• „Monitor Polski” z 1950 r., poz. 186.
• „Monitor Polski” z 1951 r., nr 14, poz. 130.
• „Monitor Polski” z 1951 r., nr A-29, poz. 374.
• „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m. Łodzi” z dnia 15 marca 1951, nr 6, poz. 41.
• III.Prasa
• „Dziennik Łódzki” 1949, 1950, 1953.
• „Express Ilustrowany” 1950, 1951.
• „Głos Robotniczy” 1950,1951.
• „Łódzki Express Ilustrowany” 1955.
• „Przegląd Sportowy” 1949, 1950.
• B. Literatura
• Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003.
• Godlewski P., Sport w Polsce na tle politycznej rzeczywistości lat 1944–1956, Poznań 2006.
• Jaroszewski J., Łuczak M., The Management of Physical Culture in Łódź in 1945–1949, „Praca Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna” 2016, t. 15, nr 3, s. 25–40; http://dx.doi.org/10.16926/kf.2016.15.19.
• Jaroszewski J., Wójcik Z., Zmiany w zarządzaniu kulturą fizyczną w województwie łódzkim w latach 1945–1990, „Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu” 2017, 59, s. 82–97.
• Kersten K., Narodziny systemu władzy. Polska 1943–1948, Poznań 1990.
• Małolepszy E., Z dziejów organizacji i zarządzania kulturą fizyczną w Polsce w latach 1918–1998, „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna” 2001, z. 4, s. 87–100.
• Nowakowski A., Zarządzanie kulturą fizyczną w Polsce w latach 1944–2005, Rzeszów 2005.
• Ordyłowski M., Stalinizm w sporcie, [w:] K. Ruchniewicz, J. Tyszkiewicz, W. Wrzesiński (red.), Przełomy w historii. XVI Powszechny Zjazd Historyków Polskich, Wrocław, 15–18 września 1999 roku: pamiętnik, t. 3, cz. 3, Toruń 2004, s. 477–487.
• Ordyłowski M., Szkice z dziejów kultury fizycznej, Zielona Góra 2005.
• Ordyłowski M., Szymański L., Sport w polityce państwa – polityka w sporcie. Stalinizm w Polsce w latach 1949–1956, „Człowiek i Ruch” 2000, nr 2, s. 12–23.
• Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 1996.
• Pasko A., „Menadżerowie” sportu w Polsce w okresie stalinizmu (1949–1956), „Studia Podlaskie” 2009/2010, t. 18, s. 224–236.
• Pasko A., Ku „jednolitemu kierownictwu” w sporcie. Zarządzanie sportem w Polsce w latach 1949–1956, [w:] M. Mikołajczyk (red.), O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestopięciolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin, t. 2, Białystok – Katowice 2010, s. 687–696.
• Pasko A., Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989, Kraków 2012.
• Szymański L., Kultura fizyczna i turystyka w polityce Polski Ludowej 1944–1989, Wrocław 2004.
• Szymański L., Ze studiów nad modelem kultury fizycznej w Polsce Ludowej 1944–1980, Wrocław 1996.

Identyfikatory

DOI

10.16926/kf.2018.17.15