Wskaźnik denudacji mechanicznej zlewni małego zbiornika wodnego

• Autorzy: Michalec B. , Peczek K. , Strutynski M.

Warianty tytułu

EN

Mechanical denudation coefficient in cachment of small water reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wieloletnie pomiary zamulania małego zbiornika wodnego, zamykającą zlewnię pokrytą glebami lessowymi, zezwoliły na określenie zmiany stopnia zamulenia w czasie eksploatacji. W pracy porównano archiwalne dane z pomiarów zamulania zbiornika wodnego w Zesławicach, wykonanych w okresie przed jego odmuleniem, z wynikami pomiarów wykonanych po odmuleniu i wybudowaniu bocznego zbiornika remontowego. Zbiorniki wodne w Zesławicach charakteryzują się wysoką intensywnością zamulania. Średni roczny stopień zamulenia zbiorników wynosi: 3,0% – zbiornik główny przed odmuleniem, 1,87% – zbiornik główny po odmuleniu i 1,0% – boczny zbiornik remontowy. Dysponując objętością rumowiska zatrzymanego w zbiornikach, obliczono wskaźnik denudacji mechanicznej, określony przez Wiśniewskiego jako stosunek objętości rumowiska osadzonego w zbiorniku do powierzchni zlewni. Określona przybliżona wartość denudacji odpływowej, za pomocą tego wskaźnika, okazała się znacznie zróżnicowana w poszczególnych latach, w których wykonano pomiary zamulania. Wskaźnik denudacji mechanicznej obliczono dla okresów przed odmuleniem i po odmuleniu zbiornika głównego. Wyniki obliczeń transportu rumowiska unoszonego, określonego na podstawie pomiarów batometrycznych, stanowiły podstawowy materiał badawczy, na podstawie którego określono jednostkową denudację odpływową. Stwierdzono, że wartość wskaźnika denudacji mechanicznej, nie uwzględniającej ilości rumowiska unoszonego odpływającego ze zbiornika, jest około trzykrotnie niższa od jednostkowej denudacji odpływowej, wynoszącej 91,7 t⋅km-2⋅rok-1. Jednostkowa denudacja odpływowa ze zlewni rzeki Dłubni określona na podstawie siedemnastoletniego ciągu danych hydrologicznych jest ponad dwukrotnie mniejsza od jednostkowej denudacji odpływowej określonej na podstawie obliczeń metodami Reniger-Dębskiego i Brańskiego.

EN

The many years' measurements of silting the small water reservoir, closing the cachment covered loesses soils, allowed on the change qualification of the silting degree during operation. In this work was compared the archival data from the measurements of silting the water reservoir in Zesławice, executed in the period before his desilting, with the results of measurements executed after desilting and building the side assistant reservoir. Water reservoirs in Zesławice are characterize the high intensity of silting. The Annual mean of silting ratio of reservoirs carries out: 3,0 % – the main reservoir before desilting, 1,87 % – the main reservoir after desilting and 1,00 % – the side assistant reservoir. Disposing the volume of sediment stopped in reservoirs the coefficient of the mechanical denudation was counted, definite by Wiśniewski as the relation of the volume of sediment deposited in the reservoir to the catchment area. The definite approximate value of the denudation, for the help of this coefficient, proved considerably diverse in the individual years in which the measurements of silting were made. The mechanical denudation coefficient was counted for periods before and after desilting of the main reservoir. The results of the calculations of the transportation of suspended sediment, definite on the basis of bathometric measurements establish the basic research material, on the basis which the unitary denudation was qualified. Affirm, that the value of the mechanical denudation coefficient, the not taking into account quantity of suspended sediment flowing out from the reservoir, is about three the times lower than the unitary denudation, carrying out 91,7 t ⋅ km-2 ⋅ rok-1. Unitary denudation from the Dłubnia catchment definite on the basis of the seventeen - year - old sequence of the hydrological data is above twice smaller than the unitary denudation definite on the basis of calculations methods Reniger-Dębski and Brański.

Słowa kluczowe

PL

male zbiorniki wodne; zlewnie zbiornikow retencyjnych; zbiorniki wodne w Zeslawicach; zamulenie; denudacja mechaniczna; denudacja odplywowa

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2009
• Numer: 04
• Opis fizyczny: s.101-108,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Michalec B.

• Katedra Inżynierii Wodnej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Peczek K.

autor

Strutynski M.

Bibliografia

• Bednarczyk T. Określenie ilości unoszonego rumowiska w przekroju małego zbiornika wodnego w Zesławicach. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, seria 291, Inżynieria Środowiska, 15, 1994.
• Bolesta W. Zamulanie zbiorników zaporowych i sposoby przeciwdziałania. Gospodarka Wodna, nr 7, Warszawa 1966.
• Brański J. Zmącenie wody i transport rumowiska unoszonego w rzekach polskich. Prace PIHM, z. 95, Warszawa 1968.
• Brański J. Ocena denudacji dorzecza Wisły na podstawie wyników pomiarów rumowiska unoszonego. Prace PIHM Nr 6, Warszawa 1975.
• Dębski K. Próba oszacowania denudacji na obszarze Polski. Prace i Studia KGW PAN, II, cz. I, Warszawa 1959.
• Hartung F. Ursache und Verhuetung der Staumraumverlandung bei Talsperren. Wasserwirtschaft, 1, 1959.
• Lipka K., Godek K., Siejka Z. Technologia pomiaru i obliczenia objętości warstwy osadów dennych w zbiorniku wodnym Zalew Nowohucki. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, nr 431, z. 22, 2006.
• Michalec B. Ocena stopnia zamulenia małych zbiorników karpackich na tle natężenia transportu rumowiska unoszonego i wleczonego. Rozprawa doktorska, maszynopis. Promotor rozprawy:Prof. dr hab. inż. Tadeusz Bednarczyk, Akademia Rolnicza w Krakowie, 2001.
• Michalec B. Sezonowe zróżnicowanie zawiesiny mineralnej w rzece Dłubni w strefie ujęcia wody. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 34/35, 2008.
• Michalec B., Pęczek K. Określenie stopnia zamulenia zbiorników wodnych w Zesławicach. Przegląd Naukowy, Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, Rocznik XVII, z.2 (40), Warszawa 2008.
• Reniger A. Zagadnienia erozji gleb w Polsce. Prace i Studia KGW PAN, II, cz. I, Warszawa 1959.
• Wischmeier H. W., Smith D. D. Predicting rainfall erosion losses-aquide from cropland east of the Rocky Mountains. USDA, Agriculture Handbook, No. 282, 1965.
• Wischmeier H. W., Smith D. D. Predicting rainfall erosion losses-aquide to conservation planning. USDA-ARS, Agriculture Handbook, No. 573, 1978.
• Wiśniewski B. Zamulenia zbiornika wodnego w Myczkowcach po 5 latach eksploatacji. Gospodarka wodna. Rok XXVII, z 7, 1967.
• Wiśniewski B. Dokładność pomiarów zamulania zbiorników wodnych. Gosp. Wod., nr 3, Warszawa 1975.