Butterflies (Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea) of the Kampinos National Park and its buffer zone

• Autorzy: Dziekanska I. , Sielezniew M.

Warianty tytułu

PL

Motyle dzienne ( Papilionoidea i Hesperioidea) Kampinoskiego Parku Narodowego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Kampinos National Park is the second largest protected area in Poland and therefore a potentially important stronghold for biodiversity in the Mazovia region. However it has been abandoned as an area of lepidopterological studies for a long time. A total number of 80 butterfly species were recorded during inventory studies (2005-2008), which proved the occurrence of 80 species (81.6% of species recorded in the Mazovia voivodeship and about half of Polish fauna), including 7 from the European Red Data Book and 15 from the national red list (8 protected by law). Several xerothermophilous species have probably become extinct in the last few decades (Colias myrmidone, Pseudophilotes vicrama, Melitaea aurelia, Hipparchia statilinus, H. alcyone), or are endangered in the KNP and in the region (e.g. Maculinea arion, Melitaea didyma), due to afforestation and spontaneous succession. Higrophilous butterflies have generally suffered less from recent changes in land use, but action to stop the deterioration of their habitats is urgently needed. Lycaena dispar, Maculinea teleius and M. alcon are still quite widespread but L. helle and Euphydras aurinia were recorded on single sites only. However, Maculinea nausithous was observed only in 2005 and has probably just disappeared from the KNP. Despite the aforementioned losses, the Kampinos Forest deserves to be added to the list of the Prime Butterfly Areas in Europe.

PL

Kampinoski Park Narodowy jest drugim pod względem wielkości obszarem chronionym w Polsce i stąd ważną ostoją różnorodności biologicznej w skali kraju i Mazowsza. Pomimo sąsiedztwa warszawskiego ośrodka akademickiego, pozostaje jednak terenem slabo zbadanym pod wzglądem fauny bezkręgowców, czego przykładem mogły być przez długi czas motyle dzienne (Papilionoidea i Hesperioidea). Wschodnie części parku były eksplorowane przez Patryna (1947), który włączył dane dotyczące 40 gatunków do spisu motyli zebranych w okolicach Warszawy. Natomiast, analizując informacje zawarte w „Atlasie rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce 1986-1995" można wysnuć wniosek o stwierdzeniu 54 gatunków w kwadratach UTM (10 x 10 km) pokrywających się z terenem Puszczy Kampinoskiej (Buszko 1997). W czasie badań inwentaryzacyjnych prowadzonych w latach 2005-2008 obejmujących 9 puszczańskich kwadratów siatki UTM, stwierdziliśmy obecność 80 gatunków tj. 81,6% motyli dziennych woj. mazowieckiego oraz połowę krajowej fauny tej grupy. W sumie z terenu Parku wykazano do tej pory 89 gatunków. Szereg gatunków kserotermofilnych prawdopodobnie wyginęło w ostatnich dekadach tj. Colias myrmidone (Esp.), Pseudophilotes vicrama (Moore), Melitaea aurelia Nick., Hipparchia statilinus (Hufn.), H. alcyone (Den. et Schiff.) lub też jest zagrożona wyginięciem w skali Parku lub regionu jak Maculinea arion (L.) i Melitaea didyma (Esp.) z powodu zalesiania lub naturalnej sukcesji. Fauna motyli higrofilnych generalnie mniej ucierpiała pod wpływem ostatnich zmian użytkowania, ale konieczne są działania mające na celu powstrzymanie obserwowanej degradacji ich siedlisk. Lycaena dispar (Haw.), Maculinea teleius (Bgstr.) i M. alcon (Den. et Schiff.) są wciąż relatywnie rozprzestrzenione ale L. helle (Den. et Schiff.) i Euphydryas aurinia (Rott.) zostały znalezione tylko na pojedynczych stanowiskach. Z kolei M. nausithous (Bgstr.) był obserwowany tylko w 2005 r. i nie można wykluczyć, że byliśmy świadkami jego zniknięcia z terenu KPN. Spośród gatunków znalezionych w czasie ostatniej inwentaryzacji 7 figuruje w Europejskiej Czerwonej Księdze Motyli (van Swaay & Warren 1999), 15 na Polskiej Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych (Buszko i Nowacki 2002), a 8 znajduje się pod ochrona prawną w naszym kraju. W związku z tym Puszcza Kampinoska powinna naszym zdaniem dołączyć do 16 polskich Obszarów o Znaczeniu Pierwszorzędnym dla Motyli (Prime Butterfly Areas) (Buszko 2003).

Słowa kluczowe

EN

butterfly; Lepidoptera; Hesperioidea; Papilionoidea; Kampinos National Park; buffer zone; biodiversity; Poland; fauna; endangered species; species list

• Wydawca: -
• Czasopismo: Fragmenta Faunistica
• Rocznik: 2008
• Tom: 51
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.107-118,fig.,ref.

Twórcy

autor

Dziekanska I.

• Department of Applied Entomology, Warsaw University of Life Sciences, Nowoursynowska 159, 02-776, Warsaw, Poland

autor

Sielezniew M.

Bibliografia

• Beneš J., Konvička NI, Dvořák J., Fric Z., Havelda Z., Pavlíčko A., Vrabec V. & Weidenhoffer Z. (eds) 2002. Motýli České republiky: Rozšíření a ochrana, I., II. SOM, Praha, 857 pp [in Czech],
• Buszko J. 1997. A distribution atlas of butterflies in Poland 1986-1995. Turpress, Toruń, 170 pp.
• Buszko J. 2003. Poland. In: van swaay C. A. M. & Warren M. S. (eds), Prime Butterfly Areas in Europe: priority sites for conservation, pp. 399^101. Ministry of Agriculture, Nature Management and Fisheries, The Netherlands, 695 pp.
• Buszko J., Kokot A., Palik E. & Śliwiński Z. 1996. Motyle większe (Macrolepidoptera) Puszczy Białowieskiej. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 15: 3—46.
• Buszko J. & Masłowski J. 2008. Motyle Dzienne Polski. Wydawnictwo Koliber, Nowy Sącz, 274 pp.
• Buszko J. & Nowacki J. 2000. (eds) The Lepidoptera of Poland. A Distributional Checklist. Polish Entomological Monographs Vol. 1. Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Poznań-Toruń, 178 pp.
• Buszko J. & Nowacki J. 2002. Lepidoptera Motyle. In: głowaciński Z. (ed.), Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, pp. 80-87. Kraków, Instytut Ochrony Przyrody PAN, 155 pp.
• Buszko J., Sielezniew M. & Stankiewicz A.M. 2005. The distribution and ecology of Maculinea teleius and M. nausithous in Poland. In: settele J., kühn E. & thomas J.A. (eds), Studies on the Ecology and Conservation of Butterflies in Europe. Vol. 2: Species Ecology along a European Gradient: Maculinea butterflies as a Model, pp. 210-213. Pensoft Publishers, Sofia-Moscow, 289 pp.
• Fiedler K. 2006. Ant-associates of Palearctic lycaenid butterfly larvae (Hymenoptera: Formicidae; Lepidoptera: Lycaenidae) - a review. Myrmecologische Nachrichten 9: 77-87.
• Fischer K, Beinlich B. & Plachter H. 1999. Population structure, mobility and habitat preferences of the Violet Copper Lycaena helle (Lepidoptera: Lycaenidae) - implications for conservation. Journal of Insect Conservation 3: 43-52.
• Frąckiel К. 1999. Motyle dzienne (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea) Biebrzańskiego Parku Narodowego. Wiadomości Entomologiczne 18: 85-98.
• Heymanowski K. 1966. Dzieje Puszczy Kampinoskiej do polowy XIX wieku. Sylwan 110: 1-15.
• Klimczuk P. & Twerd J. 2000. Motyle dzienne (Papilionoidea i Hesperioidea) Puszczy Knyszyńskiej i okolic Białegostoku. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 19: 85-97.
• Kobendza J. 1930. Stosunki fitosocjologiczne w Puszczy Kampinoskiej. Planta Polonica 2: 1-200.
• Kudła W. & Wojtusiak J. 2004. Butterflies (Lepidoptera, Rhopalocera) of the Błędów Desert and neighbouring area in the Olkusz District, Poland. Fragmenta Faunistica 47: 65-71.
• Matysiak A. 2007. Porównanie roślinności terenów porolnych zalesionych i pozostawionych naturalną sukcesji w Kampinoskim Parku Narodowym. Przegląd Przyrodniczy 18 (1-2): 109-191.
• Michalska-Hejduk D. 2001. Stan obecny i kierunki zmian roślinności nieleśnej Kampinoskiego Parku Narodowego. Monographiae botanicae 89: 1-134.
• Michalska-Hejduk D. 2006. Zmiany w zbiorowiskach nieleśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Puszcza Kampinoska 4: 11-14.
• Palik E, Przybyłowicz Ł., Kosior A., Król W., Solarz W. & Witkowski Z. 2005. Changes in the species composition and distribution of butterflies (Rhopalocera) in Cracow (Poland) since the mid-19th century. Fragmenta Faunistica 48: 181-215.
• Pałka К. 2007. Krajowy plan zarządzania gatunkiem - przeplatka aurinia Euphydras aurinia:; http://natura2000.mos.gov.pl
• Patryn W. 1947. Spis motyli dziennych i nocnych zebranych w okolicach Warszawy. Materiały do Fizjografii Kraju, Kraków, 5: 1-50.
• Pollard E. & Yates T. J. 1993. Monitoring Butterflies for Ecology and Conservation. Chapman & Hall, London, 274 p.
• Settele J., Feldmann R. & Reinhardt R. (eds) 2000. Die Tagfalter Deutschlands. Ulmer, Stuttgart. 450 pp.
• Sielezniew M. & Stankiewicz A. 2002. First data on host-ant specificity of parasitic butterfly Maculinea alcon (Den. et Schiff.) (Lepidoptera: Lycaenidae) in Poland and eastern Europe. Fragmenta Faunistica 45: 123-130.
• Sielezniew M. 2001. Motyle dzienne (Rhopalocerá) okolic Skarpy Ursynowskiej w Warszawie: skład gatunkowy i monitoring ilościowy. In: Indykiewicz P., Barczak Т., Kaczorowski G. (eds), Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierzęcych w środowiskach zurbanizowanych, pp. 82-88. NICE. Bydgoszcz, 297 pp.
• Sielezniew M., Buszko J. & Stankiewicz A. M. 2005. Maculinea arion in Poland: distribution, ecology and prospects of conservation. In: Settele J., Kuhn E. & Thomas J. A. (eds), Studies on the Ecology and Conservation of Butterflies in Europe. Vol. 2. Species Ecology along a European Gradient: Maculinea butterflies as a Model, pp. 231-233. Pensoft Publishers, Sofia-Moscow, 289 pp.
• Sielezniew M. & Sachanowicz K. 2003. Motyle dzienne (Lepidoptera i Hesperioidea) Puszczy Rominckiej - wyniki badań wstępnych. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 22: 581-592.
• Sielezniew M. & Stankiewicz A. M. 2008. Myrmica sabuleti (Hymenoptera: Formicidae) not necessary for the survival of the population of Phengaris (Maculinea) arion (Lepidoptera: Lycaenidae) in eastern Poland: lower host-ant specificity or evidence for geographical variation of an endangered social parasite? European Journal of Entomology 105: 637-641.
• Stankiewicz A. & Sielezniew M. 2002. Host specificity of Maculinea teleius Bgstr. and M. nausitlious Bgstr. (Lepidoptera: Lycaenidae). The new insight. Annales Zoologici 53: 403-409.
• Swaay С. A. M. van & Warren M. S. 1999. Red Data Book of European butterflies (Rhopalocera). Nature and Environment, No 99. Council of Europe Publishing, Strasbourg, 260 pp.
• Winiarska G. 2001. Butterflies (Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea) in Narew National Park. Fragmenta Faunistica 44: 73-78.
• Winiarska G. 2003. Butterflies and moths (Lepidoptera) in urban habitats: II The butterflies (Rhopalocera) of Warsaw. Fragmenta Faunistica 46: 56-67.