The lichen genus Pertusaria in Poland. I. P. multipuncta and P. ophthalmiza

• Autorzy: Oset M. , Kukwa M.

Warianty tytułu

PL

Porosty z rodzaju Pertusaria w Polsce. I. P. multipuncta i P. ophthalmiza

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents results of study on two morphologically very similar lichens in Poland, P. multipuncta (Turner) Nyl. and P. ophthalmiza (Nyl.) Nyl. (Pertusariales, Ascomycota). Previously, specimens were determined using only thallus characters and spot test reaction, with no data on lichen substances. This led to several misidentifications. After the revision of all available material of P. multipuncta from Poland it appeared to be reported correctly only from one locality in Gorce Mts. Most of other specimens belong to P. ophthalmiza, which has not been recorded in Polish lichenological literature until 2008.

PL

Jak dotąd, rozpoznano w Polsce 40 gatunków z rodzaju Pertusaria DC. (por. Hanko 1983; Fałtynowicz 2003; Kossowska 2008). Na podstawie budowy morfologicznej i składu wtórnych metabolitów porostowych analizie poddano dwa gatunki z tego rodzaju, P. multipuncta (Turner) Nyl. i P. ophthalmiza (Nyl.) Nyl., które charakteryzują się podobną morfologią plech, ale różnią się chemizmem. P. multipuncta, podobnie jak P. ophthalmiza, cechuje się najczęściej cienką, gładką, niekiedy spękaną, biało-szarą plechą. Owocniki, zwykle pojedyncze, są zagłębione w brodawkach plechy przypominających soralia, a tarczki są płaskie lub lekko wypukłe i przyprószone ziarenkowatymi sorediami. Worki są jednozarodnikowe. Gatunki te różnią się chemicznie. P. multipuncta reaguje na czerwono z PD i zawiera kwas fysodalowy (często także protocetrariowy), natomiast P. ophthalmiza nie reaguje z PD i zawiera kwasy tłuszczowe (Hanko 1983; Chambers et al. 2009). Dotychczas z terenu Polski częściej notowana była P. multipuncta (Fałtynowicz 2003), P. ophthalmiza zaś była podana tylko raz przez Hanko (1983). Gatunek ten jednak nie został ujęty na liście porostów Polski, a pierwsze dane o jego występowaniu na terenie kraju w polskiej literaturze lichenologicznej pojawiły się w pracy Kukwy et al. (2008). Przeprowadzone badania wykazały, że większość notowań P. multipuncta z Polski należy do P. ophthalmiza lub do innych gatunków porostów. P. multipuncta została potwierdzona na terenie naszego kraju tylko z jednego stanowiska w Gorcach. Rozmieszczenie obu gatunków w Polsce przedstawia rycina 1.

Słowa kluczowe

EN

lichen; Pertusaria; Poland; Pertusaria multipuncta; Pertusaria ophthalmiza; Pertusariales; chemotaxonomy; distribution

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Mycologica
• Rocznik: 2010
• Tom: 45
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.231-238,fig.,ref.

Twórcy

autor

Oset M.

• Department of Plant Taxonomy and Nature Protection, University of Gdansk, Legionow 9, 80-441 Gdansk, Poland

autor

Kukwa M.

Bibliografia

• Archer A.W. 1997. The lichen genus Pertusaria in Australia. Biblioth. Lichenol. 69: 1–249.
• Chambers S. P., Gilbert O. L., James P. W., Aptroot A., Purvis O. W. 2009. Pertusaria DC. (1805). (In:) C. W. Smith, A. Aptroot, B. J. Coppins, A. Fletcher, O. L. Gilbert, P. W. James, P. A. Wolseley (eds), The lichen flora of Great Britain and Ireland. Natural History Museum Publications, London, 673–687.
• Cieśliński S., Fałtynowicz W. 1993. Note from editors. (In:) S. Cieśliński, W. Fałtynowicz (eds). Atlas of the geographical distribution of lichens in Poland. 1: 7–8. W. Szafer Institute of Botany of Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Coppins B. J. 2002. Checklist of lichens of Great Britain and Ireland. British Lichen Society, Huddersfield, 87 pp.
• Dibben M. J. 1980. The chemosystematics of the lichen genus Pertusaria in North America North of Mexico. Publ. Biol. Geol. 5: 1–162.
• Diederich P., Ertz D., Stapper N., Sérusiaux E., Broeck van den D., Boom van den P., Ries C. 2009. The lichens and lichenicolous fungi of Belgium, Luxembourg and northern France. http://www.lichenology.info [17 Aug. 2009].
• Fałtynowicz W. 2003. The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland. An annotated checklist. (In:) Z. Mirek (ed.). Biodiversity of Poland 6: 1–435. W. Szafer Institute of Botany of Polish Academy of Sciences, Kraków.
• Hafellner J., Türk R. 2001. Die lichenisierten Pilze Österreichs - eine Checkliste der bisher nachgewiesenen Arten mit Verbreitungsangaben. Stapfia 76: 1–167.
• Hanko B. 1983. Die Chemotypen der Flechtengattung Pertusaria in Europa. Biblioth. Lichenol. 19: 1–297.
• Kossowska M. 2008. Pertusaria lactescens (lichenized Ascomycota, Pertusariaceae), a lichen species new to Central Europe. Polish Bot. J. 53 (1): 69–70.
• Kukwa M., Motiejūnaitė J., Rutkowski P., Zalewska A. 2002. New or interesting records of lichenicolous fungi from Poland. Part I. Herzogia 15: 129–139.
• Kukwa M. 2008. The lichen genus Ochrolechia in Poland II. Sorediate taxa with variolaric acid. Herzogia 21: 5–24.
• Kukwa M., Schiefelbein U., Czarnota P., Halda J., Kubiak D., Palice Z., Naczk A. 2008. Notes on some noteworthy lichens and allied fungi found in the Białowieża Primeval Forest in Poland. Bryonora 41: 1–11
• Motiejūnaitė J., Czyżewska K., Cieśliński S. 2004. Lichens – indicators of old-growth forests in biocentres of Lithuania and North-East Poland. Botanica Lithuanica 10 (1): 59–74.
• Nimis P. L., Martellos S. 2008. ITALIC - The Information System on Italian Lichens. Version 4.0. University of Trieste, Dept. of Biology, Trieste (http://dbiodbs.univ.trieste.it/).
• Nowak J., Tobolewski Z. 1975. Porosty Polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Kraków, 1177 pp.
• Orange A., James P. W., White F. J. 2001. Microchemical methods for the identification of lichens. British Lichen Society, London, 101 pp.
• Pišút I. 2009. Some lichens from the vicinity of Ribeiro Frio (Madeira island, Macaronesia). Acta Mycol. 44 (2): 179–184.
• Randlane T., Saag A., Suija A. 2008. Lichenized, lichenicolous and allied fungi of Estonia. – http://www.ut.ee/ial5/lich/e_liigid/samblik_e_2008.html [Last update: 19 Dec. 2008].
• Santesson R., Moberg R., Nordin A., Tønsberg T., Vitikainen O. 2004. Lichen-forming and lichenicolous fungi of Fennoscandia. Museum of Evolution, Uppsala University, Uppsala, 359 pp.
• Schmitt I., Lumbsch H. T. 2004. Molecular phylogeny of the Pertusariaceae supports secondary chemistry as an important systematic character set in lichen-forming ascomycetes. Mol. Phylogenet. Evol. 33: 1–82.
• Schmitt I., Yamamoto Y., Lumbsch H. T. 2006. Phylogeny of Pertusariales (Ascomycotina): resurrection of Ochrolechiaceae and new circumscription of Megasporaceae. J. Hattori Bot. Lab. 100: 753–764.
• Søchting U., Alstrup V. 2002. Danish lichen checklist. Version 1. Botanical Institute, University of Copenhagen, Copenhagen, 43 pp.
• Suppan U., Prügger J., Mayrhofer H. 2000. Catalogue of the lichenized and lichenicolous fungi of Slovenia. Biblioth. Lichenol. 76: 1–215.
• Tønsberg T. 1992. The sorediate and isidiate, corticolous, crustose lichens in Norway. Sommerfeltia 14: 1–331.
• Zając A. 1978. Atlas of distribution of vascular plants in Poland (ATPOL). Taxon 27: 481–484.