Rozkład wybranych metali ciężkich w osadach dennych Zbiornika Dobczyckiego

• Autorzy: Reczynski W. , Kwiatek W.M. , Kubica B. , Golas J. , Jakubowska M. , Niewiara E. , Dutkiewicz E. , Stobinski M. , Skiba M.

Warianty tytułu

EN

Distribution of heavy metals in sediments of Dobczyce reservoir

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Osady denne stanowią istotny składnik środowiska wodnego, akumulując składniki mineralne, w tym metale ciężkie. Zbiornik Dobczycki, będąc rezerwuarem wody pitnej dla aglomeracji krakowskiej, spełnia bardzo ważną funkcję gospodarczą. W badaniach osadów dennych Zbiornika Dobczyckiego wykonano analizę wierzchniej ich warstwy w 17 punktach pomiarowych. Pozwoliło to na opisanie dystrybucji metali w czaszy zbiornika oraz ocenę czynników warunkujących tę dystrybucję. Analizę wykonano dwoma metodami: metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej oraz metodą PIXE. Stwierdzono, z wykorzystaniem narzędzi statystycznych, że ze względu na stężenie metali, punkty poboru próbek można podzielić na dwie grupy: leżące poza dawnym nurtem rzeki Raby (niższe stężenia metali ciężkich) oraz usytuowane w dawnym nurcie rzeki (wyższe stężenia). Odpowiada to zmieniającym się właściwościom sorpcyjnym osadów, zależnym m.in. od uziarnienia, składu chemicznego i mineralnego oraz zawartości materii organicznej. Zastosowanie metody PIXE umożliwiło wykonanie wielopierwiastkowej analizy składu bez wstępnej procedury przygotowania próbek, z wystarczającą czułością oznaczeń, lecz mniejszą precyzją niż metoda ASA. Metody te mogą być komplementarne z punktu widzenia potrzeb analiz środowiskowych.

EN

Sediments constitute important part of water systems, accumulating mineral compounds, such as heavy metals. Dobczyce Reservoir, being the main drinking water source for the city of Krakow, is important from the economical point of view. In the present research, analysis of elemental composition of sediment samples (upper 10 cm layer) in 17 sampling points was performed. It enabled us to analyse distribution of analysis of elements in Dobczyce Reservoir and to assess what factors influenced that distribution. The analysis was carried out by means of two instrumental methods, namely PIXE and ASA. Based on the statistical analysis of the results, it was found that all the sampling points could be divided into two groups – one situated out of the Raba river current (characterized by lower concentration of elements) and the other along the river current (higher concentration of elements). Such a division results from the differences in chemical and mineralogical composition of sediments as well as from their organic matter content and physical properties. The use of PIXE method makes it possible to analyze sediments in a multielemental mode without sample pretreatment, obtaining satisfactory sensitivity but less precision than with the use of AAS method. Both methods could be considered as complementary in environmental analysis.

Słowa kluczowe

PL

zbiornik Dobczyce; osady denne; metale ciezkie; pojemnosc sorpcyjna; stezenie pierwiastkow; arsen; kadm; chrom; miedz

• Wydawca: -
• Czasopismo: Journal of Elementology
• Rocznik: 2006
• Tom: 11
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.347-355,rys.,tab.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Reczynski W.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Akademia Górniczo-Hutnicza, al.Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Kwiatek W.M.

autor

Kubica B.

autor

Golas J.

autor

Jakubowska M.

autor

Niewiara E.

autor

Dutkiewicz E.

autor

Stobinski M.

autor

Skiba M.

Bibliografia

• Andini S., Cioffi R., Montagnaro F., Pisciotta F., Santoro L. 2006. Simultaneous adsorption of chlorophenol and heavy metal ions on organphilic benthonite. Appl. Clay Sci., 31: 126-133.
• Bojakiewicz I., Gliwicz T. 2003. Wyniki geochemicznych badan osadów wodnych Polski w latach 2000-2002. Inspekcja Ochrony Środowiska, Bibl. Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Echeverria J.C., Morera M.T., Mazkiaran C., Garrido J.J. 1998. Competitive sorption of heavy metal by soils. Isotherms and fractional factorial experiments. Environ. Poll., 101: 275-284.
• Gołaś J., Kubica B., Reczyński W., Kwiatek.M., Jakubowska M., Skiba M., Stoiński M., Dutkiewicz E.M., Posmyk G., Jones K.W., Olko M., Górecki J. 2005. Preliminary studies of sediments from the Dobczyce Drinking Water Reservoir. Pol. J. Environ. Stud., 14(5): 37-44.
• Kabata-Pendias A, Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.
• Kozioł J. 1994. Minerały ilaste jako sorbenty metali ciężkich. Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków.
• Reczynski W., Posmyk G., Nowak K. 2004. Dynamics of Arsenic-Containing Compounds Sorption on Sediments. J. Soil & Sediments, 4(2): 95-100.
• Starmach J., Mazurkiewicz-Boroń G. 2000. Zbiornik Dobczycki. Ekologia, eutrofizacja, ochrona. Zakł. Biol. Wód im. Karola Starmacha, PAN, Kraków.