Odwilże glebowe w dwóch mezoregionach Pojezierza Mazurskiego

• Autorzy: Grabowski J. , Grabowska K.

Warianty tytułu

EN

Soil thaws in two mesoregions of the Masurian Lake District

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Do opracowania wykorzystano materiały pochodzące z Katedry Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Dotyczyły one średniej dobowej temperatury gleby zmierzonej na głębokości 5 cm i posłużyły do analizy odwilży glebowych. W przypadku Bałcyn (Pojezierze Iławskie) i Łężan dysponowano danymi z lat 1967-1986, a dla Kętrzyna z okresu 1966-2000. Łężany i Kętrzyn usytuowane są na Pojezierzu Mrągowskim, na glebach ciężkich zawierających 30-50% części spławialnych. Jako odwilż glebową traktowano, co najmniej 2-dniowe ocieplenie ze średnią dobową temperaturą gleby powyżej 0°C, występującą po pierwszym przynajmniej 3 dniowym zamarznięciu. W pracy uwzględniono 2-, 5-, 10- i 20-dniowe ciągi odwilżowe, pominięto natomiast pojedyncze dni z odwilżą. Stwierdzono, że w badanym okresie 20- i 34-letnim najwcześniejsze zamarznięcie gleby wystąpiło generalnie w 1 dekadzie listopada w Bałcynach i Kętrzynie oraz 11 listopada w Łężanach. Najpóźniejsze terminy pierwszego zamarznięcia gleby zaobserwowano odpowiednio 17 stycznia i 15 stycznia w Bałcynach i Łężanach, a 28 grudnia w Kętrzynie. Średnie daty pierwszych odwilży glebowych na Pojezierzu Iławskim odnotowano 17 grudnia, a na Pojezierzu Mrągowskim 20 (Kętrzyn) i 25 grudnia (Łężany), natomiast ostatnie występowały zwykle w 3 dekadzie lutego lub w końcu 1 dekady marca. W analizowanych okresach zimowych we wszystkich badanych stacjach w ogóle nie wystąpiły odwilże glebowe podczas zimy 1969/1970 i 1982/1983 w Bałcynach. Największą liczbę dni z odwilżami zanotowano w Bałcynach (55), a najmniejszą w Łężanach (42). Spośród badanych długości okresów odwilżowych, najwięcej zanotowano odwilży 2-dniowych w Bałcynach, a najmniej 20-dniowych.

EN

The present study makes use of materials from the Department of Meteorology and Climatology at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. The materials concern mean twenty-four-hour soil temperature measured at the depth of 5 centimeters, and were used to analyse soil thaw. Data from the period between 1967 and 1986 was used in the case of Bałcyny (in the Iławskie Lakeland) and Łężany, and from the period between 1966 to 2000 in the case of Kętrzyn. Łężany and Kętrzyn are situated in the Mrągowskie Lakeland on heavy soils containing 30 to 50% of clay particles. Soil thaw was defined as a period of warmer weather with the minimum duration of two days, with the mean twenty-four-hour soil temperature of over 0°C, occurring after a three-day or a longer period of soil freeze. The study deals with thaws lasting two, five, ten and twenty days; single-day thaws were omitted. It was established that in the twenty- and thirty-four-year period under analysis the earliest soil freeze occurred generally in the first decade of November in Bałcyny and Kętrzyn and on November 11 in Łężany. The latest dates of initial soil freeze were January 17 and January 15 in Bałcyny and Łężany respectively, and December 28 in Kętrzyn. The dates of initial soil thaws in the Iławskie Lakeland were recorded on December 17. In the Mrągowskie Lakeland they were recorded on December 20 (Kętrzyn) and December 25 (Łężany) whereas the final thaws usually occurred in the third decade of February or at the end of the first decade of March. Soil thaws did not occur at all in Bałcyny during the winters of 1969/1970 and 1982/1983. Most days with thaws (55) occurred in Bałcyny and the least (42) in Łężany. With regard to thaw periods under analysis, the most frequent were two-day thaws in Bałcyny, and twenty-day thaws were the least frequent.

Słowa kluczowe

PL

czas trwania; mezoregiony; ocieplenie; odwilze glebowe; Pojezierze Ilawskie; Pojezierze Mragowskie; temperatura gleb; terminy wystepowania; zima

EN

duration; mesoregion; warming; soil thaw; Ilawa Lakeland; Mragowo Lakeland; soil temperature; winter

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 540
• Opis fizyczny: s.175-182,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grabowski J.

• Katedra Meteorologii i Klimatologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, pl.Łódzki 2, 10-759 Olsztyn

autor

Grabowska K.

Bibliografia

• ATLAS klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce 2001. AR Szczecin, Uniw. Szczeciński.
• Czarnecka M. 1990. Daty odwilży atmosferycznych. Dni z odwilżami atmosferycznymi od listopada do marca. Częstość odwilży atmosferycznych, w: Atlas klimatyczny elementów i zjawisk szkodliwych dla rolnictwa w Polsce. Red. C. Koźmiński, T. Górski, B. Michalska, IUNG Puławy, AR Szczecin: 20-22.
• Grabowski J., Grabowska K., Olba-Zięty E. 2006. Odwilże atmosferyczne na Pojezierzu Mrągowskim w latach 1959-2000. Annales UMCS Lublin - Polonia, Vol. LXI 21: 184-189.
• Gotkiewicz J., Smołucha J. 1996. Ogólna charakterystyka Pojezierza Mazurskiego i Równiny Sępopolskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 431: 59-71.
• Hutorowicz H., Nowicka A., Grabowska K., Grabowski J. 1990. Charakterystyka warunków klimatycznych północno-wschodnich terenów Polski z uwzględnieniem potrzeb rolnictwa. Zesz. Nauk. AR Kraków 246: 23-37.
• Kołodziej J., Galant H. 1976. Pionowe ruchy gleby w procesie zamarzania i rozmarzania w RZD Felin w latach 1961-1970. Biul. Tow. Nauk Geogr. 2(18): 39-43.
• Mrugała S. 1988. Przestrzenny rozkład odwilży atmosferycznych na obszarze Polski. Annales UMCS Sect. B 42/43(9): 155-171.
• Olba-Zięty E., Grabowski J. 2005. Terminy i częstość występowania odwilży atmosferycznych w okolicach Olsztyna w latach 1952-2002. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie MUZ 5(14): 231-236.
• Wibig J. 1999. Cyrkulacja atmosferyczna nad Europą na powierzchni izobarycznej 500 hPa. Cz. I. Zima. Przeg. Geograf. XLIV(l-2): 15-24.