Wpływ czynników technicznych na stan ekologiczny małych i średnich cieków nizinnych

• Autorzy: Bondar-Nowakowska E. , Hachol J.

Warianty tytułu

EN

The effect of technical factors on the ecological status of small and medium-sized lowland watercourses

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono ocenę stanu ekologicznego cieków nizinnych Dolnego Śląska, na podstawie jednego z biologicznych komponentów, składających się na ten stan – makrofitów wodnych. Badania terenowe prowadzono w latach 2007–2008 na ciekach nieprzekształconych, konserwowanych oraz regulowanych. Badania obejmowały identyfikację występujących w korycie gatunków makrofitów wodnych oraz określenie stopnia pokrycia przez nie dna. Na tej podstawie obliczono wskaźnik RI, służący do oceny stanu ekologicznego cieków. Badania wykazały, że stan ekologiczny cieków zależy od wielu czynników. W celu ich zidentyfikowania, przeanalizowano związek klasy stanu ekologicznego koryt cieków z ich parametrami technicznymi. Pod uwagę brano: szerokość dna, głębokość koryta, nachylenie skarp oraz spadek podłużny. Z analiz wynika, że oddziaływanie parametrów koryta na stan ekologiczny cieków było podobne w przypadku cieków o stanie zbliżonym do naturalnego, jak również przekształconych w następstwie działań technicznych. Na podstawie przeprowadzonych badań nie można jednak jednoznacznie stwierdzić czy parametry koryta, kształtowane w następstwie robót regulacyjnych i konserwacyjnych, wpływają na poprawę czy na pogorszenie stanu ekologicznego. Jest to związane z faktem, że oddziaływanie robót prowadzonych w korycie na makrofity wodne ma charakter dynamiczny. Dlatego, oceniając stan ekologiczny koryt cieków, należy zawsze brać pod uwagę czas, jaki upłynął od ich wykonania.

EN

This paper presents an assessment on the ecological status of various lowland watercourses found in Lower Silesia, determined by using aquatic macrophytes as the primary biological indicator on the health and condition of such watercourses. Field studies were conducted during 2007-2008 on various unregulated, conserved and regulated watercourses. Research included identifying the species of aquatic macrophytes found in the streambed as well as determining the degree of coverage. On this basis was the RI index calculated and the ecological status of watercourses defined. The field studies showed, that the watercourse’s ecological status depends on many factor. To identify those factors we analyzed the correlation between the class of watercourse’s ecological status and technical parameters like: bottom width, watercourse’s depth, inclination of the slope and longitudinal profile. The analysis showed that the impact of channel parameters on the ecological condition of watercourses was similar in the case of natural watercourses and those that were transformed as a result of technical interference. However based on the survey cannot be found, that the technical parameters of watercourse’s bed shaped as a result of regulatory and maintenance works affect the improvement or the deterioration of the ecological status. This follows from the fact that the effect of those interferences is dynamic. Therefore assessing the ecological status of watercourses must always be taken into account the time that elapsed from the technical interference in the watercourse’s bed.

Słowa kluczowe

PL

Dolny Slask; cieki nizinne; rzeki; rzeka Czarna Woda; rzeka Dobra; rzeka Olesnica; rzeka Orla; rzeka Sasiecznica; rzeka Smortawa; rzeka Zalina; rzeka Zurawka; stan ekologiczny; metody oceny; metoda RI; rosliny wodne; makrofity; wskaznik makrofitowy RI; czynniki techniczne; regulacja rzek; prace konserwacyjne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2010
• Numer: 13
• Opis fizyczny: s.157-166,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bondar-Nowakowska E.

• Instytut Kształtowania i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Plac Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

autor

Hachol J.

Bibliografia

• Allan J. David Ekologia wód płynących. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 452.
• Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, Dz.Urz. WE 327z 22.12.2000.
• Hachoł J., Bondar-Nowakowska E. Oddziaływanie robót konserwacyjnych i regulacyjnych na zbiorowiska naczyniowych roślin wodnych na przykładzie rzek Dobrej, Żaliny i Żurawki.Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2010, z. 548, s.157–165.
• Ilnicki P. Ekologiczne podstawy ochrony biotopów cieków wodnych. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie 1987, 10, s. 264–267.
• Schaumburg J., Schranz C., Stelzer D., Hofmann G., Gutowski A. & Foerster J. Handlungsanweisung für die ökologische Bewertung von Fließgewässern zur Umsetzung derEU-Wasserrahmenrichtlinie: Makrophyten und Phytobenthos. Bayerisches Landesamt fürUmwelt, München 2006, s. 120.
• Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik S., Zgoła T. Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresie makrofitów i pilotowe ich zastosowaniedla części wód reprezentujących wybrane kategorie i typy. Etap II Opracowanie metodykibadań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu wód orazmetoda oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód na podstawie makrofitów. Tom I – rzeki.Warszawa–Poznań–Olsztyn 2006. Maszynopis.
• Szoszkiewicz K., Zbierska J., Staniszewski R., Jusik S. The variability of macrophyte metrics used in river monitoring. Oceanological and Hydrobiological Studies. Vol. XXXVIII, 4, 2009,s. 117–126.
• Wołoszyn J., Czamara W., Eliasiewicz R., Krężel J. Regulacja rzek i potoków. Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, 1994, s. 549.