Occurrence and threats of the medicinal leech (Hirudo medicinalis L.) in Poland (Annelida: Hirudinea)

• Autorzy: Buczynski P. , Dabkowski P. , Zawal A. , Jaskula R. , Tonczyk G. , Grabowski M. , Buczynska E. , Lewandowski K. , Janicki D. , Cios S. , Pietrzak L. , Mrowinski P. , Pakulnicka J. , Jablonska A. , Guzik M.

Warianty tytułu

PL

Występowanie i zagrożenie pijawki lekarskiej (Hirudo medicinalis L.) w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The new data on the distribution of the medicinal leech (Hirudo medicinalis L.) in Poland, collected in the years 1999-2007 during several hydrobiological and batrachological studies in many regions of Poland, are presented. In total, 87 new records were found, which doubled the number of contemporary known localities. Habitat preferences and protected status of this species in Poland are discussed.

PL

W oparciu о materiał zebrany podczas badań hydrobiologicznych i batrachologicznych realizowanych w różnych regionach Polski, podano 87 nowych stanowisk pijawki lekarskiej (.Hirudo medicinalis L.). Pozwoliło to podwoić liczbą znanych współcześnie miejsc występowania tego zagrożonego gatunku w kraju. Wiele nowych stanowisk leży w regionach, w których pijawki lekarskiej nie wykazywano w ogóle lub od długiego czasu. Nowe stanowiska reprezentowały 8 rodzajów środowisk wodnych, dominowały: drobne zbiorniki, stawy rybne i jeziora. Większość zbiorników była eutroficzna lub dystroficzna. Znacząco uzupełniono mapę rozmieszczenia gatunku przedstawioną w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt". Nowe dane potwierdzają wcześniejsze hipotezy, że pijawka lekarska jest w Polsce znacznie częstsza, niż wynikało to z dotychczasowych publikacji, i że występuje - nieraz stosunkowo często - w regionach, które stanowią „białe plamy" na mapach jej rozmieszczenia. Unika jedynie obszarów górskich. Jednocześnie zaproponowano obniżenie jej kategorii zagrożenie w Polsce z kategorii wysokiego ryzyka - 'vulnerable' na kategorię niższego ryzyka - 'near threatened'.

Słowa kluczowe

EN

Annelida; Hirudinea; Hirudo medicinalis; Poland; distribution; leech; medical leech; occurrence; protected species; threat; protected status; locality; habitat preference; region list

• Wydawca: -
• Czasopismo: Fragmenta Faunistica
• Rocznik: 2008
• Tom: 51
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.79-89,fig.,ref.

Twórcy

autor

Buczynski P.

• Department of Zoology, Maria Curie-Skłodowska University, Akademicka 19, 20-033 Lublin, Poland

autor

Dabkowski P.

autor

Zawal A.

autor

Jaskula R.

autor

Tonczyk G.

autor

Grabowski M.

autor

Buczynska E.

autor

Lewandowski K.

autor

Janicki D.

autor

Cios S.

autor

Pietrzak L.

autor

Mrowinski P.

autor

Pakulnicka J.

autor

Jablonska A.

autor

Guzik M.

Bibliografia

• Buczyński P. 2003. Nowe stanowiska pijawki lekarskiej Hirudo medicinalis L. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 59: 86-88.
• Buczyński P., Czachorowski S. & Lechowski L. 2001. Niektóre grupy owadów wodnych (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera) proponowanego rezerwatu "Torfowiska wiszące nad jeziorem Jaczno" i okolic: wyniki wstępnych badań Rocznik naukowy Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Sahmandra" 5: 27—42.
• Dz. U. [Dziennik Ustaw] 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Dziennik Ustaw 220, poz. 2237.
• Gajowniczek Z. T. 2004. Przyroda w Regionie Latowickim; http://www.republika.p1/latowiczbocian/4.htm.
• Głowaciński Z. & Nowacki J. 2004. Zasady redakcyjne (Editorial principles). In: Głowaciński Z., Nowacki J. (eds), Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego, Kraków-Poznań: 14-20,26-29.
• Goszcz R., Kuzio В., Kuzio S., Grudzień I., Heljasz I., Hertlein A., Labryga В., Liberski W., Musiał H., Noszczyk M., Rychcik K. & Strasz R. 2004. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Siewierz na lata 2004-2015; http://www.siewierz.bip.info.pl/dokument.php?iddok=595&idmp=36&r=r
• Grosser C. G. 2004. Rote Liste der Egel (Hirundinae) des Landes Sachsen-Anhalt. Rote Listen Sachsen-Anhalt. Berichte des Landesamtes für Umweltschutz Sachsen-Anhalt 39: 161-164.
• Guzik M. & Schimscheiner L. 1984. Nowe stanowisko Hirudo medicinalis (L.) w Polsce południowej. Wszechświat 85: 209.
• Herbichowa M., Pawlaczyk P., Kujawa-Pawlaczyk J. & Gawroński A. 2005. Natura 2000. Standardowy formularz danych dla Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) dla obszarów spełnianych kryteria Obszarów O Znaczeniu Wspólnotowym (OZW) dla Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO). PLH32OC07T~ http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/dokumenty/n2/Warnie_Bagno.pdf
• IUCN [International Union for Conservation of Nature] 2004. 2004 IUCN Red List of Threatened Species; www.iucnredlist.org
• Jażdżewska Т. 2004. Pijawki Hirudinea. In: Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. & Skibińska E. (eds), Fauna Polski - Charakterystyka i wykaz gatunków. Vol. 1, pp. 4-6. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa.
• Jażdżewska T. & Wiedeńska J. 2002. Hirudinea Pijawki. In: Głowaciński Z. (ed.), Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce pp. 144—145. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.
• Jażdżewska T. & Wiedeńska J. 2004. Pijawka lekarska - Hirudo medicinalis Linnaeus, 1758. In: Głowaciński Z., Nowacki J. (eds), Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce, pp. 33-34. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Kraków - Poznań.
• Jueg U. 1999. Egel und Krebsegel (Clitellata: Hirudinea u. Branchiobdellida) - zwei in Mecklenburg-Vorpommern faunistisch vernachlässigte Tiergruppen mit Vorschlagen zur Einschätzung ihrer Gefährdung. Naturschutzarbeit in Mecklenburg-Vorpommern 42: 68-76.
• Kamiński К. Z. 2006. Nowe stanowisko pijawki lekarskiej Hirudo medicinalis Linnaeus, 1758 w środkowej Polsce. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 62: 103-105.
• Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 442 pp.
• Kutschera U. 2006. The infamous blood suckers from Lacus Verbanus. Lauterbornia 56: 1-4.
• Kutschera U. 2007.The taxonomie status of dark-pigmented medicinal leeches of the genus the genus Hirudo (Hirudinea: Hirudinidae). Lauterbornia 59: 1-6.
• Kutschera U. & Roth M. 2006. Cocoon deposition and cluster formation in populations of the leech Hirudo verbana (Hirudenea: Hirudinidae). Lauterbornia 56: 5-13.
• Lobocki J. 2006. 5.1. Stan zasobów leśnych. In: Żelazny J., Buczma J., Strycharz Z., Piekarczyk W. & Babkiewicz Z. (eds), Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2005 roku, pp. 190-193. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin.
• Marszał K. 2006. Fauna Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego; http://katrinh2o.republika.pl/
• Merilä J. & Sterner M. 2002. Medicinal leeches (Hirudo medicinalis) attacking and killing adult amphibians. Annales Zoologici Fennici 39: 343-349.
• Minelli A. 2004. Fauna Europaea: Hirudinea. Fauna Europaea, version 1.1; http://www.faunaeur.org.
• Motel W. 1997. Pijawka na nodze. Pstrąg & Lipień 5: 23-24.
• Plan gospodarki odpadami dla gminy Koczała na lata 2004 - 2011; bip.koczala.pl/plik.php?did=354.
• RDLP [Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Białymstoku] 2006. Nadleśnictwo Borki - Ochrona lasu; http://www.bialystok.lasy.gov .pl/index.php?n=493
• Pawłowski L. K. 1968. Katalog fauny Polski, XI, 3. Pijawki (Hirudinea). PWN, Warszawa, 94 pp.
• Rosińska В., Raczyńska M., Grzeszczyk-Kowalska A. & Chojnacki J. C. 2007. Struktura ilościowo-jakościowa makrobentosu odcinka rzeki Odry Zachodniej w obiębie miasta Szczecina. In: czerniąwska-KUSZA I. (ed.), XIV Ogólnopolskie Warsztaty Bentologiczne „Hydromorfologiczna ocena ekosystemów wodnych", Opole-Turawa, 10-12 maja 2007, p. 57. Lanko, Opole.
• Schimscheiner L., Guzik M. & Golonka P. 1987. Stanowisko pijawki lekarskiej Hirudo medicinalis (L.) w Skawinie. In: Streszczenia referatów. XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, Szczecin 17-19 IX 1987, p.197.
• Schenkova J. & Kosel V. 2005. Hirudinea (pijavice). In: Farkac J., Kral D. & Škorpik M. (eds), Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí, pp. 67-68. Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, Praha.
• Scholl F. 2003. Makrozoobentos Odry 1998-2001. Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, Wroclaw, 49 pp. Siddal M. E., Tronteu P., Utevsky S. Y., Nkamany M. & Macdonald III. К. S. 2007. Diverse molecular data demonstrate that commercially available medicinal leeches are not Hirudo medicinalis. Proceedings of the Royal Society В 274: 1481-1487.
• Thearle M. J. 1998. Leeches in medicine. Australian and New Zealand Journal of Surgery 68: 292-295.
• Utevsky S. Y. & Trontley P. 2005. A new species of the medicinal leech (Oligochaeta, Hirudinida, Hirudo) from Transcaucasia and identification key for the genus Hirudo. Parasitology Research 98: 61-66.
• Whitaker I. S., Rao J., Izadi D. & Butler P. e. 2004. Hirudo medicinalis: ancient origins of, and trends in the use of medicinal leeches throughout history. British Journal of Oral and Maxillofacial Surgery 42: 133-137.
• Wikipedia contributors 2007. List of extinct and endangered species of Lithuania; http://en.wikipedia.0rg/wiki/List_0f_extinct_and_endangered_animals_0f_Lithuania#Leech.
• Wood P. J. & Barker S. 2000. Old industrial mill ponds: a neglected ecological resource. Applied Geography 290: 65-81.
• Wyszyński M. 2006. Świat zwierząt (World of animals); http: www.chrzastowice.pl/html/swiat_zwierz.html
• Zawal A. & Dąbrowski P. 1999. Nowe stanowiska pijawki lekarskiej Hirudo medicinalis na Nizinie Szczecińskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 55:111-112.