PL
W artykule przedstawiono w zarysie początki zarówno refleksji teoretycznej, jak i niektórych doświadczeń praktycznych z obszaru finansów publicznych. Jest to problematyka niezwykle znacząca i aktualna, zwłaszcza w obliczu trwającego wciąż globalnego kryzysu finansowego i jego konsekwencji dla sfery gospodarki realnej. Nie ulega wątpliwości, że jednym z najtrudniejszych wyzwań społeczno-gospodarczych, stojących przed większością państw współczesnych (nie wyłączając niestety również naszego kraju), jest pogłębiająca się nierównowaga ich finansów publicznych. I to zarówno w wymiarze bieżącym - występujące rokrocznie deficyty budżetowe, jak i w wymiarze długofalowym - wieloletnia kumulacja owych permanentnych deficytów w postaci silnie rosnących długów publicznych. Sytuacja ta wymaga przede wszystkim pilnego podjęcia radykalnych działań naprawczych, ale wymaga też pogłębionej refleksji teoretycznej w zakresie tej skomplikowanej problematyki. Pomocne, szczególnie w tym drugim przedsięwzięciu, może okazać się przypomnienie przedmiotowego dorobku myśli ekonomicznej z przeszłości, w tym sięgnięcie do antycznych praźródeł teorii finansów publicznych, a także odwołanie się do wybranych przejawów działań praktycznych z tego zakresu, jakich doświadczyła ta odległa epoka. Dorobek ówczesnych myślicieli, jak też pewne doświadczenia praktyczne z tego okresu mogłyby być może - oczywiście mutatis mutandis - stać się z jednej strony źródłem inspiracji, a z drugiej - stanowić swoiste memento wobec czekającej nasz kraj nieuchronnej i pilnej naprawy finansów publicznych.
EN
The purpose of the article is to show some ancient theoretical and practical heritage concerning the so-called public sector of economy and the public finance. However both of them are usually connected with the modern ('capitalistic') period of development of market economy, but there were quite many theoretical and practical achievements of the antiquity to change that belief. There is no doubt that such great ancient thinkers as Xenophon, Plato and Aristotle originated (and to some extent developed) scientific socio-economic analysis in general and, of course, in its specific field like the public finance. The ancient Egypt, Babylonia, Greece and Roman Empire, each in their specific scope and manner, developed the public finance and organised their own state or public sectors of economies. Those state activities enabled the Egiptians to build the pyramides and great hydrosystems in agriculture. The Babylonians also succesfully developed their agriculture due to state organised systems of water supply. The ancient Greeks and the Romans are the good examples in the field of state activity in economy and the public finance, too. The text points out the above mentioned achievements of the antiquity in order to prove the author's idea of old antecedents of contemporary public sector of economy and the public finance.