Charakterystyka osadów dennych dwóch zbiorników małej retencji wodnej

• Autorzy: Jasiewicz C. , Baran A.

Warianty tytułu

EN

Characterization of bottom sediments of two small water retention reservoirs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Analizowano skład chemiczny osadów dennych dwóch zbiorników retencyjnych: w Krempnej na rzece Wisłoce oraz w Zesławicach na rzece Dłubni. Próby osadów dennych pobrano w sezonie jesiennym 2005 r. z poziomów: 0–15 cm, 15–25 cm, 25–35 cm, 35–45 cm w zbiorniku Krempna oraz 0–15 cm, 15–25 cm, 25–35 cm w zbiorniku Zesławice. W składzie granulometrycznym osadów wykazano przewagę cząstek spławialnych w zbiorniku Krempna oraz pyłowych w zbiorniku Zesławice. Odczyn osadów był obojętny lub zasadowy, a zawartość materii organicznej wynosiła od 1,16% do 3,52%. Ogólnie obserwowaną tendencją był wzrost pH i spadek zawartości materii organicznej wraz z głębokością. Osady zawierały: 0,19-1,52 g N, 0,22- 0,44 g P, 3,16-31,51 g Ca, 1,31–4,58 g Mg, 1,23–5,62 g K i 0,14–0,31 g Na⋅kg-1 s.m. W osadach stwierdzono niską koncentrację metali ciężkich, jedynie zawartości Cd oraz Zn w warstwie 25–35 cm zbiornika Zesławice były wyższe niż wynosi poziom ich tła geochemicznego. Metale w osadach wykazały znaczną potencjalną rozpuszczalność, mieszczącą się w zakresie 19–23% zawartości całkowitej w przypadku Zn, 20-24% Ni, 40-60% Cu, 66-92% Pb, 17–70% Cd w zbiorniku Krempna oraz 28–58% Zn, 20–25% Ni, 34–57% Cu, 80–87% Pb, 49–89% Cd w zbiorniku Zesławice.

EN

This study includes the results of investigation on the chemical composition of bottom sediments in two small Reservoirs: one at Krempna on the Wisłoka River and the other one at Zesławice on the Dłubnia River. The investigations were carried out in autumn of 2005. The sediments were collected at the depth of 0–15 cm 15–25 cm, 25–35 cm, 35– –45 cm in Krempna Reservoir and 0–15 cm 15–25 cm, 25–35 cm in Zesławice Reservoir. The results show that the granulometric composition of sediments were dominated by clay fraction dominated in Krempna Reservoir and silt in Zesławice Reservoir. All the sediments showed neutral and alkaline reaction. In both reservoirs, the organic matter content ranged from 1.16% to 3.52%. In general, the pH tended to increase while the content of the organic matter declined along with the depth. The concentrations of macroelements were: 0.19–1.52 g N, 0.22– –0.44 g P, 3.16–31.51 g Ca, 1.31–4.58 g Mg, 1.23–5.62 g K and 0.14–0.31 g Na⋅kg-1 d.m. The content of heavy metals in the bottom sediment was low (natural) except that of Cd and Zn in the layer at 25–35 cm in Zesławice Reservoir, which was higher than the level of their geochemical background. The metals in the sediments were characterized by considerably high potential solubility: 19–23% total content for Zn, 20–24% Ni, 40–60% Cu, 66–92% Pb, 17–70%Cd in Krempna Reservoir and 28–58% Zn, 20–25% Ni, 34–57% Cu, 80–87% Pb, 49–89% Cu in Zesławice Reservoir.

Słowa kluczowe

PL

zbiorniki retencyjne; osady denne; sklad granulometryczny; pH; makroelementy; metale ciezkie; sklad chemiczny

• Wydawca: -
• Czasopismo: Journal of Elementology
• Rocznik: 2006
• Tom: 11
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.307-317,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Jasiewicz C.

• Katedra Chemii Rolnej, Akademia Rolnicza w Krakowie, Al.Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

autor

Baran A.

Bibliografia

• Bartnik W., Bednarczyk T. 1998. Bilans transportu rumowiska w zlewni użytkowanej rolniczo w przekroju zbiornika wodnego na rzece Wisłoce. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Inż. Środ., 341 (18): 87-96.
• Bednarczyk T. 1994. Określenie ilości unoszonego rumowiska w przekroju małego zbiornika wodnego w Zesławicach. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Inż. Srod., 291 (15): 6-17.
• Bojakowska I. 2001. Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych. Prz. Geol., 49(3): 213-218.
• Bojakowska A.I., Sokołowska G. 1998. Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Prz. Geolog., 46(1): 49-54.
• Helios-Rybicka E. 1997. Parametry określające rozkład metali ciężkich w systemie woda-osad. Geochemiczne zmiany w środowisku gruntowo-wodnym pod wpływem związków toksycznych. Mat. IV Konf. Nauk. AGH, Kraków, 31-38.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 398 ss.
• Kabata-Pendias A., Piotrowska M., Motowicka-Terelak T., Maliszewska-kordybach B., Filipiak K., Krakowiak A., Pietruch Cz. 1995. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb. Metale ciężkie, siarka. WWA. PIOŚ i IUNG Puławy, Bibl. Monit. Środ., 42 ss.
• Kostecki M. 2003. Alokacja i przemiany wybranych zanieczyszczeń w zbiornikach zaporowych hydrowęzla rzeki Klodnicy i Kanale Gliwickim. Inst. Podstaw Inż. Środ., PAN, 57: 120.
• Kostecki M., Domard A., Kowalski E., Kozłowski J. 1998. Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzierżono Małe. Cz. III. Metale ciężkie w osadach dennych zbiornika. Arch. Ochr. Środ., 24 (2): 73-81.
• Ligęza S., Smal H. 2002. Zróżnicowanie pH i składu granulometjycznego osadów dennych Zalewu Zemborzyckiego. Acta Agroph., 70: 235-245.
• Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z. 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Wyd. IOŚ, Warszawa, 333 ss.
• Rzętała M.A. 2003. Procesy brzegowe i osady denne wybranych zbiorników wodnych w warunkach zróżnicowanej antropopresji (na przykładzie Wyżyny Śląskiej i jej obrzeży). Wyd. UŚ, 139 ss.
• Sobczyński T., Siepak J. 2001. Badania kumulacji związków biogenicznych i specjacji metali w osadach dennych jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego. Zesz. Nauk. Wydz. Budow. i Inz. Środ. Politechniki Koszalińskiej, 20: 256-290.
• Sobczyński T., Zerbe J., Elbanowska H., Sajewska K., Siepak J. 1996. Badania chemiczne osadów dennych jezior w Wielkopolskiego Parku Narodowego w aspekcie oceny antropopresji. Ekol. i Tech., 5-7: 17-22.
• Stan środowiska w województwie podkarpackim. WIOŚ Rzeszów 2005.
• Stanisz A.1998. Przystępny kurs statystyki w oparciu o program Statistica PL na przykładach z medycyny. Wyd. Stastoft Polska, 362 ss.
• Szafran K. 2003. Metale ciężkie w osadach dennych trzech płytkich jezior Łęczyńsko -Włodawskich. Acta Agroph., 1(2): 329-337.
• http://www.wios.rzeszow.pl/monitoring_pliki/raporty/raport05_pliki/rozdz4.pdf
• WIÓŚ Kraków 2002, 2003, 2005 Informacje o środowisku — wody powierzchniowe: http:// www.krakow.pios.gov.pl/access/dostep02/wprog.htm
• http://www.krakow.pios.gov.pl/access/dostep03/zbior03.pdf
• http://www.krakow.pios.gov.pl/access/dostep05/ocena1_opis.pdf