Ocena degradacji koryta właściwego Odry środkowej i program działań naprawczych

• Autorzy: Parzonka W. , Kasperek R. , Glowski R.

Warianty tytułu

EN

Estimation of the degradation of the middle Odra river bed and programme of the restoration works

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Degradacja koryta Odry jest obserwowana głównie poniżej ostatniego stopnia na skanalizowanym odcinku tej rzeki. Średni poziom dna obniża się o około 4–8 cm rocznie, powodując odpowiednie obniżenie tak zwierciadła wody w rzece, jak i poziomu wody gruntowej w przyległej dolinie. Ta degradacja powoduje poważne problemy tak dla żeglugi, jak i dla rolnictwa i środowiska przyrodniczego. Budowa kolejnego ostatniego stopnia we Wrocławiu (1897), Rędzina (1922) i Brzeg Dolny (1958) miała tylko okresowy pozytywny skutek. Poniżej każdego z tych stopni zasięg erozji dna wyniósł 50–60 km. W 1994 r. Parzonka zaproponował koncepcję „karmienia” Odry tuż poniżej nowego stopnia Malczyce (km 300,0), który będzie działał prawdopodobnie od 2012 r. Władze administracyjne zdecydowały w 2008 r., że stopień może wejść do eksploatacji pod warunkiem wykonania ważnych działań naprawczych, uwzględniających potrzeby środowiska przyrodniczego, żeglugi, rolnictwa i mieszkańców doliny Odry. Program tych działań naprawczych przewiduje dwa etapy: – odbudowę (podniesienie) poziomu dna Odry w poszczególnych przekrojach na odcinku objętym erozją liniową wywołaną oddziaływaniem stopnia Brzeg Dolny, do wysokości odpowiadającej co najmniej połowie różnicy między rzędną dna Odry z początku okresu eksploatacji stopnia Brzeg Dolny i rzędną aktualną, będącą skutkiem 50-letniego okresu erozji dna rzeki (Etap I), – trwałe utrzymanie tak uzyskanej rzędnej dna Odry w poszczególnych przekrojach poniżej stopnia Malczyce, poprzez tzw. „karmienie” rzeki (Etap II).

EN

The degradation of the Odra river bed is observed mainly below each last barrage of the channelized river sector Koźle – Wrocław. The mean river bed level is decreasing of some 4–8 cm yearly, causing the corresponding drop so of water surface in the river as of the ground water level in the valley. This degradation causes great problems so for navigation, as for agriculture and environment. The construction of successives last barrages Wrocław (1897), Rędzin (1922) and Brzeg Dolny (1958) had only a temporary effect. Below each of these barrages the river bed erosion continued, concerning a river reach of some 50-60 km. In 1994 Parzonka has proposed the conception of the “feeding” of the Odra just below the new barrage Malczyce (km 300,0), entering in action probably in 2012. The administration has decided in 2008, that this barrage can enter in work only after the accomplishment of important restoration works, taking in account the needs of environment, of navigation and agriculture and of the human population. The programme of restoration works provides two steps: – Step I: the elevation of the Odra bed level on the sector Malczyce–Ścinawa (km 300 – km 335) minimum by the half on the eroded height. – Step II: the feeding of the Odra just below the barrage Malczyce on the length of some 4–5 km, after each flood causing local river bed erosion.

Słowa kluczowe

PL

rzeki; rzeka Odra; stopnie wodne; koryta rzeczne; degradacja; koryto rzeczne ponizej pietrzenia; erozja denna; erozja liniowa; zapobieganie erozji; podniesienie poziomu dna; transport rumowiska; rumowiska wleczone

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2010
• Numer: 08/1
• Opis fizyczny: s.59-68,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Parzonka W.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

autor

Kasperek R.

autor

Glowski R.

Bibliografia

• Dröge B. Change of river morphology by controlled erosion and deposition – bed load budget of the Rhine river. 5th International Symposium on River Sedimentation, Karlsruhe 1992.
• Faulhaber P., Alexy M. Artificial bed load supply at the River Elbe – investigation and realization. Large Rivers, Vol. 15, No. 1–4, 2005.
• Hydroprojekt Wrocław. Studium i koncepcja modyfikowania regulacji rzeki Odry na odcinku od Malczyc (km 305) do ujścia Nysy Łużyckiej (km 542,4). 1997, (maszynopis).
• Kosierb R., Parzonka W. Koncepcja modernizacji systemu regulacji Odry Środkowej. Gospodarka Wodna, Nr 8, 2008.
• Kuhn D. 14 years artificial grain feeding in the Rhine downstream the barrage Iffezheim. 5th International Symposium on River Sedimentation, 1992.
• Mokwa M., Parzonka W. Koncepcja regulacji Odry Środkowej dla celów żeglugowych. Zesz. Nauk, AR Wrocław, Nr 233, 1993.
• Parzonka W. Koncepcja zagospodarowania Górnej i Środkowej Odry. Międzyregionalna Agencja Dorzecza Odry, Biuletyn 11, 1994.
• Parzonka W., Bartnik W. Degradation of Middle Odra caused by regulation works. Conference ICERD, IAHR, Budapeszt, 1998.
• Parzonka W., Bartnik W., Kasperek R. Modelowanie transportu rumowiska wleczonego w korytach rzek z dnem aluwialnym na przykładzie Górnej i Środkowej Odry. Przegląd NaukowyInżynierii i Kształtowania Środowiska, SGGW Warszawa, rocznik XI, z. 2(25), 2002.
• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Stopień wodny Malczyce, rzeka Odra km 300. Opracowanie RZGW Wrocław, 2006.
• Schmidt A., Faulhaber P. Five years of artificial bed load feeding in the River Elbe. Conference on “River Basin Management”, Cardiff, 2001.
• Świerkosz K. i inni. Ocena oddziaływania na środowisko stopnia wodnego Malczyce. 2008, (maszynopis).
• Zottl H. The Danube river east of Vienna. Stabilization of the river bed. Conference ICERD, IAHR, Budapest, 1998.