Distribution and abundance of Pulsatilla patens populations in nature reserves in north-eastern Poland

• Autorzy: Juskiewicz-Swaczyna B.

Warianty tytułu

PL

Występowanie i zasoby populacji Pulsatilla patens w rezerwatach przyrody północno-wschodniej Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the past most Pulsatilla patens sites were found in north-eastern Poland particulary in North-Podlasie Lowland, where the populations were also numerous. The purpose of my investigation has been to trace the current distribution of Pulsatilla patens in 16 nature reserves in north-eastern Poland. The data concerning the presence of this species have been verified following a few steps. First, the source references, such as the protection plans containing information about the selected nature reserves, were analyzed. Next, in each nature reserve the following components were analyzed: distribution of the stands, abundance of the populations, type of a community in which P. patens grows and type of the soil. Later, these data were verified by referring them to the current data of 2010, supplied by the Regional Directorate of National Forests (RDLP) in Białystok. Analysis of the documentation from the years 1955–2010 shows the gradual disappearance of Pulsatilla patens sites. Currently the sites of Pulsatilla patens have been preserved only in the 5 nature reserves (Krasne, Kukle, Góra Pieszczana, Kuriańskie Bagno, Szelągówka). At all the examined sites, the populations are very small, consisting of a few individuals. This suggests that the actions undertaken to protect it have failed.

PL

Większość stanowisk Pulsatilla patens w przeszłości występowała w północno-wschodniej Polsce, szczególnie na terenie Niziny Północno-Podlaskiej, gdzie populacje były reprezentowane przez liczne osobniki. Celem badań było opracowanie aktualnego rozmieszczenia stanowisk sasanki otwartej na terenie 16 rezerwatów przyrody oraz ocena zasobów populacji. Weryfikację danych o występowaniu i liczebności badanego gatunku przeprowadzono w kilku etapach. Najpierw dokonano analizy planów ochrony rezerwatów przyrody. Na terenie każdego obiektu analizowano: rozmieszczenie stanowisk, liczebność populacji, typ zbiorowiska w jakim sasanka występuje oraz typ gleby. Następnie dane te zweryfikowano, bazując na materiałach z 2010 r. otrzymanych z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku oraz przeprowadzono badania terenowe w wybranych obiektach. W celu uzyskania pełnego obrazu zmian w występowaniu i zasobach populacji sasanki wykorzystano w pracy publikacje naukowe dotyczące rezerwatów. Analiza danych z lat 1955–2010 wskazuje na stopniowy zanik stanowisk sasanki. Aktualnie gatunek ten występuje tylko w pięciu rezerwatach przyrody (Krasne, Kukle, Góra Pieszczana, Kuriańskie Bagno, Szelągówka). Wszystkie populacje są bardzo nieliczne, obejmują po kilka osobników. Wskazuje to na nieskuteczność działań podjętych w celu ochrony tego gatunku.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Natural Sciences
• Rocznik: 2010
• Tom: 25
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.376-386,fig.,ref.

Twórcy

autor

Juskiewicz-Swaczyna B.

• Department of Applied Ecology, University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Michala Oczapowskiego 5, 10-719 Olsztyn, Poland

Bibliografia

• Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. 2006. http://rop.mos.gov.pl/, accessed: 16.05.2010.
• CHMURA D. 2003. Zagrożenia lokalnych populacji sasanki otwartej Pulsatilla patens na przykładzie stanowiska na Sodowej Górze w Jaworznie. Chrońmy Przy. Ojcz., 59(5): 14–27, Kraków.
• CIOSEK M. T. 1999. Rodzaj Pulsatilla (Ranunculaceae) na Podlasiu i Mazowszu. Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica, 6: 15–19, Kraków.
• CZERWIŃSKI A. 1970. Bory sosnowe północno-wschodniej Polski. Prace Kom. Biol. Pozn. TPN, 33(5): 1–99.
• CZERWIŃSKI A. 1978. Zbiorowiska leśne północno-wschodniej Polski. Zesz. Nauk. Polit. Biał., 27: 1–326.
• CZERWIŃSKI A. 1995. Geobotanika w ochronie środowiska lasów Podlasia i Mazur. Wyd. Polit. Biał., Białystok.
• Czerwona księga Karpat Polskich. Rośliny naczyniowe. 2008. Red. Z. Mirek, H. Piękoś-Mirkowa. Inst. Bot. PAN, Kraków.
• ENDLER Z. 1979. Analiza geobotaniczna borów Wzniesień Piłackich. Frag. Flor. Geobot. 25(4):509–562, Kraków.
• ENDLER Z., ZIELIŃSKA J. 2003. Degradacja florystyczna rezerwatu stepowego Kulka na Pojezierzu Olsztyńskim. Chrońmy Przy. Ojcz., 59(5): 14–27, Kraków.
• FALIŃSKI J.B. 1965. O roślinności Zielonej Puszczy Kurpiowskiej na tle stosunków geobotanicznych tzw. Działu Północnego. Acta Soc. Bot. Pol., 34: 719–752.
• GÓRNIAK A. 2000. Klimat województwa podlaskiego. Inst. Met. Gosp. Wod., Białystok.
• JUŚKIEWICZ-SWACZYNA B. 2010. Population structure of Pulsatilla patens in relation to the habitat quality. Tuexenia, 30: 457–466.
• KALLIOVITRA M., KUKK Ü ., RYTTÄRI T. 2003. Pulsatilla patens (L.) Mill. Monitoring of threatened vascular plants in Estonia and Finland. Methods and experiences. Finnish Environment, 659: 37–47.
• KĘPCZYŃSKI K. 1965. Szata roślinna Wysoczyzny Dobrzyńskiej. Wyd. UMK, Toruń.
• KONDRACKI J. 2001. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• KRAWIEC T. 1932. O rozmieszczeniu sasanki (Pulsatilla Tourn.) w Wielkopolsce. Acta. Soc. Bot. Pol., 9(3–4): 531–537.
• MATUSZKIEWICZ W. 1965. Die Kiefernwalder der Augustower Heide. Mat. Zakł. Fitos. Stos. UW, 6: 113–119.
• MATUSZKIEWICZ W. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.
• MICHALAK S. 1976. Wymieranie rodzimych składników flory na Równinie Opolskiej. Phytocenosis, 5: 301–307.
• NOWAK T., TOKARSKA-GUZIK B., CHMURA D. 2000. Materiały do atlasu rozmieszczenia oraz stanu zasobów roślin chronionych i zagrożonych rejonu Górnośląskiego. Cz. 7. Pulsatilla patens (L.) Mill. (Ranunculaceae). Acta Biol. Siles., 35: 191–199.
• POLAKOWSKI B. 1956. Roślinność rezerwatu florystycznego Kulka. (mscr.), Olsztyn.
• PILT I., KUKK Ü . 2002. Pulsatilla patens and Pulsatilla pratensis (Ranunculaceae) in Estonia: distribution and ecology. Proc. Estonian Acad. Sci. Biol. Ecol., 51(4): 242–256.
• Rezerwaty przyrody w Polsce północnej. 2005. Red. G. Rąkowski. Inst. Ochr. Środ. Warszawa.
• RÖDER D., KIEHL K. 2006. Population structure and population dynamic of Pulsatilla patens (L.) Mill. in relation to vegetation characteristics. Flora, 201: 499–507.
• RYSINA G.P. 1981. On the biology of Pulsatilla patens (L.) Mill. in the environs of Moscow. – Bull. Moscow Soc. Nat. N. S. 86: 129–134. Moscow.
• SOKOŁOWSKI A.W. 1966a. Fitosocjologiczna charakterystyka borów iglastych Puszczy Augustowskiej. Prace IBL, 306: 107–125.
• SOKOŁOWSKI A.W. 1966b. Fitosocjologiczna charakterystyka borów iglastych ze związku Dicrano-Pinion Puszczy Białowieskiej. Prace IBL, 305: 71–105..
• SOKOŁOWSKI A.W. 1968. Zespoły leśne nadleśnictwa Suwałki w Puszczy Augustowskiej. Prace IBL, 349: 171–212.
• SOKOŁOWSKI A.W. 1969. Zespoły leśne nadleśnictwa Balinka w Puszczy Augustowskiej. Monogr. Bot., 28: 1–79.
• SOKOŁOWSKI A.W. 1991. Roślinność rezerwatu Sitki w Puszczy Białowieskiej. Ochr. Przyr., 48: 85–103.
• SOKOŁOWSKI A.W. 2006. Przyroda województwa podlaskiego i jej ochrona. Łomż. Tow. Nauk. im. Wagów, Łomża.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. nr 92, poz. 880: 6056–6099.
• UOTILA P. 1996. Decline of Anemone patens (Ranunculaceae) in Finland. – Acta. Univ. Ups. Symb. Bot. Ups. 31: 205–210. Uppsala.
• WILDEMAN A.G., STEEVES T.A. 1982. The morphology and growth cycle of Anemone patens. Can. J. Bot., 60(7): 1126–1137.
• WOŚ A. 1996. Zarys klimatu Polski. Wyd. UAM, Poznań.
• WÓJTOWICZ W. 2000. Biologia, wymagania siedliskowe i możliwości uprawy zachowawczej Pulsatilla patens (L.) Mill. Biul. Ogr. Bot., 9: 45–54.
• WÓJTOWICZ W. 2001. Pulsatilla patens (L.) Mill. In: Polska Czerwona Księga Roślin. Red. K. Zarzycki, R. Kaźmierczakowa. Inst. Bot. im. W. Szafera i Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków, 142–144 pp.
• Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska. 2003. Red. Z. KĄCKI. Inst. Biol. Uniw. Wrocł., Wrocław.
• ZARZYCKI K., SZELĄG Z. 2006. Red list of vascular plants in Poland. [In:] Red list of plants and fungi in Poland. Red. Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg. Inst. Bot. im. W. Szafera, Kraków, 9–20 pp.
• ZYCH M. 2007. Krajowy Plan Ochrony Gatunku. Sasanka otwarta Pulsatilla patens (L.) Mill. Warszawa.
• ŻUKOWSKI W., JACKOWIAK B. 1995. Ginące i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Pr. Zakł. Takson. Rośl. UAM, 3: 1–141, Poznań.