Zróżnicowanie parametrów hydraulicznych w rejonie bystrzy o zwiększonej szorstkości

• Autorzy: Radecki-Pawlik A. , Swiderska K. , Plesinski K.

Warianty tytułu

EN

Diversification of hydraulic parameters in near rapid hydraulic structures (RHS)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obecnie poszukuje się nowych rozwiązań budowlanych z zakresu inżynierii rzecznej. Najodpowiedniejszymi budowlami wydają się być bystrza o zwiększonej szorstkości. Spełniają one walory przyrodnicze i estetyczne oraz nie powodują przegrodzenia rzeki wędrującym rybom i innym organizmom wodnym, przez co są zalecane przez Ramową Dyrektywę Wodną Unii Europejskiej. W publikacji określono wartości parametrów hydraulicznych w rejonie bystrzy o zwiększonej szorstkości, znajdujących się na potoku Porębianka w Gorcach. Głównym celem pracy jest próba pokazania możliwości monitorowania wykonanych budowli hydrotechnicznych oraz pokazanie ewentualnych zmian w hydrodynamice cieku, które uniemożliwiłyby zamieszkiwanie odcinka rzeki przez organizmy wodne. Z przeprowadzonych badań można wnioskować o prawidłowej pracy bystrzy oraz o spełnieniu funkcji ekologiczno-krajobrazowej przez te budowle. Świadczy o tym bogate zróżnicowanie warunków hydrodynamicznych, co wpływa na zwiększenie ilości miejsc o różnorodnej faunie makrobezkręgowej. Parametry hydrodynamiczne zaobserwowane w rejonie bystrzy ściśle zależą od usytuowania punktu pomiarowego w stosunku do poszczególnych elementów budowli. Maksymalne prędkości nie zawsze powodują powstawanie największych sił działających na dno cieku, gdyż jest to związane również z ich rozkładem w pionie pomiarowym.

EN

At the present, in modern river training practices and philosophy one can notice coming more into use ecological friendly hydraulic structures. Those, which are especially needed for river training works, as far as expectation of Water Framework Directive is concerned, are rapid hydraulic structures (RHS). What is important, RHS in general do not stop fish and invertebrates against migrating upstream, provide natural and esthetical effects within the river channel, still working as hydraulic engineering structures. Along this paper we described and measured some hydraulic parameters within the reach of chosen rapid hydraulic structures, which we found in the field. The main aim of the research was to describe changes of values of those parameters upstream and downstream of the RHS’s and to find out their influence on hydrodynamics of the stream. The study was undertaken on the Porębianka Stream in the Gorce Mountains. Observed hydrodynamic parameters within the reach of the RHS’s depend on the location of measuring point and the influence of individual part of the structure. At the same time maximum velocity does not always create the bigger shear force, because it is also depend on the velocity distribution along the hydrological profile.

Słowa kluczowe

PL

potoki gorskie; potok Porebianka; bystrze o zwiekszonej szorstkosci; parametry hydrauliczne; parametry hydrodynamiczne; naprezenia styczne; predkosc przeplywu; rozklad predkosci

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2010
• Numer: 01
• Opis fizyczny: s.25-38,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Radecki-Pawlik A.

• Katedra Inżynierii Wodnej i Geotechniki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Swiderska K.

autor

Plesinski K.

Bibliografia

• Gordon D.N., McMahon T.A., Finlayson B.L. Stream Hydrology – an Introduction for Ecologysts. Wiley and Sons. London 1992.
• Kłonowska-Olejnik M., Radecki-Pawlik A. Zróżnicowanie mikrosiedliskowe makrobezkręgowców dennych w obrębie łach korytowych potoku górskiego o dnie żwirowym. XVIII Zjazd Hydrobiologów Polskich. Białystok 2000.
• Korpak J. Rola maksymalnych wezbrań w funkcjonowaniu systemów uregulowanych koryt górskich. Landform Analysis. 8, 2008, s. 41–44.
• Korpak J., Krzemień K., Radecki-Pawlik A. Wpływ czynników antropogenicznych na zmiany koryt cieków karpackich. PAN. 4 Kraków 2008.
• Ślizowski R., Radecki-Pawlik A. Bystrze z kamienia naturalnego jako przykład nowoczesnej, ekologicznej budowli regulacyjnej w zlewniach rzecznych. Przegląd Naukowy SGGW w Warszawie. 15, 1998, s. 162–170.
• Ślizowski R., Radecki-Pawlik A. Distribution of maximum velocities and Froude numbers on a rapid hydraulic structure apron. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities (EJPAU). 3(1), 2000, s. 1–13.
• Ślizowski R. Wpływ bystrzy o zwiększonej szorstkości na migracje ryb w potokach górskich. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie – Inżynieria Środowiska. 23, 2002, s. 331–336.
• Ślizowski R. Bystrza o zwiększonej szorstkości jako element zabudowy potoków górskich. Rozprawa habilitacyjna nr 181. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie, 1993.
• Żelazo J. Badania prędkości i oporów przepływu w naturalnych korytach rzek nizinnych. Rozprawy naukowe i monografie. SGGW. Warszawa 1992.
• Żelazo J, Popek Z. Podstawy renaturyzacji rzek. SGGW. Warszawa 2002.