Zawartość pierwiastków śladowych w glebach i wybranych roślinach okopowych. Część I. Zawartość miedzi i cynku

• Autorzy: Rogoz A. , Trabczynska K.

Warianty tytułu

EN

Trace element content in soils and in selected root crops. Part I. The content of copper and zinc

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W połowie września 2005 roku na terenie gminy Wieliczka pobrano 25 prób glebowych z warstwy ornej oraz z tych samych pól próby roślin okopowych, tj. ziemniaków i buraków pastewnych. Zebrany materiał glebowy był zróżnicowany pod względem składu granulometrycznego, zawartości części spławialnych, iłu koloidalnego, węgla organicznego oraz odczynu gleby. W badanych glebach stwierdzono istotne różnice w całkowitej zawartości miedzi i cynku oraz w formach rozpuszczalnych oznaczonych w roztworze HCl o stężeniu 0,1 mol∙dm-3. Wzrost pHKCl > 5,5 gleby wpływał na obniżenie zawartości miedzi i cynku w formach rozpuszczalnych. Wykazano istotną ujemną zależność pomiędzy pH gleb mierzonym w roztworze KCl o stężeniu 1 mol∙dm-3, a zawartością miedzi w formie rozpuszczalnej, gdzie r = - 0,426 (p = 0,05). O zawartość miedzi, cynku w bulwach ziemniaków oraz w korzeniach i częściach nadziemnych buraków decydowały głównie: pH gleby, gatunek oraz analizowana część rośliny. Średnia geometryczna zawartość miedzi w bulwach ziemniaków wynosiła 5,75 mg Cu∙kg-1, natomiast dla cynku 27,42 mg Zn∙kg-1. W korzeniach buraków średnia geometryczna zawartość miedzi wynosiła 5,53 mg Cu∙kg-1, natomiast dla cynku 47,54 mg Zn∙kg-1. Wzrost wartości pHKCl > 5,5 gleb wpływał na obniżenie zawartości miedzi i cynku w bulwach ziemniaków oraz cynku w korzeniach buraków, natomiast podwyższał zawartość miedzi w korzeniach buraków. Analiza statystyczna wykazała, że właściwości fizykochemiczne gleb w niejednakowym stopniu wpływały na zawartość miedzi i cynku w badanych roślinach. Wykazano istotną ujemną zależność pomiędzy pH gleby mierzonym w 1 mol KCl∙dm-3, a zawartością miedzi i cynku w bulwach ziemniaków, gdzie wartość współczynnika korelacji prostej wynosiła: dla miedzi r = -0,449 (p ≤ 0,05), natomiast dla cynku r = -0,4005 (≤ 0,05). Podobna zależność wystąpiła w przypadku cynku w korzeniach buraków, gdzie r = -0,4511 (p ≤ 0,05). Natomiast stwierdzono istotną dodatnią zależność pomiędzy pH gleby a zawartością miedzi w korzeniach buraków, gdzie współczynnik korelacji prostej r = 0,3978 (p ≤ 0,05). Wzrost pHKCl > 5,6 wpływał na zmiany wartości stosunku Zn : Cu tak w korzeniach, jak i częściach nadziemnych buraków.

EN

25 soil samples were collected in mid-September 2005 from the arable layer of fields situated in Wieliczka commune and from root crops, i.e. potatoes and fodder beets grown in the same fields. Collected soil material was diversified in its granulometric composition, content of floatable particles, colloidal clay, organic carbon and pH. Significant differences concerning total content of copper and zinc, and soluble forms assessed in 0.1 mol HCl∙dm-3 solution were noted in the analyzed soils. Increase in soil pHKCl > 5.5 affected a decrease in copper and zinc soluble form concentration. A significant negative relationship was demonstrated for pH measured in 1 mol KCl∙dm-3 solution and copper content in soluble form, where r = - 0.426 (p ≤ 0.05). Copper and zinc content in potato tubers and in roots and aerial parts of beetroots were determined mainly by the soil pH, species and the analyzed plant part. Mean geometric copper content in potato tubers was 5.75 mg Cu∙kg-1, whereas zinc 27.42 mg Zn∙kg-1. In beet roots mean geometric copper content was 5.53 mg Cu∙kg-1, while zinc 47.54 mg Zn∙kg-1. The increase in soil pHKCl > 5.5 affected a decrease in copper and zinc content in potato tubers and zinc concentration in fodder beet roots, whereas copper content in beet roots increased. Statistical analysis revealed that physicochemical soil properties influenced copper and zinc content in the analyzed crops to various extent. A significant negative relationship was revealed between soil pH measured in 1 mol KCl∙dm-3 and copper and zinc content in potato tubers, where the values of simple correlation coefficients were r =-0.449 (p ≤ 0.05) for copper and r = -0.4005 (p ≤ 0.05) for zinc. Similar relationship occurred for zinc in beetroots, where r = - 0.4511 (p = 0.05). On the other hand, a significant positive correlation was registered between the soil pH and copper concentration in beetroots, where simple correlation coefficient was r = 0.3978 (p ≤ 0.05). Increase in soil pHKCl > 5.6 affected changes in Zn : Cu ratio both in roots and the aboveground parts of beetroots.

Słowa kluczowe

PL

buraki pastewne; cynk; gleby; miedz; mikroelementy; odczyn gleby; pierwiastki sladowe; rosliny okopowe; wspolczynnik korelacji; zawartosc pierwiastkow; ziemniaki

EN

fodder beet; zinc; soil; copper; microelement; soil reaction; trace element; root crop; correlation coefficient; element content; potato

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2009
• Tom: 541
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.353-363,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rogoz A.

• Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej, Uniwersytet Rolniczy im.H.Kołłątaja w Krakowie, Al.Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

autor

Trabczynska K.

Bibliografia

• Gambuś F., Rak M., Wieczorek J. 2004. Wpływ niektórych właściwości gleby na fitoprzyswajalność i rozpuszczalność cynku, miedzi i niklu w glebie. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: 71-79.
• Gambuś F. 1987. Pobranie miedzi przez różne gatunki roślin w zależności od pH i innych właściwości gleby. Acta Agr. et Silv., ser Agr. 26: 93-107.
• Gorlach E., Gambuś F. 2000. Potencjalnie toksyczne pierwiastki śladowe w glebach (nadmiar, szkodliwość i przeciwdziałanie). Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 472: 275-296.
• Karczewska A. 2002. Rozpuszczalność miedzi, ołowiu i cynku w glebach zanieczyszczonych w zależności od odczynu i kompleksowania związkami organicznymi. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 482: 269-274.
• Kabata-Pendias A., Piotrowska A., Witek T. 1993. Ocena jakości i możliwości rolniczego użytkowania gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG Puławy: 5-20.
• Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. Wydawn. Nauk. PWN Warszawa: 398 ss.
• Kucharzewski A., Nowak L., Dembowski M. 2004. Wpływ niektórych właściwości gleby na zawartość form rozpuszczalnych i całkowitych Zn, Cu i Mn w glebach województwa dolnośląskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: 189-197.
• Kopeć M. 1996. Wpływ właściwości chemicznych gleb kwaśnych na zawartość i pobranie przez owies miedzi, cynku, kadmu i niklu. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 482: 269-274.
• Lityński T., Jurkowska H., Gorlach E. 1976. Analiza chemiczno-rolnicza. Przewodnik metodyczny. PWN Warszawa: 328 ss.
• Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z. 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa: 105-107.
• Prośba-Białczyk U., Spiak Z., Mydlarski M. 2000. Wpływ nawożenia na zawartość mikroelementów w buraku cukrowym. Cz. I. Miedź. Cz. II. Cynk. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 471: 441-454.
• Patorczyk-Pytlik B., Skoczyliński M. 2004. Zawartość niektórych mikroelementów w runi użytków zielonych okolic Wrocławia. Cz. I. Zawartość miedzi i cynku. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: 595-601.
• Rogóż A. 2004. Zawartość miedzi i cynku, manganu i żelaza w glebach i roślinach okopowych przy zmiennym odczynie. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: 305-314.
• Rogóż A. 2007. Zawartość pierwiastków śladowych w glebie i warzywach przy zmiennym odczynie. Cz. I. Zawartość miedzi oraz cynk w glebie i warzywach. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 520: 305-314.