Woda dla lasu – las dla wody, na przykładzie Nadleśnictwa Kolumna

• Autorzy: Janusz E. , Jedryka S. , Kopec D. , Miler A.T.

Warianty tytułu

EN

Water for forest – forest for water, on example of Forest Division Kolumna

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Najistotniejszym problemem we współczesnej klimatologii jest zagadnienie ocieplania klimatu. Chociaż nie udowodnione ponad wszelką wątpliwość, wiele czynników świadczy o zmianie klimatu w przeciągu ostatniego krótkiego okresu czasu. W pracach poświęconych roli lesistości w bilansie wodnym zlewni badacze podkreślają duże zdolności retencyjne terenów leśnych. Zdolności te wpływają na zwiększenie sum odpływów ze zlewni o większej lesistości w latach suchych i na zmniejszenie ich w latach mokrych oraz na wzrastanie odpływów w półroczach letnich i na zmniejszanie ich w półroczach zimowych. W badaniach w zlewniach o różnej lesistości wykazali oni, duże zdolności retencyjne zlewni o większym zalesieniu. Świadczą o tym bardzo wyrównane przebiegi miesięcznych przepływów oraz stosunkowo niewielkie miesięczne zmiany retencji. Także z długoletnich badań prowadzonych przez Zakład Gospodarki Wodnej IBL, w warunkach zlewni nizinnych, rysuje się stabilizujący wpływ lesistości na odpływ wód z terenu zlewni a głównie zaś zmniejszenie jego nierównomierności. Mokradła należą dziś do jednych z silniej zagrożonych ekosystemów. Są one jednocześnie centrami różnorodności biologicznej, miejscem występowania cennych i chronionych gatunków roślin i zwierząt oraz naturalnymi zbiornikami retencjonującymi wodę. W celu zachowania tych cennych ekosystemów, obejmuje się je ochroną a czasami również prowadzi ich czynną ochronę. Przykładem takiej ochrony jest realizowany przez Lasy Państwowe projekt małej retencji. Pod pojęciem tzw. mała retencja wodna należy rozumieć wszelkie zabiegi mające na celu wydłużenie drogi i czasu obiegu wody w zlewni. Zazwyczaj rozumie się to jako zatrzymywanie i podpiętrzanie wody w ciekach oraz gromadzenie jej w zbiornikach wodnych. Do małej retencji należą zbiorniki wodne o pojemności całkowitej < 5 mln m3. Działania w zakresie małej retencji służą poprawie bilansu wodnego zlewni poprzez zwiększanie zasobów dyspozycyjnych wody. Stanowią też ważny element ochrony jakości wód. Nadleśnictwo Kolumna wchodzi w skład Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi. Znajduje się w jej centralnej części. Zarządza lasami o powierzchni ok. 20 000 ha, oraz sprawuje nadzór nad ok. 6 000 ha lasów niepaństwowych. Zasięg terytorialny nadleśnictwa wynosi 1 342 km2. Dominującym gatunkiem w drzewostanach jest sosna. Siedliska lasowe stanowią około 50% nadleśnictwa. Teren ten jest ubogi w naturalne zbiorniki wodne i rzeki. Negatywny wpływ na stosunki wodne ma zlokalizowana w niedalekiej odległości Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów. W ostatnim okresie na terenie nadleśnictwa prowadzone są prace z zakresu małej retencji wodnej .W najbliższych latach powstaną nowe obiekty, dzięki którym powstanie ok. 40 ha lustra wody.

EN

The most significant problem in contemporary climatology – climate warming. Although not confirmed beyond any doubt, still numerous factors indicate climate change within the recent, relatively short period of time. In studies concerning the role of forest cover in the water balance of catchments researchers stressed considerable retention capacity of forested areas. This capacity influences an increased total runoff from catchments with higher forest cover in dry years and its reduction in wet years, as well as increased runoff in summer half-years and its reduction in winter half-years. In research on catchments with different degrees of forest cover they showed high retention capacity of catchments with a higher forest cover. This is evidenced by very uniform courses of monthly flows and relatively limited monthly changes in retention. Also in long-term studies conducted by the Department of Water Management, the Forestry Research Institute, under conditions found in lowland catchments a stabilizing effect of forest cover may be observed on water runoff from the area of the catchments, mainly a reduction of its uneven distribution. Nowadays wetlands belong to one of the most threatened ecosystems. They are important biodiversity hot spots, habitats for protected and endangered plant species and natural reservoirs for water retention. In order to save this vulnerable ecosystems people started to protected them and organized active conservation. For a few years The State Forests implemented the project which shows how the small retention can be use as a tools for conservation. The term so-called small water retention defining all interventions having in view extension way and time of circulation of water in catchments. Usually this is understanding as stopping and dam up waters in water-courses and accumulation her in water reservoirs. To small retention belong water reservoirs about entire capacities < 5 million m3. Activities in range of small retention serve to improvement of water balance in catchments across enlarging of supplies discretionary waters. Determine also important element of protection of waters quality. The Forest Inspectorate/Division Kolumna is a part of The Regional Directorate of the State Forests in Łódź. It’s located in its central part. It manages 20,000 ha of forests and supervises 6,000 ha of private forests. Territorial range of the forest inspectorate comes to 1,342 km2. Dominant species in the forest stand are Scots pine. The forest habitats comes to 50% of the Forest Inspectorate. The areas are poor of natural water reservoir and rivers. The forest habitats are located in a short distances to brown coal mine in Bełchatów. This situation has a negative influence on water relations. Recently on many areas of the Forest Inspectorate Kolumna equipments of small water retention are worked out. Many new construction of small water retention will be appeared in future. For example a surface water will enlarge to about 40 ha – new water reservoirs (lake, ponds etc.).

Słowa kluczowe

PL

Nadlesnictwo Kolumna; lasy; stosunki wodne; obszary wodno-blotne; mala retencja wodna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2011
• Numer: 01
• Opis fizyczny: s.275-288,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Janusz E.

• Nadleśnictwo Kolumna, ul.Armii Krajowej 1c, 98-100 Łask

autor

Jedryka S.

autor

Kopec D.

autor

Miler A.T.

Bibliografia

• Boryczka J. Naturalne i antropogeniczne zmiany klimatu Ziemi w XVII-XXI wieku. Wydawnictwo UW Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa, 1993.
• Bróż E., Przemyski A. The red list of vascular plants in the Wyżyna Małopolska Upland (S Poland). W: (Mirek Z., Nikel A. red.) Rare, relict and endangered plants and fungi in Polnad. Wyd. Instytut Botaniki im. W. Szafer, PAN, Kraków, 2009.
• Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych (http://www.ckps.pl/), 2010.
• Ciepielowski A. Podstawy gospodarowania wodą. Wydawnictwo SGGW. Warszawa, 1999.
• Ciepielowski A. Zasady gospodarowania wodą w lasach. Postępy Techniki Leśnej Nr 86, s.: 25-31, 2004.
• Ciepielowski A., Dąbkowski S. L. Problemy małej retencji w lasach. Sylwan, Nr 11. CXXXIX Warszawa, 1995.
• Dembek W. Wetlands in Poland: present threats and perspectives for protection. Journal of Water and Land Development 6: 3-17. 2002.
• Dembek W., Pawlaczyk P., Sienkiewicz J., Dzierża P. Obszary wodno-błotne w Polsce. Wyd. IMUZ, Falenty. ss.76. 2004.
• Faliński J.B. Antropogenic changes of the vegetation of Poland. Phytocoenosis 4: 97-116. 1975. http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/dg/rdlp_lodz/nadl_kolumna, 2011. IPCC – The Intergovernmental Panel of Climate Change, 2007.
• Jackowiak B., Celka Z., Chmiel J., Latowski K., Żukowski W. Red list od vascular flora of Wielkopolska (Poland). Biodiv. Res. Conserv. 5-8: 95-127. 2007.
• Jakubowska-Gabara J., Kucharski L. Ginące i zagrożone gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej. Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica 6:55- 74. 1999.
• Jakubowska-Gabara J., Witosławski P., Zielińska K. Flora naczyniowa – różnorodność, zmiany, zagrożenia. W: (red. J.K. Kurowski) Szata roślinna Polski Środkowej. Wyd. EKO-GRAF, Łódź. s.57-80. 2009.
• Jones J. A., Swanson F. J. Hydrological inferences from comparisons among small basin experiments. Hydrological Processes 15, s.: 2363-1366, 2001.
• Klemes V. Design implications of climate change. Proc. Conf. On Climate Change and Water
• Resources Management, BallentineT., Stakhiv E., U.S. Army Institute for Water Resources, Fort Belvior, USA, 1993.
• Kopeć D. Chmielecki B., Halladin A., Wylazłowska J., Kozaczuk A., Popkiewicz P., Traut-Seliga A., Kucharski l. Obszar Natura 2000 „Pradolina Warszawsko-Berlińska” – ostoją cennych gatunków roślin naczyniowych. Parki nar. Rez. Przyr. 28(2): 97-106. 2009.
• Kucharski L. Naturalna i półnaturalna roślinność nieleśna. W: (red. J.K. Kurowski) Szata roślinna Polski Środkowej. Wyd. EKO-GRAF, Łódź. s.81-102. 2009.
• Kundzewicz Z. Scenariusze zmian klimatu i ich prawdopodobieństwa w świetle najnowszych badan naukowych. Konferencja: Wyzwania polityki klimatycznej, połączona z posiedzeniem sejmowej Komisji OSZNiL, Warszawa, 21.10.2008.
• Kurowski J.K., Mamiński M. Szata roślinna projektowanego rezerwatu torfowiskowo-leśnego Dobroń pod Łodzią. Ochr.Przyr. 47: 159-187. 1990.
• Marszałek M., Wiśniewski S. Wojewódzki Program Małej Retencji dla województwa łódzkiego. Biuro Studiów i Projektów Gospodarki Wodnej Rolnictwa BIPROMEL. (Maszynopis), Łódź 2005.
• Miler A.T. Las i woda – wybrane zagadnienia. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo- Leśnej Rogów. (ISSN 1509-1414) R.10. Zesz. 2(18), 22-31, 2008.
• Miler A.T., Drobiewska E. Zmiana odpływu wezbraniowego w małej zlewni leśnej Pojezierza Krajeńskiego po zabudowie cieku. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, PAN Oddz. W Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi. Nr 1, 27-39, 2007.
• Miler A.T., Miler M. Trendy i okresowości zmian temperatury oraz opadów dla Poznania w latach 1848-2000. Zeszyty Naukowe Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Koszalińskiej, Inżynieria Środowiska. Nr 22, s.: 945-956, 2005.
• Michalska-Hejduk D., Kopeć D. Ocena zmian szaty roślinnej rezerwatu Piskorzeniec w latach 1987-2009. Materiały niepublikowane. Towarzystwo Przyrodników Ziemi Łódzkiej, Łódź. ss.22. 2010.
• Mioduszewski W. Mała retencja w lasach elementem kształtowania i ochrony zasobów wodnych. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej 10 (2): 33-48. 2008.
• Olaczek R. Rzeka w życiu lokalnej społeczności. Opowieść o Bzurze. W: Kułtuniak J. (red.), "Rzeki. Kultura - cywilizacja - historia", tom 11, Katowice 2002, s. 183-213. 2002.
• Pawlaczyk P. Dekalog małej retencji. Niezbędnik Przyrodnika 1 (storna internetowa www.eko.org.pl). 1999.
• Petit J.R., Jouzel J. Climate and atmospheric history of the past 420 000 years from the Vostok ice core in Antarctica. Nature 399 (June), Nature Publishing Group, USA, 1999. System Informacji Przestrzennej o Mokradłach Polski. Strona internetowa www.gismokradla. info. 2006.
• Tyszka J. Rola i miejsce lasu w kształtowaniu stosunków wodnych w zlewni rzecznej. Sylwan Rocznik CXXXIX, Nr 11: Poznań, s.: 67-80, 1995.
• Wawręty R., Żelaziński J. Środowiskowe skutki przedsięwzięć hydrotechnicznych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Raport Towarzystwa na rzecz Ziemi i Polskiej Zielonej
• Sieci. Wyd. Towarzystwo na rzecz Ziemi i Polska Zielona Sieci, Oświęcim, Kraków, ss. 110. 2007.
• Woś A. Klimat Niziny Wielkopolskiej. Wydawnictwo UAM, Poznań, 1994.