Stanowisko wiesiołka dwuletniego w Tokarni na Wyżynie Małopolskiej

• Autorzy: Kostuch R. , Misztal A.

Warianty tytułu

EN

Locality of evening primrose at Tokarnia in the Malopolska Upland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wiesiołek dwuletni Oenothera biennis jest dziko rosnącym gatunkiem szczególnie na lżejszych i jałowych glebach, który od bardzo dawna wzbudzał zainteresowanie swoimi właściwościami użytkowymi. Jego korzeń używany był jako warzywo o dużych właściwościach dietetycznych. Zainteresowanie wiesiołkiem nasiliło się jeszcze bardziej pod koniec XX wieku kiedy odkryto, że zawarty w nasionach wiesiołka olejek jest bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe, a szczególnie linolowy i gamma linolenowy, które oprócz aktywizacji biologicznej organizmu ludzkiego, znajdują też z dobrym rezultatem zastosowanie w leczeniu różnych chorób, a szczególnie: Alzheimera, alergicznych, neuropatii cukrzycowej, demencji, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej oraz przeróżnych następstw chorób powirusowych. Ponieważ uprawa plantacyjna wiesiołka dwuletniego obniża nieco właściwości terapeutyczne uzyskiwanego z nasion olejku, przeto zdaniem autorów nasiona wiesiołka powinno się też zbierać z roślin dziko rosnących, a szczególnie wtedy, jeżeli jego występowanie jest tak masowe, jak ma to miejsce w Tokarni w województwie świętokrzyskim. Na powierzchni kilkudziesięciu hektarów odłogowanych gruntów ornych, na lekkiej glebie piaszczystej autorzy stwierdzili występowanie bardzo dużych ilości wiesiołka dwuletniego. Spontaniczne opanowanie tak znacznej powierzchni przez ten gatunek uznać można za pewnego rodzaju ewenement przyrodniczy, który skłonił autorów do bliższego zainteresowania się tą rośliną.

EN

Evening primrose (Oenothera biennis) is a wild species growing in lighter and barren soils, which for a long time has aroused interest due to its usable value. Its root was used as a vegetable with considerable dietetic values. Interest in evening primrose grew even more by the end of the 20th century when it was discovered that oil in the primrose seeds is rich in unsaturated fatty acids, particularly in linolic and gamma-linolic acids, which beside biological activation of human organism can be successfully used for treatment of various diseases, including Alzheimer disease, allergies, diabetic neuropathy, dementia, hypertension, vascular disease and various consequences of post-viral diseases. Cultivation of evening primrose on plantations decreases slightly therapeutic values of the oil obtained from seeds, therefore in the Authors’ opinion evening primrose seeds should be gathered from wild plants, particularly when it occurs so massively as at Tokarnia in the swietokrzyskie province. The Authors found large numbers of evening primroses growing in light sandy soil covering several dozen of idle arable lands. Spontaneous settling by this species of such large area may be regarded as a some kind of botanical curiosity which inclined the Authors to undertake further studies on this plant.

Słowa kluczowe

PL

Wyzyna Malopolska; wies Tokarnia; grunty orne; odlogi; wystepowanie; rosliny lecznicze; wiesiolek dwuletni; Oenothera biennis; zbiorowiska roslinne; sukcesja roslin

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2005
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.27-36,fot.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kostuch R.

• Katedra Ekologicznych Podstaw Inżynierii Środowiska, Akademia Rolnicza w Krakowie, Al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Misztal A.

Bibliografia

• Aldrich R.J. Ekologia chwastów w roślinach uprawnych. Opole, 1977, s. 460.
• Bieber G.L. Phototoxicity of plant materials on seed germination of crownveth (Coronilla varia). Agr. J. 60, s, 1968, 185–188.
• Braun-Blanquet J. Pflanzensoziologie. II Aufl. Springer Verlag, Wien 1951.
• Clements E.S. Flowers of mountain and plain. IV New York ed., 1990, s. 170.
• Denison E. Missouri wildflowers. Jefferson City 1993, s. 230.
• Grau J., Jung R., Münker B. Zioła i owoce leśne. Warszawawa, 1986, s. 287.
• Herbert S.Z., Alexander C.M. Flowers. Golden Press–New York 1987, s. 159.
• Kleniewska D. Wiesiołek w leczeniu schorzeń skórnych. Wiadomości Zielarskie nr 2, 1997, s. 5–6.
• Kleniewska D. Wiesiołek w leczeniu schorzeń skórnych. Wiadomości Zielarskie nr 2, 1992, s. 5–6.
• Kordana S., Załęcki R. Uprawa wiesiołków na surowiec leczniczy. Agrochemia nr 2, s. 1993, 18–19.
• Lamer-Zarawska E. Zastosowanie pleju wiesiołkowego i innych preparatów zawierających kwas gamma-linolenowy (GLA). Cz. I. W terapii schorzeń układu nerwowego. Wiad. Zielarskie nr 2, 1992a, s. 1–3.
• Lamer-Zarawska E. Rola olejku wiesiołkowego w profilaktyce miażdżycy oraz chorób układu krążenia. Wiad. Zielarskie nr 7, 1992b, s. 5–7.
• Lamer-Zarawska E. Olej wiesiołkowy a alkoholizm. Wiad. Zielarskie nr 3, 1992c, s. 1–2.
• Rostański K. Wiesiołek i jego zróżnicowanie gatunkowe w Polsce. Wiad. Zielarskie nr 9, 1992, s. 16–17.
• Szklanowska L., Czubacki W. Obfitość pylenia i cechy pyłku rodzaju Oenothero. Pszcz. Zesz. Naukowe, R. 44 nr 2, 2000, s. 255–256.
• Űberhuber E. Roślinne substancje cenne dla zdrowia. Wiad. Zielarskie nr 1, 1992, s. 1–3.
• Zawadzki W., Wincewicz E., Boroudlin-Nadzieja L. Wpływ nasion wiesiołka na produkcję metanu przez treść żwacza owiec. Med. Wet. R. 57 nr 9, 2001, s. 690–692.