Zmienność cyrkulacji atmosferycznej w regionie bydgosko-toruńskim w latach 1881-2005

• Autorzy: Przybylak R , Maszewski R.

Warianty tytułu

EN

Atmospheric circulation variability in the Bydgosko-Toruński Region in the period 1881-2005

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W niniejszym artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących zmian cyrkulacji atmosferycznej w regionie Bydgosko-Toruńskim w okresie 1881-2005. Do tego celu wykorzystano kalendarz typów sytuacji synoptycznych sporządzony na podstawie codziennych dolnych map synoptycznych opublikowanych przez Niemiecką Służbę Meteorologiczną. W badanym okresie zaobserwowano istotny statystycznie wzrost częstości występowania sytuacji cyklonalnych (0,60 dnia/10 lat) w chłodnej porze roku i ich spadek w pozostałych porach roku. W skali roku stwierdzono nieistotny statystycznie spadek częstości (–0,86 dnia/10 lat). Wzrost częstości sytuacji cyklonalnych w chłodnej porze roku i jednocześnie sytuacji antycyklonalnych w ciepłej porze roku jest odpowiedzialny w znacznym stopniu za obecne ocieplenie klimatu w Polsce w badanym okresie. Analiza częstości występowania poszczególnych typów cyrkulacji wykazała istotny statystycznie wzrost częstości typów bezadwekcyjnych (0,70÷0,80 dnia/10 lat) a spadek typów z sektora wschodniego (–0,40÷–0,60 dnia/10 lat) i w mniejszym stopniu z północnego (0,00÷–0,30 dnia/10 lat).

EN

The article presents the results of research on atmospheric circulation changes in the Bydgosko-Toruński Region (RB-T) in the 1881-2005 time period. For this purpose, the catalogue of daily synoptic situations for the above Region (twenty one synoptic situations) published by the German Weather Service was used. Daily synoptic maps for the sea level were used to make the catalogue. During the period under study a statistically significant increase in the frequency of cyclonic situations (0.60 day/10 years) in the cold season and a decrease in the other seasons were observed. In a one-year-time the statistically insignificant decreases of the frequency were observed (–0.86 day/10years). Both the increase in the frequency of cyclonic situations during the cold season and of anticyclonic in the warm season cause, to a great extent, climate warming in Poland. The analysis of the frequency of particular types of circulation has shown statistically significant increase in the frequency of non-advective types (0.70÷0.80 day/10 years) and decrease in the types from the eastern sector (–0.40÷0.60 day/10 years) and, to a lesser extent, from the northern sector (0.00÷–0.30/10 years).

Słowa kluczowe

PL

Polska; region bydgosko-torunski; cyrkulacja atmosferyczna; zmiennosc cyrkulacji atmosferycznej; zmiany klimatyczne; lata 1881-2005; pory roku; wiosna; lato; jesien; zima; trendy; warunki synoptyczne

EN

Poland; Bydgoszcz region; Torun region; atmospheric circulation; climate change; 1881-2005 period; season; spring; summer; autumn; winter; trend; synoptic condition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2009
• Tom: 14
• Numer: 2[171]
• Opis fizyczny: s.427-447,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Przybylak R

• Zakład Klimatologii, Instytut Geografii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul.Gagarina 9, 87-100 Toruń

autor

Maszewski R.

Bibliografia

• Gregory S., 1976. Metody statystyki w geografii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 163-169.
• Kaszewski B. M., 1992. Typy cyrkulacji a typy pogody w Polsce, Rozpr. hab., XLII, UMCS, Wydz. BiNoZ, Lublin.
• Lityński J., 1969. Liczbowa klasyfikacja typów cyrkulacji i typów pogody dla Polski, Pr. PIHM, 97, 3-14.
• Niedźwiedź T., 1981. Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły. Rozprawy habilitacyjne, UJ, Kraków.
• Nowosad M. 2004. Sezony cyrkulacyjne nad Polską 1951-1990, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, vol. 5, section B.
• Osuchowska-Klein B., 1973. Analiza rocznych przebiegów częstości występowania w Polsce makrotypów cyrkulacji atmosferycznej, Prz. Geofiz., XVIII (XXVI), 3-4, 223-242.
• Osuchowska-Klein B., 1978. Katalog typów cyrkulacji atmosferycznej, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• Osuchowska-Klein B., 1992. Związek między temperaturą a cyrkulacją atmosferyczną, Materiały badawcze IMGW, s. Meteorologia 17, 156.
• Pianko-Kluczyńska K., 2007. Nowy kalendarz typów cyrkulacji atmosfery według Lityńskiego. Wiadomości Meteorologii Hydrologii Gospodarki Wodnej, 4, 65-85.
• Ustrnul Z., 1997. Zmienność cyrkulacji atmosfery na półkuli północnej w XX wieku, Materiały Badawcze IMGW, seria Meteorologia, 27.
• Woś A.,1999. Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.