Mosses of the Kociol Malego Stawu glacial cirque (Karkonosze Mts) and their supposed response to the tourism impact in the 20th century

• Autorzy: Fudali E.

Warianty tytułu

PL

Mchy Kotła Małego Stawu (Karkonosze) i ich reakcja na oddziaływanie turystyki w XX wieku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

As a result of a bryological exploration carried out in 2009 within the Kocioł Małego Stawu glacial cirque a number of 90 moss species was recorded. Together with fragmentary notes collected in 1999, 2003 and 2007 the contemporary moss flora concerns 105 species (the list of mosses with a brief description of habitats is provided). 88% of them (92 species) were noted on no more than 25% of the plots (with 32 found exclusively once) and only 13 species were noted more frequently. The latter are widespread within the whole range of altitude and exposition as well as in the majority of plant communities what makes bryophyte vegetation in the glacial cirque rather monotonous in appearance. Species recorded showed visible substrata specialization: 80 taxa (76% including 32 sporadic species) occurred only on one type of substratum. Rocks and boulders appeared to be the richest in the number of species 34 species (with 28 occurring exclusively on this substratum) and coniferous litter and rotten leaves of grasses and ferns 24 species (17 exclusive). Three plant communities were the richest in species: high subalpine grasslands of Crepido-Calamagrostietum villosae community 48, spruce forest of Piceetum hercynicum community 41 and dwarf-pine thickets Pinetum mugo sudeticum community 40. The number of species noted in other plant communities was less than 30. The richest in species phytocoenoses occupied the most area within the glacial cirque and they showed rather high floristic similarity. The comparison of bryo-floristic data from two periods: 18691998 and 1999 2009, showed essential changes in species richness and composition the list of mosses increased by 69 taxa but 50% of the previously reported flora was not refound. The most of species reported for the first time at the beginning of the 21th century were noted in the Karkonosze Mts just in the 19th century on the natural sites. Synanthropization process manifesting in appearance of hemerophilous species, not occurring naturally in the Karkonosze Mts, is limited to the surroundings of the Schronisko Samotnia chalet and strictly associated with mortar or concrete usage. Ruderal species were not observed in other parts of the glacial cirque. It suggests that tourist usage of the area has not influenced on floristic composition of the Kocioł Małego Stawu glacial cirques moss layer.

PL

W wyniku badań terenowych przeprowadzonych w 2009 w obrębie Kotła Małego Stawu stwierdzono występowanie 90 gatunków mchów. Uwzględniając wcześniejsze fragmentaryczne notowania z lat 1999, 2003 i 2007 łączna liczba gatunków mchów zarejestrowanych współcześnie wynosi 105 (w pracy przedstawiono wykaz gatunków wraz z krótkim opisem siedlisk). 88% (92 gatunki) wystąpiło rzadko (na mniej niż 25% stanowisk, których było 64), w tym 32 stwierdzono tylko raz. Warstwa mszysta jest zdominowana przez 13 gatunków występujących dość często, które są rozprzestrzenione na wszystkich ścianach i występują w większości zbiorowisk roślinnych porastających ściany i dno kotła, co nadaje warstwie mszystej wrażenie monotonii. Stwierdzone mchy wykazują wyraźną specjalizację co do typu zajmowanego podłoża: 80 (76%, włączając gatunki odnotowane tylko raz) wystąpiło na jednym tylko typie substratu. Najbogatsze okazały się skały i głazy (34 gatunki, w tym 28 występujące wyłącznie na tym podłożu) oraz butwiejące igliwie i szczątki liści traw oraz paproci (24, w tym 17 wyłącznych). W trzech zbiorowiskach roślinnych odnotowano największe bogactwo gatunków: w subalpejskich traworoślach Crepido-Calamagrostietum villosae . 48, w górnoreglowym borze świerkowym Piceetum hercynicum ś 41 i zaroślach kosodrzewiny Pinetum mugo sudeticum . 40. W pozostałych typach zbiorowisk roślinnych notowano mniej niż 30 gatunków mchów. Fitocenozy najbogatsze brioflorystycznie zajmują większą część powierzchni w obrębie Kotła i wykazują duże podobieństwo składu gatunkowego. Porównanie danych brio-florystycznych z dwóch okresów: 1869.1998 i 1999. 2009 wykazało znaczące zmiany ilościowe i jakościowe w składzie gatunkowym . współcześnie odnotowano znacznie więcej gatunków, o 69, ale nie odnaleziono 50% podanych wcześniej. Większość gatunków stwierdzonych współcześnie po raz pierwszy była już w XIX w. notowana w innych miejscach Karkonoszy, na siedliskach naturalnych. Procesy synantropizacji objawiające się występowaniem mchów hemerofilnych, nie występujących naturalnie w Karkonoszach, są ograniczone do najbliższego otoczenia schroniska Samotnia i wyraźnie związane z zastosowaniem cementu lub zaprawy cementowej. W innych miejscach kotła nie odnotowano występowania mchów ruderalnych. Wydaje się więc uzasadnionym stwierdzenie, że intensywny ruch turystyczny w obrębie Kotła Małego Stawu nie spowodował widocznych zmian w składzie gatunkowym warstwy mszystej.

Słowa kluczowe

EN

moss; Kociol Malego Stawu glacial cirque; Karkonosze Mountains; tourism; human impact; 20th century; bryology; species richness; distribution; occurrence; species list; spatial distribution; vegetation cover; diversity; species composition

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Botanica Silesiaca
• Rocznik: 2010
• Tom: 05
• Opis fizyczny: p.111-130,fig.,ref.

Twórcy

autor

Fudali E.

• Department of Botany and Plant Ecology, Wroclaw University of the Life and Environmental Sciences, Pl.Grunwaldzki 24a, 50-363 Wroclaw, Poland

Bibliografia

• BEDNAREK-OCHYRA H. 1995. Rodzaj Racomitrium (Musci, Grimmiaceae) w Polsce: taksonomia, ekologia i fitogeografia. – Fragm. Flor. Geobot. Polonica 2: 3-307, Kraków.
• DIERSSEN K. 2001. Distribution, ecological amplitude and phytosociological characterization of European bryophytes. – Bryoph. Bibl. 56: 1-289.
• FUDALI E., STEBEL A., RUSIŃSKA A., KLAMA H., ŻARNOWIEC J., PISAREK W., DUDAKLIMASZEWSKI S., STANIASZEK M., WIERZCHOLSKA S. 2003. Materiały do brioflory wschodnich Karkonoszy. – Ann. Silesiae 32: 33-41.
• FUDALI E. 2007. Human traces in the bryophyte flora of the summit region of Karkonosze Mts (Polish side). – Acta Soc. Bot. Pol. 76(4): 345-349.
• KWIATKOWSKI P. 1999a. The distribution of six threatened grass species (Poaceae) in the Sudety Mts (Poland). – Fragm. Flor. Geobot. Suppl. 7: 79-99.
• KWIATKOWSKI P. 1999b. The distribution of Allium schoenoprasum L. subsp. sibiricum (L.) Hartm. in Poland. – Acta Soc. Bot. Pol. 68: 149-156.
• LISOWSKI S. 1956. Zielnik mchów Polski. Fasc. XI, nr 301-325. Mchy Karkonoszy. – Wyd. PAN, Poznań.
• LISOWSKI S. 1961. Zielnik mchów Polski. Fasc. LX, nr 1526-1550. Mchy Karkonoszy. – Wyd. PAN, Poznań.
• LIMPRICHT K. G. 1876. Laubmoose. In: COHN F. (ed.), Kryptogamen-Flora von Schlesien. – J.U. Kern’s Verlag, Breslau.
• LIMPRICHT K. G. 18801904. Die Laubmoose Deutschlands, Oesterreichs und der Schweiz. – In: Dr L. Rabenhorst’s Kryptogamen-Flora von Deutschland, Oesterreich und der Schweiz. Bd. 4, 2 – Aufl. Ed. Kummer, Leipzig.
• LIMPRICHT W. 1930. Die Pflanzenwelt der Schneegruben im Riesengebirge. – Englers Bot. –Jahrb. 63: 1-74.
• MATUSZKIEWICZ W., MATUSZKIEWICZ A. 1974. Mapa zbiorowisk roślinnych Karkonoskiego Parku Narodowego. – Ochr. Przyrody 40: 45-112.
• MILDE J. 1869. Bryologia Silesiaca. Laubmoss-flora von Nord u. Mittel-Deutschland. – A. Felix, Leipzig.
• OCHYRA R., ŻARNOWIEC J., BEDNAREK-OCHYRA H. 2003. Census catalogue of Polish mosses. – Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków.
• STAFFA M. 1993. Słownik geografii turystycznej Sudetów, 3. Karkonosze. – Wyd. PTTK „Kraj”, Warszawa-Kraków.
• WILCZYŃSKA W. 1996. Flora mchów Karkonoszy. Cz. I (dane historyczne do 1965 r.). – Acta Univ. Wratisl. 1886, Pr. Bot. 70: 111-139.
• ŻARNOWIEC J., STEBEL A., OCHYRA R. 2004. Threatened moss species in the Polish Carpathians in the light of a new Red-list of mosses in Poland. – In: STEBEL A., OCHYRA R. (eds), Bryological studies in the Western Carpathians. – Sorus s.c., Poznań, p. 9-28.