Szata roślinna nowo powstałych użytków ekologicznych "Dębina I" oraz "Dębina II" w Poznaniu

• Autorzy: Dyderski K. , Wronska-Pilarek D.

Warianty tytułu

EN

Plant cover of the newly created "Debina I" and "Debina II" ecological lands in Poznan

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca prezentuje wyniki badań nad szatą roślinną nowo utworzonych użytków ekologicznych „Dębina I” i „Dębina II”, o łącznej powierzchni 84,63 ha. Badane użytki ekolo-giczne są położone w południowej części Poznania, na terasie zalewowej doliny Warty. Ich flora liczy 371 gatunków roślin naczyniowych, w tym 76,3% gatunków rodzimych. Stwierdzono wy-stępowanie dwóch gatunków chronionych, 19 gatunków w Poznaniu bezpośrednio zagrożonych wymarciem lub na nie narażonych, a także 26 gatunków wskaźnikowych starych lasów. Liczne są gatunki obce, a wśród nich kenofity (15,9% flory obiektu). W tej grupie jest 21 gatunków nieza-domowionych i 38 zadomowionych, z czego 18 to gatunki inwazyjne. Roślinność tworzy 31 zbiorowisk, w tym 27 zespołów roślinnych z sześciu klas fitosocjologicznych. Najczęściej, we-dług rosnącej odległości od brzegu rzeki, występują: Salicetum albae, Populetum albae, Querco- -Ulmetum minoris i Galio sylvatici-Carpinetum. Ta sekwencja zespołów roślinnych zdetermino-wana jest przez gradient sukcesyjny doliny rzecznej. Zarówno flora, jak i roślinność podlegają silnej presji człowieka, która przejawia się m.in. zmniejszaniem się liczby spontaneofitów, rosną-cą liczbą i częstością występowania gatunków obcych, a także postępującymi procesami degene-racyjnymi roślinności. Mimo to badany obiekt ma dużą wartość przyrodniczą, głównie z powodu występowania lasów łęgowych, rzadkich w całej dolinie Warty w Poznaniu.

EN

This paper presents results of the plant cover investigation conducted in two newly created ecological lands: “Dębina I” and “Dębina II”, with an area of 84.63 ha. Studied ecological lands are located in the southern part of Poznań (west Poland), at the floodplain in Warta river valley. Flora of the studied object consists of 371 species of vascular plants, including 76.3% of native species. Two species are protected by law, 19 are endangered or vulnerable in Poznań and 26 species are ancient woodland indicator species. Kenophytes are 15.9%, with 21 casual and 38 naturalized (including 18 invasive) species. The vegetation of the studied object consists of 31 plant communities, including 27 plant associations, belonging to six phytosociological classes. The most common are Salicetum albae, Populetum albae, Querco-Ulmetum minoris and Galio sylvatici-Carpinetum, in order of the distance from the river bank. This plant associations se-quence is determined by successional gradient in river valley. Both flora and vegetation are under strong human impact, which is manifested in decreasing of spontaneophytes number, increasing of the alien species number and frequency, as well as degeneration processes of vegetation. How-ever, the studied object has a high conservation value, which are riparian forests, rare in the whole Warta river valley.

Słowa kluczowe

PL

miasta; Poznan; uzytki ekologiczne; uzytek ekologiczny Debina I; uzytek ekologiczny Debina II; flora; rosliny naczyniowe; roslinnosc; zbiorowiska roslinne; doliny rzeczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Nauka Przyroda Technologie. Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
• Rocznik: 2015
• Tom: 09
• Numer: 4
• Opis fizyczny: http://www.npt.up-poznan.net/pub/art_9_46.pdf

Twórcy

autor

Dyderski K.

• Sekcja Botaniczna Koła Leśników, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Wojska Polskiego 85, 60-625 Poznań

autor

Wronska-Pilarek D.

• Katedra Botaniki Leśnej, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Poznań

Bibliografia

• Alvey, A. A. (2006). Promoting and preserving biodiversity in the urban forest. Urban For. Urban Green., 5, 195–201.
• Borysiak, J. (1990). Zespół łęgu wierzbowo-topolowego Salici-Populetum R.Tx. 1931 Meijer Dress 1936 p.p. w dolinach rzek niżowych Polski. W: S. Białobok (red.), Wierzby. Salix alba L., Salix fragilis L. (s. 139–160). Nasze Drzewa Leśn. Monogr. Popularnonauk.
• Borysiak, J. (1994). Struktura aluwialnej roślinności lądowej środkowego i dolnego biegu Warty. Poznań: Wyd. Nauk. UAM.
• Borysiak, J. (2004a). Nadrzeczny łęg topolowy Populetum albae. W: J. Herbich (red.), Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 5 (s. 210–214). Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
• Borysiak, J. (2004b). Nadrzeczny łęg wierzbowy Salicetum albae. W: J. Herbich (red.), Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 5 (s. 205–210). Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
• Brzeg, A., Krotoska, T. (1984). Zbiorowisko Pinus-Geranium robertianum – forma zniekształce-nia grądu. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B, 35, 53–66.
• Brzeg, A., Ratyńska, H. (1983). Nadbrzeżne zbiorowiska roślinne nad Wartą w Poznaniu i ich cechy antropogeniczne. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B, 34, 79–102.
• Brzeg, A., Wojterska, M. (1996). Przegląd systematyczny zbiorowisk roślinnych Wielkopolski wraz z oceną stopnia ich zagrożenia. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B, 45, 7–39.
• Chmura, D. (2009). Inwazyjne gatunki drzew mokradeł Polski – klon jesionolistny Acer negundo i jesion pensylwański Fraxinus pensylvanica. W: Z. Dajdok, P. Pawlaczyk (red.), Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski (s. 119–123). Świebodzin: Wyd. Klubu Przyrodników.
• Czubiński, Z. (1947). Wyniszczenie szaty leśnej Wielkopolski. W: A. Wodziczko (red.), Stepo-wienie Wielkopolski (s. 153–166). Pr. Kom. Mat.-Przyr. PTPN Ser. B, 10, 4.
• Danielewicz, W., Glanc, K. (1988). Drzewa i krzewy doliny rzeki Warty. Rocz. AR Pozn., 190, Leśn., 23, 37–54.
• Dyderski, M. K., Jagodziński, A. M. (2014). Synantropizacja zbiorowisk łęgowych ze związku Salicion albae w południowej części Poznania. Acta Bot. Siles., 10, 41–69.
• Dzwonko, Z., Loster, S. (2001). Wskaźnikowe gatunki starych lasów i ich znaczenie dla ochrony przyrody i kartografii roślinności. Pr. Geogr. Inst. Geogr. Przestrz. Zagosp. PAN, 178, 120–132.
• Gałązka, S. (2001). Gleby. W: D. Wrońska-Pilarek, W. Danielewicz, S. Gałązka, T. Mizera, G. Maciorowski (red.), Badania florystyczno-faunistyczne oraz ocena naukowa walorów przyrodniczych użytku ekologicznego „Dębina” (s. 17–37). Maszynopis. Poznań: Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania.
• Hood, G. W., Naiman, R. J. (2000). Vulnerability of riparian zones to invasion by exotic vascular plants. Plant Ecol., 148, 105–114.
• Jackowiak, B. (1990). Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. Biol. Ser. UAM Pozn., 42.
• Jackowiak, B. (1993). Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Poznaniu. Pr. Zakł. Takson. Rośl. UAM, 2.
• Jagodziński, A. M., Maciejewska-Rutkowska, I. (2005a). Flora naczyniowa i roślinność rezerwatu „Ostrów Panieński” koło Chełmna. Parki Nar. Rez. Przyr., 24, 1–4, 61–87.
• Jagodziński, A. M., Maciejewska-Rutkowska, I. (2005b). Warunki przyrodnicze rezerwatu „Ostrów Panieński” koło Chełmna w ujęciu historycznym. Parki Nar. Rez. Przyr., 24, 1–4, 39–59.
• Jagodziński, A. M., Maciejewska-Rutkowska, I. (2008). Zmiany we florze rezerwatu przyrody „Ostrów Panieński” koło Chełmna w latach 1965–2001. Stud. Nat., 54, 2, 121–131.
• Kącki, Z., Śliwiński, M. (2012). The Polish Vegetation Database – structure, resources and devel-opment. Acta Soc. Bot. Pol., 81, 2, 75–79.
• Klotz, S., Kühn, I., Durka, W. (red.). (2002). BiolFlor – Eine Datenbank zu biologisch-ökologi-schen Merkmalen der Gefäßpflanzen in Deutschland. Schriftenr. Vegetationskd., 38.
• Kowarik, I., von der Lippe, M., Cierjacks, A. (2013). Prevalence of alien versus native species of woody plants in Berlin differs between habitats and at different scales. Preslia (Prague), 85, 113–132.
• Kurek, L., Szczepanowski, P. (1998). Ocena środowiska miejskiego. W: R. Domański (red.), Podstawy gospodarczej polityki miasta. Studium Poznania. Cz. 2 (s. 117–146). Biul. Kom. Przestrz. Zagosp. Kraju PAN, 181.
• Łukasiewicz, A. (1982). Kryteria prawidłowego rozwoju terenów zieleni w aglomeracjach miej-skich na przykładzie miasta Poznania. Biol. Ser. UAM Pozn., 21.
• Macicka, T., Wilczyńska, W. (1993). Aktualna roślinność doliny środkowej Odry i jej zagrożenia. W: L. Tumiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski (s. 49–60). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN.
• Matuszkiewicz, J. M. (2008). Potencjalna roślinność naturalna Polski. Warszawa: Instytut Geo-grafii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN.
• McKinney, M. L. (2006). Urbanization as a major cause of biotic homogenization. Biol. Conserv., 127, 247–260.
• Mirek, Z., Piękoś-Mirkowa, H., Zając, A., Zając, M. (2003). Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN.
• Naiman, R. J., Décamps, H. (1997). The ecology of interfaces: riparian zones. Annu. Rev. Ecol. Syst., 28, 621–658.
• Neumann-Zabłocki, J., Woliński, J., Zgrabczyński, J. (1998). Odbudowa czterech stawów w Dębinie. Studium programowo-przestrzenne. Maszynopis. Poznań: Biuro Projektów Wod-nych Melioracji i Inżynierii Środowiska BIPROWODMEL Sp. z o.o.
• Olaczek, R. (1974). Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoen. Biul. Fitosocjol., 3, 3/4, 179–190.
• Pawłowska, S. (1977). Charakterystyka statystyczna i elementy flory polskiej. W: W. Szafer, K. Zarzycki (red.), Szata roślinna Polski. T. I (s. 129–207). Warszawa: PWN.
• Plichta, W. (1976). Ostrów Panieński. Stud. Soc. Sci. Torun. Sect. C, 8, 151–163.
• Przyroda miasta Poznania. (2009). Poznań: Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Pozna-nia.
• Ratyńska, H. (2001). Roślinność Poznańskiego Przełomu Warty i jej antropogeniczne przemiany. Bydgoszcz: Wyd. Akademii Bydgoskiej.
• Ratyńska, H., Wojterska, M., Brzeg, A., Kołacz, M. (2010). Multimedialna encyklopedia zbiorowisk roślinnych Polski. CD ROM. Bydgoszcz: Instytut Edukacyjnych Technologii Informa-tycznych.
• Richardson, D. M., Holmes, P. M., Esler, K. J., Galatowitsch, S. M., Stromberg, J. C., Kirkman, S. P., Pyšek, P., Hoobs, R. J. (2007). Riparian vegetation: degradation, alien plant invasions, and restoration prospects. Divers. Distrib., 13, 126–139.
• Richardson, D. M., Rejmánek, M. (2011). Trees and shrubs as invasive alien species – a global review. Divers. Distrib., 17, 788–809.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunko-wej roślin. (2014). Dz. U., poz. 1409.
• Saccone, P., Pagés, J. P., Girel, J., Brun, J. J., Michalet, R. (2010). Acer negundo invasion along a successional gradient: early direct facilitation by native pioneers and late indirect facilitation by conspecifics. N. Phytol., 187, 831–842.
• Saccone, P., Pagés, J. P., Girel, J., Brun, J. J., Michalet, R. (2013). Ecological resistance to Acer negundo invasion in a European riparian forest: relative importance of environmental and bi-otic drivers. Appl. Veg. Sci., 16, 184–192.
• Seneta, W., Dolatowski, J. (2011). Dendrologia. Warszawa: Wyd. Nauk. PWN.
• Szafran, H. (1959). Miasto Poznań i okolica. Wielkop. w Oczach Przyr., 3.
• Śliwa, P. (2002). Wzdłuż Warty, czyli uroki Dębiny. W: J. Wiesiołowski (red.), Wśród zwierząt i roślin (s. 264–276). Kron. M. Pozn., 3.
• Tokarska-Guzik, B., Dajdok, Z., Zając, M., Zając, A., Urbisz, A., Danielewicz, W., Hołdyński, Cz. (2012). Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatun-ków inwazyjnych. Warszawa: Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska.
• Uchwała nr LX/924/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustano-wienia użytku ekologicznego „Dębina I”. (2013a). Poznań: Urząd Miasta Poznania.
• Uchwała nr LX/925/VI/2013 Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustano-wienia użytku ekologicznego „Dębina II”. (2013b). Poznań: Urząd Miasta Poznania.
• Uchwała nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie utworzenia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. (1994). Maszynopis. Poznań: Urząd Miasta Poznania.
• Urząd Miasta Poznania. (2008). Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze-strzennego miasta Poznania. [http://www.mpu.pl/studium].
• Urząd Miasta Poznania. (2014). Miejski informator multimedialny. [http://www.poznan.pl/ mim/wos/uzytki-ekologiczne,p,22294,22835,22837.html].
• Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody. (2001). Dz. U., 3, poz. 21.
• Wojterski, T., Balcerkiewicz, S., Leszczyńska, M., Piaszyk, M. (1973). Szata roślinna jako wskaźnik do zagospodarowania doliny Warty w Poznaniu dla celów rekreacyjnych. Bad. Fi-zjogr. Pol. Zach. Ser. B, 24, 143–162.
• Wojterski, T., Wojterska, H. (1974). Zespoły leśne i zaroślowe doliny Warty w Poznaniu. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B, 27, 7–44.
• Wojterski, T., Wojterska, H., Wojterska, M. (1981). Potencjalna roślinność naturalna środkowej Wielkopolski. Bad. Fizjogr. Pol. Zach. Ser. B, 32, 7–35.
• Wrońska-Pilarek, D., Danielewicz, W., Gałązka, S., Mizera, T., Maciorowski, G. (red.). (2001). Badania florystyczno-faunistyczne oraz ocena naukowa walorów przyrodniczych użytku eko-logicznego „Dębina”. Maszynopis. Poznań: Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Poznania.
• Wrońska-Pilarek, D., Stasik, L. (2003). The dendroflora of the “Dębina” ecological land in Po-znań. Sci. Pap. Agric. Univ. Pozn. For., 6, 67–78.

Identyfikatory

DOI

10.17306/J.NPT.2015.4.46