PL
Celem pracy było przedstawienie zmienności ekotypów komonicy zwyczajnej zebranych podczas ekspedycji w latach 1997–2007. Zgromadzone ekotypy pochodziły z: Karpat, Sudetów, województwa lubuskiego, Roztocza, Warmii, Podlasia, Pomorza i Kujaw i województwa świętokrzyskiego. Występowały głównie w zbiorowiskach roślinnych z klasy Molinio-Arrhenatheretea, część ekotypów związana była również z innymi klasami zbiorowisk fi tosocjologicznych (Festuco-Brometea, Trifolio- Geranietea, Sedo-Scleranthetea i Phragmitetea). Dla celów porównawczych badano odmianę Skrzeszowicką oraz ekotypy z innych rejonów świata (Czech, Iranu, Niemiec, Norwegii, Rumunii, Słowacji, Turcji i Ukrainy). Doświadczenie prowadzono w latach 2008–2011. Badano i obserwowano następujące cechy: tendencja do tworzenia pędów kwiatowych, pokrój roślin, jesienny plon, stan roślin po zimie, termin pełni kwitnienia roślin, plon zielonej masy, wysokość roślin, długość i szerokość środkowego listka drugiego w pełni wykształconego liścia na pędzie głównym w czasie pełni kwitnienia, liczba kwiatów w kwiatostanie, przeciętna liczba nasion w strąku i baldaszku, plon nasion ze strąka i baldaszka, masa tysiąca nasion, liczba strąków w baldaszku, długość strąka, procent roślin, które przetrwały do końca sezonu wegetacyjnego, jesienny wigor roślin. Na podstawie obserwacji z lat 2008–2011 wykonano analizę składowych głównych (PCA) oraz analizę skupień, na podstawie której wyodrębniono 10 grup obiektów. Na uwagę zasługują grupy 6 i 7 charakteryzujące się wysokim plonem zielonej masy, dużą masą tysiąca nasion i dużym plonem nasion z baldaszka.
EN
The aim of this study was to show variability of Polish ecotypes of birdsfoot trefoil Lotus corniculatus L. collected during expeditions in the years 1997–2007. These ecotypes were from the following regions of Poland: Karpaty, Sudety, Lubuskie voivodship, Roztocze, Warmia, Podlasie, Pomorze and Kujawy and Świętokrzyskie voivodship. These accessions were mainly in plant communities of the class Molinio-Arrhenatheretea, some ecotypes were also associated with other phytosociological classes (Festuco-Brometea, Trifolio-Geranietea, Sedo-Scleranthetea and Phragmitetea). Variety Skrzeszowicka and ecotypes from other parts of the world (Czech Republic, Iran, Germany, Norway, Romania, Slovakia, Turkey and Ukraine) were tested for comparison. The experiment was carried out in the years 2008 to 2011 at the Botanical Garden PBAI in Bydgoszcz (Poland). The following traits were observed: tendency to produce infl orescences in year of sowing, plant growth habit, autumn yield, status of plants on overwintering, peak fl owering, yield of fresh matter, plant height during peak fl owering, length and width of central leafl et, length to width ratio of central leafl et, number of fl owers per umbel, length of pedicel, number of pods per umbel, number and yield of seeds per pod, number and yield of seeds per umbel, weight of thousand seeds, plant persistence and autumn vigour of plants in the last year of research. Based on observations from the years 2008–2011, principal component analysis and cluster analysis were performed. The cluster analysis selected 10 groups of accessions. Noteworthy groups 6 and 7 are characterized by a high yield of fresh matter, seed yield per umbel and weight of thousand seeds.