EN
Introduction. Jerusalem artichoke (Helianthus tuberosus L.) is grown primarily for its edible tubers, which were first cultivated by native Americans before the arrival of the Europeans. Unlike most tubers, but in common with other members of the Asteraceae, the tubers store fructans instead of starch. Fructans are non-digestible carbohydrates considered functional food ingredients because they affect body processes in ways that result in better health and in many diseases prevention. However, the Jerusalem artichoke deserves attention not only because of the content of fructans, recent studies also indicate a high protein content, including essential amino acids. Material and methods. The aim of the work was to establish the content of protein and amino acids in Jerusalem artichoke tubers {Helianthus tuberosus L.) of red variety - Rote Zonenkugel. The content of protein was estimated by Dumas method. The amino acids composition was analysed with ion-change chromatography with postcolumn derivatisation and detection of ninhydryn reaction with automatic amino acids analyser. Results. The assessed liophylisate was characterised by high protein content (6.36%) in comparison to chicory (which is the main industrial source of fructans) and to commonly consumed potatoes. There was shown a few times higher content of essential amino acids (also of methionine) in comparison to chicory and potato. The examined essential amino acids were present in very advantagenous proportions. Conclusions. In Jerusalem artichoke tubers of Rote Zonenkugel variety of the high content of protein was established in comparison to other plant sources. The high content was found of amino acids with special stress on essential amino acids (esp. sulphur ones).
PL
Wstęp. Topinambur (Helianthus tuberosus L.) jest uprawiany głównie dla jadalnych bulw podziemnych, które rodzima ludność Ameryki wykorzystywała jeszcze przed przybyciem Europejczyków. Podobnie jak u innych przedstawicieli rodziny Asteraceae, w topinamburze materiałem zapasowym nie jest skrobia, lecz fruktany. Fruktany to nietrawione przez człowieka węglowodany o właściwościach funkcjonalnych. Dlatego mają korzystny wpływ na zdrowie i znajdują zastosowanie w profilaktyce wielu chorób. Topinambur zasługuje na większe zainteresowanie nie tylko ze względu na zawartość fruktanów. Zawiera on także znaczne ilości białka, w tym aminokwasów egzogennych. Celem pracy było oznaczenie zawartości białka i aminokwasów w bulwie topinamburu (Helianthus tuberosus L.) czerwonej odmiany Rote Zonenkugel. Materiał i metody. Zawartość białka oznaczono według zasady Dumasa [PN-EN ISO 14891: 2004], Skład aminokwasowy analizowano metodą chromatografii jonowymiennej z postkolumnową derywatyzacją i detekcją reakcji ninhydrynowej, z użyciem automatycznego analizatora aminokwasów. Wyniki. Otrzymany liofilizat charakteryzował się wyższą zawartością białka (6,36%) w porównaniu z cykorią (która jest głównym źródłem fruktanów produkowanych na skalę przemysłową) czy powszechnie spożywanymi ziemniakami. Stwierdzono kilkukrotnie większą zawartość aminokwasów egzogennych (również metioniny) w stosunku do cykorii i ziemniaków. Wykazano zawartość aminokwasów egzogennych w bardzo korzystnych proporcjach. Wnioski. W bulwach topinamburu czerwonej odmiany Rote Zonenkugel stwierdzono dużą zawartość białka w porównaniu z innymi źródłami roślinnymi. Wykazano wysoką zawartość aminokwasów, ze szczególnym uwzględnieniem aminokwasów egzogennych (w tym siarkowych).