Zmienne diagnostyczne w badaniach warunków migracji zanieczyszczeń do wód podziemnych

• Autorzy: Suchozebrski J.

Warianty tytułu

EN

Diagnostic variables in the study of conditions on migration of pollutants to underground water

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The suscepcibility of the aquifers to pollution depends upon numerous factors, including hydrogeological conditions and the nature of polluting substances. The paper presents the procedure for the establishment of the optimum set of physically justified and uncorrelated diagnostic variables, describing the process of pollution transport through the zone of aeration to underground water. On the basis of the existing methods and models, as well as equations used to describe the process of transport of humidity and pollution in the soil, the set of six physically justified variables was selected, characterising the best the movement of pollutants in the aeration zone (in-field water capacity of soil, soil humidity at the point of persistent withering of plants, filtration coefficient, depth of the groundwater table level, root zone depth, terrain gradient). The variables, represented through the form of numerical maps, were identified within the grid of uniform cells overlaid on the catchment area. The study was carried out in the basin of upper Wilga- the right-hand tributary of Vistula, representing the conditions of the environment of the Middle Polish Lowlands. The matrices of spatial information, prepared in this manner, were reduced with the aid of the principal component analysis. Consequently, the original set of diagnostic variables was replaced by three new synthetic variables, not correlated among themselves (the principal components), namely the indicator of sorption conditions (associating filtration coefficient, in-field water capacity and humidity of persistent withering), the indicator of infiltration distance (linked with the depth to groundwater level and the thickness of the root zone), and the terrain slope indicator. The new iagnostic variables, established in this manner (the principal components) may be made use of in determination of susceptibility of the aquifers to pollution and in classification of the catchment area with respect to conditions for migration of substances to underground waters.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2002
• Tom: 31
• Opis fizyczny: s.137-152,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Suchozebrski J.

Bibliografia

• Aller L., Benet T., Lehr J. H., Petty R. J., 1985, DRASTIC: A standarized system for evaluating groundwater pollution using hydrogeologic settings. Natl. Water Well Assoc. US EPA/600/2-85/0108.
• Błaszczyk T., Górski J., 1993, Zanieczyszczenie, zagrożenie i ochrona wód podziemnych w Polsce. Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
• Brandyk T., 1990, Podstawy regulowania uwilgotnienia gleb dolinnych. Wyd. SGGW-AR, Warszawa.
• Canadell J., Jackson R.B., Ehleringer J.R., Mooney H.A., Sala O.E., Schulze E.-D., 1996, Maximum rooting depth of vegetation types at the global scale. Oecologia, Vol. 108, No. 4.
• Czyż T., 1971, Zastosowanie metody analizy czynnikowej do badania ekonomicznej struktury regionalnej Polski. Pr. Geogr. Inst. Geogr. PAN, nr 92.
• Dynamika obiegu wody w zlewni górnej Wilgi. 1999, Jaworski J., Szkutnicki J ., (red.), IMGW, Warszawa.
• Drozd J., Linczar M., Weber J., 1991, Gleboznawstwo rolnicze. Przewodnik do ćwiczeń dla studentów Wydziału Rolniczego. Skrypty AR we Wrocławiu, nr 367.
• Gorsuch R.L., 1983, Factor analysis. Erlbaum, Hillsdale.
• Grabiński T., 1992, Metody taksonomiczne. Wyd. Akad. Ekonom., Kraków.
• Grabiński T., Wydymys S., Zeliaś A., 1989, Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych. PWN, Warszawa.
• Gurry-Korycka M., 1984, Analiza i metody struktury hydrologicznej Polski. Rozpr. Uniw. Warszawskiego.
• Hosang J., 1995, Wasser- und Stoffhaushalt von Lössboden im Niederen Sundgau (Region Basel): Messung und Modellierung. Physiogeographica: Basler Beiträge zur Physiogeographie, Band 19.
• Jagielski A., 1977, Analiza czynnikowa w badaniach ekologiczno-osadniczych. [w:] Chojnicki Z., (red.), Metody ilościowe w geografii. PWN, Warszawa.
• Kaczmarek Z., Parysek J., 1978, Zastosowanie analizy wielowymiarowej w badaniach geograficzno-ekonomicznych. [w:] Chojnicki Z. (red.) Metody ilościowe w geografii. PWN, Warszawa.
• Kowalik P., 1973, Zarys fizyki gruntów. Wyd. Politechn. Gdańskiej.
• Kowalik P., 1999, Ochrona środowiska glebowego. Wyd. Politechn. Gdańskiej.
• Limisiewicz P., 1998, Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenie w wybranych zlewniach Dolnego Śląska. Rozprawa doktorska (abstrakt), Inst. Nauk Geolog., Uniw. Wrocław.
• Maciejewski, S., 1998, Procesy przepływu rozpuszczonych w wodzie substancji w gruncie nienasyconym. Bibl. Nauk. Hydrotechn. nr 26, IBW PAN, Gdańsk.
• Magnuszewski A., Suchożebrski J., 1996, Wykorzystanie modelu DRASTIC do określania stopnia potencjalnego zanieczyszczenia wód podziemnych w dolinie Wisły pod Płockiem. [w:] Magnuszewski A, Soczyńska U. (red.), Hydrologia u progu XXI wieku: Konferencja Hydrologiczna, Mądralin k. Warszawy, 24-27 IX 1996. Pol. Tow. Geogr., Retro Art., Warszawa.
• Małecki J. J., Manecki M. , 1995, Wpływ wykształcenia litologicznego na chemizm płytkich wód podziemnych. [w:] Chemizm opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych. VIII Ogólnopolska Konf Nauk., Łódź, 14-16 IX 1995. Wyd. UŁ, Łódź.
• Nyc K., 1985, Sterowanie zasobami retencji gruntowej w dolinach rzek nizinnych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu. Rozprawy, nr 53.
• Ostromęcki J., 1973, Podstawy melioracji nawadniającvch. PWN, Warszawa.
• Parysek J.J., 1982, Modele klasyfikacji w geografii. UAM w Poznaniu. Seria: Geografia, nr 31.
• Pazdro Z., Kozerski B., 1990, Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa.
• Pijewska I., 1996, Wskazówki metodyczne do projektowania lokalizacji sieci monitoringu jakości wód gruntowych: Przykład zastosowania Geograficznego Systemu Informacyjnego. Mat. Badaw. IMGW, Seria: Gosp. Wodna i Ochr. Wód, nr 17.
• Pociask-Karteczka J., 1995, Założenia metodyczne regionalizacji hydrologicznej na przykładzie dorzecza górnej Wisły Rozpr. Habil. UJ, nr 291.
• Połomski J., Kuhn N., 1998, Wurzelsysteme. Verlag Paul Haupt, Bern.
• Racine J.B., Reymond H., 1977, Analiza ilościowa w geografii. PWN, Warszawa.
• Reymond R., Joreskog K.G., 1993, Applied factor analysis in the natural sciences. Cambridge University Press, New York.
• Rotnicka J., 1988, Taksonomiczne podstawy klasyfikacji reżimu rzecznego na przykładzie zlewni Odry i rzek Przymorza. Wyd. UAM w Poznaniu.
• Rutkowski T., 1975, Wyznaczanie czynników określających dochody ludności. Studia KPZK PAN, t. 52.
• Somorowski Cz., 1967, Obliczanie dawek polewowych nawodnień deszczownianych na podstawie właściwości wodnych profilu glebowego. Gosp. Wodna, nr 6.
• Soczyńska U., 1997, Infiltracja. [w:] Soczyńska U. (red.), Hydrologia dynamiczna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• Suchożebrski J., 2001a, Obiektywne metody określania rozmiaru pola podstawowego w badaniach hydrologicznych. Przegl. Geofiz. nr 1-2.
• Suchożebrski J., 2001b, Warunki migracji zanieczyszczeń do wód podziemnych w nizinnej zlewni rolniczej (na przykładzie zlewni górnej Wilgi). [w:] Jaworski J., Szkutnicki J. (red.), Dynamika obiegu wody w zlewniach rzecznych. IMGW, Warszawa.
• Szulczewski W., 1990a, Modelowanie rozprzestrzeniania zanieczyszczeń chemicznych oparte na liniowym równaniu dyspersji. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu. Melioracje, nr 192
• Szulczewski W., 1990b, Model matematyczny rozprzestrzeniania substancji chemicznych w strefie aeracji. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu. Melioracje, nr 192.
• Szymański K., 1995, Ocena zanieczyszczenia wód podziemnych. Wyd. WSI w Koszalinie.
• Ślesicki M, Gutowska-Siwiec L., 1995, Model matematyczny rozkładu zanieczyszczeń w strefie nienasyconej. Gosp. Wodna, nr 12.
• Ślusarczyk E. , 1979, Określenie retencji użytecznej gleb mineralnych dla prognozowania i projektowania nawodnień. Melior. Rolne, Biul. Inform., nr 3.
• Trzecki S., 1973, Możliwości wyznaczania niektórych wodnych pojemności gleb na podstawie ich składu mechanicznego i zawartości próchnicy. Probl. Agrofiz., z. 10.
• Trzecki S., 1978, Wyznaczanie niektórych charakterystyk stanu uwilgotnienia. Melior. Rolne, Biul. Inform., nr 4.
• Van Genuchten, M. T., 1980,A closed form equation for predicting the hydraulic conductivity of unsaturated soils. Soil Sci. Soc. of Am. J., Vol. 44.
• Wagenet R.J., Rao P.B.C., 1990, Modeling pesticide fate in soils. [w:] Cheng H.H. (red.) , Pesticides in the soil environment: processes, impact and modelling. Soil Sci. Book Series No. 2, Soil Sci. Soc. of Am., Madison.
• Walczak R., 1984, Modelowe badania zależności retencji wodnej od parametrów fazy stałej gleby Probl. Agrof., z. 41.
• Wieczorkowska-Njetardt G., Król G., 1995, O typowych zastosowaniach analizy czynnikowej i skalowania wielowymiarowego w badaniach społecznych. ISS Working Papers, Wyd. Inst. Stud. Społ., Warszawa.