Ocena spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny w wybranej grupie osób dorosłych

• Autorzy: Hamulka J. , Wawrzyniak A. , Sulich A.

Warianty tytułu

EN

The assessment of beta-carotene, lycopene and lutein intake by selected group of adults

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie. Karotenoidy jako związki biologicznie czynne, występujące w produktach pochodzenia roślinnego, wpływają korzystnie na zdrowie człowieka chroniąc go przed rozwojem wielu chorób. Ludzie i zwierzęta nie posiadają zdolności syntetyzowania tych związków de novo, dlatego też muszą być one dostarczane systematycznie wraz z pożywieniem. Cel badania. Celem pracy była ocena spożycia wybranych karotenoidów oraz wskazanie głównych ich źródeł w całodziennej racji pokarmowej osób dorosłych. Materiał i Metoda. Badania przeprowadzono w sezonie jesienno-wiosennym, w latach 2010-2011, wśród 512 osób dorosłych, w wieku 18-97 lat, ze środowiska miejskiego z centralnej Polski. Do oceny spożycia karotenoidów z żywnością zastosowano metodę częstotliwości spożycia wybranych produktów. Wyniki. Średnie dzienne spożycie β-karotenu, likopenu i luteiny wynosiło odpowiednio 6,3; 7,0 i 2,7 mg na osobę. Osoby o wyższym wykształceniu spożywały istotnie więcej wszystkich ocenianych karotenoidów w stosunku do osób o wykształceniu podstawowym. Stwierdzono również istotnie statystycznie wyższe, spożycie β-karotenu przez kobiety oraz wyższe spożycie likopenu przez osoby ze stwierdzoną nadwagą lub otyłością. Głównymi źródłami β–karotenu w diecie respondentów były warzywa świeże (62%), w tym marchew (37%). Największych ilości likopenu dostarczały przetwory pomidorowe (50%) oraz pomidory świeże (32%). W przypadku luteiny ponad 80% tego związku pochodziło z warzyw ogółem, w tym ponad 55% z warzyw świeżych. Wnioski. Głównym źródłem karotenoidów w diecie osób dorosłych były warzywa i ich przetwory, a czynnikiem najbardziej różnicującym wielkość ich spożycia okazało się wykształcenie respondentów.

EN

Background. Carotenoids as biologically active compounds, found in products of plant origin, have a beneficial impact on human health by protecting it against the development of many diseases. People and animals do not have the ability to synthesize these compounds de novo, they must be regularly supplied with food. Objective. The aim of this study was to evaluate intake of selected carotenoids and indicate their main sources in the daily food ration in adults. Material and method. The study was conducted in autumn and spring season, in 2010-2011, among 512 adults, aged 18- 97 years, from the urban environment of the central Poland. Food frequency questionnaire method was used to assess the intake of carotenoids. Results. The mean intake of β-carotene, lycopene and lutein was respectively 6.3; 7.0 and 2.7 mg/person/day. Level of education was a factor which significantly influenced on all carotenoids intake. Persons with higher level of education consumed significantly higher amounts of carotenoids in relation to persons with primary level of education. It was also found statistically significantly higher β-carotene intake by women when compared to men. Persons with evidence of overweight or obesity consumed significantly more lycopene. The main sources of β-carotene were fresh vegetables (62%), including carrot (37%). The largest amounts of lycopene came from processed tomato (50%) and fresh tomatoes (32%). Sources of lutein were total vegetables which contributed to diet over 80%, including fresh vegetables (55%). Conclusions. The main source of carotenoids in the diet of Polish adults were vegetables and their products, and the level of education was the most differentiating factor in the their total intake.

Słowa kluczowe

PL

zywienie czlowieka; beta-karoten; likopen; luteina; spozycie zywnosci; osoby dorosle; karotenoidy; calodzienne racje pokarmowe

EN

human nutrition; beta-carotene; lycopene; lutein; food consumption; adult; carotenoid; daily food ration

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
• Rocznik: 2012
• Tom: 63
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.179-185,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Hamulka J.

• Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159C, 02-776 Warszawa

autor

Wawrzyniak A.

• Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159C, 02-776 Warszawa

autor

Sulich A.

• Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159C, 02-776 Warszawa

Bibliografia

• 1. Aust O., Sies H., Stahl W., Polidori M.: Analysis of lipophilic antioxidants in human serum and tissues: tocopherols and carotenoids. J. Chromatogr. A 2001, 936, 83–93.
• 2. Burri B., Nguyen T., Neidlinger T.: Absorption estimates improve the validity of the relationship between dietary and serum lycopene. Nutrition 2010, 26, 82–89.
• 3. Cena H., Roggi C., Turconi G.: Development and validation of brief food frequency questionnaire for dietary lutein and zeaxanthin intake assessment in Italian woman. Eur. J. Nutr. 2008, 47, 1–9.
• 4. El-Sohemy A., Baylin A., Kabagambe E., Ascherio A., Spiegelman D., Campos H.: Individual carotenoid concentrations in adipose tissue and plasma as biomarkers of dietary intake. Am. J. Clin. Nutr. 2002, 76, 172–179.
• 5. Hamułka J.: Badania nad wpływem wybranych frakcji włokna pokarmowego na wykorzystanie luteiny w warunkach in vitro i in vivo. Wyd. SGGW, Warszawa 2009.
• 6. Hamułka J., Wawrzyniak A.: Likopen i luteina – rola prozdrowotna i ich zawartość w produktach. Wyd. SGGW, Warszawa 2004.
• 7. Hamułka J., Ślifierska A.: Uwarunkowania spożycia luteiny wśród wybranej grupy młodzieży szkolnej. Roczn. PZH 2010, 61, 57–63.
• 8. Johnson E., Maras J., Rasmussen H., Tucker K.: Intake of lutein and zeaxanthin differ with age, sex and ethnicity. J. Am. Diet. Assoc. 2010, 110, 1357-1362.
• 9. Johnson-Down L., Saudny-Unterberger H., Gray-Donald K.: Food habits of Canadians: Lutein and lycopene intake in the Canadian population. J. Am. Diet. Assoc. 2002, 102, 988-991.
• 10. Krinsky N., Johnson E.: Carotenoid actions and their relation to health and disease. Mol. Asp. Med. 2005, 26, 459–516.
• 11. Kunachowicz H., Nadolna I, Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. PZWL, Warszawa 2005.
• 12. Mitmesser S., Giraud D., Driskell J.: Dietary and plasma levels of carotenoids, vitamin E, and vitamin C in a group of young and middle-aged nonsupplemented women and men. Nutr. Res. 2000, 20, 1537-1546.
• 13. Osganian S., Stampfer M., Rimm E., Spiegelman D., Manso N., Willett W.: Dietary carotenoids and risk of coronary artery disease in women. Am. J. Clin. Nutr. 2003, 77, 1390–1399.
• 14. Rao A., Rao L.: Carotenoids and human health. Pharmaco. Res. 2007, 55, 207–216.
• 15. Szponar L., Wolnicka K., Rychlik E.: Album fotografii produktów i potraw. Wyd. IŻŻ, Warszawa 2000.
• 16. Wawrzyniak A.: Interakcje azotanu(III) sodowego i likopenu w badaniach in vitro i in vivo. Wyd. SGGW, Warszawa 2006.
• 17. Wawrzyniak A., Hamułka J.: Analiza porównawcza spożycia wybranych karotenoidów z wykorzystaniem metody częstotliwości spożycia oraz 4–dniowego bieżącego notowania. Roczn. PZH 2009, 60, 25 -29.
• 18. Wawrzyniak A., Sitek A.: Oszacowanie spożycia likopenu u kobiet z różnych grup wiekowych. Roczn. PZH 2010, 61, 159-164.
• 19. Wenzel A., Sheehan J., Burke J., Lefsrud M., Curran- -Celentano J.: Dietary intake and serum concentrations of lutein and zeaxanthin, but not macular pigment optical density, are related in spouses. Nutr. Res. 2007, 27, 462–469.
• 20. WHO. Diet, nutrition and the prevention of chronic disease. Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation. WHO Technical Report Series 916. Geneva 2003.