EN
In the field experiment carried out in the years 2005-2009 at the Eperimental and Plant Production Station in Bałcyny near Ostróda, effect of meat and bone meal was studied applied with or without the addition of effective microorganisms and NPK, manure and with no fertilization on the amount and fraction composition of protein in the faba bean seeds cv. Titus and winter wheat grain cv. Oliwin. The research was conducted in 5-year crop rotation. It was found that protein content in faba bean seeds increased only under conditions of mineral fertilizations (P and K), while in winter wheat also after application of manure and meat and bone meal, especially at a rate of 2.5 t·ha-1 with the addition of effective microorganisms. Under the effect of meat and bone meal fertilization, in the protein of wheat grain, there occurred an increase in the proportion of protein fractions, albumins and globulins. Application of meat and bone meals without the addition of effective microorganisms or with its addition in faba bean fertilization is pointless with regard to lack of their actual effect on the content and composition of protein, compared with mineral and organic fertilization.
PL
W doświadczeniu polowym założonym w latach 2005-2009 w Zakładzie Produkcyjno-Doświadczalnym w Bałcynach koło Ostródy badano wpływ mączki mięsno- -kostnej stosowanej samodzielnie lub z udziałem efektywnych mikroorganizmów oraz NPK, obornika i braku nawożenia na ilość i skład frakcyjny białka nasion bobiku odmiany Titus i ziarna pszenicy ozimej odmiany Oliwin. Badania prowadzono w pięcioletnim zmianowaniu. Stwierdzono, że zawartość białka w nasionach bobiku zwiększyła się jedynie w warunkach nawożenia mineralnego (P i K), natomiast w pszenicy ozimej również po zastosowaniu obornika i mączki mięsno-kostnej, szczególnie w dawce 2.5 t·ha-1 z dodatkiem efektywnych mikroorganizmów. Pod wpływem nawożenia mączką mięsno-kostną w białku ziarna pszenicy zwiększał się udział frakcji białek albumin i globulin. Stosowanie mączek mięsno-kostnych bez dodatku efektywnych mikroorganizmów lub z ich dodatkiem w nawożeniu bobiku jest niecelowe ze względu na brak efektywnego oddziaływania na zawartość i skład białka w porównaniu z nawożeniem mineralnym i organicznym.