EN
γ-Lactones are well known organic compounds. They can be isolated from many different plants, e.g. from Asteraceae (Compositae) family. They are used as active ingredients of various medicinal herbs and exhibit a variety of biological activities, i.e. antiviral, antibacterial, anticancer, antimalarial, anti-inflammatory and others. Among described compounds vernolide (7) is characterized by high antimicrobial activity; epoxy compounds like glaucolide (13) and hirsutinolide (24, 25, 26) possess high anticancer activity. Other noteworthy γ-lactone is vernopicrin (14) that shows antimalarial activity. Some of the γ-lactones possess interesting aromatic and flavon properties, which make them desirable ingredients in perfumery and food industry. Further studies to determine relationship between properties and complex composition are caused by diversity of structures and potential activities of γ-lactones. It can be used to design new analogues with interesting pharmacological, flavon and olfactory properties. This paper reviews selected studies concerning γ-lactones and their various biological activities.
PL
γ-Laktony to grupa związków organicznych. Mogą być wyizolowane z wielu roślin, np. z rodziny Asteraceae (Compositae). Są używane jako związki aktywne różnych ziół leczniczych i wykazują aktywność biologiczną, tj. przeciwwirusową, przeciwbakteryjną, przeciwnowotworową, przeciwmalaryczną, przeciwzapalną i inną. Wśród opisanych związków wernolid (7) charakteryzuje się wysoką aktywnością przeciwbakteryjną, a związki epoksydowe, takie jak glaukolid (13) i hirsutinolid (24, 25, 26), mają wysoką aktywność przeciwnowotworową. Innym godnym uwagi γ-laktonem jest wernopryna (14), która wykazuje aktywność przeciwmalaryczną. Niektóre z γ-laktonów mają interesujące właściwości zapachowe, które czynią z nich pożądane składniki w przemyśle perfumeryjnym i spożywczym. Badania określające zależność między właściwościami oraz złożoną budową związków są wynikiem aktywności biologicznej γ-laktonów. Związki te mogą mieć zastosowanie w projektowaniu nowych analogów o interesujących właściwościach farmakologicznych i zapachowych. W pracy omówiono wybrane badania dotyczące γ-laktonów i ich aktywności biologicznej