Ochrona różnorodności genetycznej drzew leśnych

• Autorzy: Matras J.

Warianty tytułu

EN

The conservation of forest trees genetic diversity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zróżnicowanie genetyczne roślin drzewiastych w lasach jest bardzo istotną częścią ogólnego zróżnicowania genetycznego biosfery. W zbiorowiskach naturalnych i zbliżonych do naturalnych istniejące zróżnicowanie genetyczne jest wynikiem selekcji naturalnej. Istniejąca zmienność genetyczna umożliwia adaptację gatunków i populacji do zmieniających się warunków środowiska. Ochrona zróżnicowania genetycznego drzew leśnych realizowana jest na szeroką skalę w Lasach Państwowych od 1991 r. w ramach „Programu zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce”. Do 2010 r. zakwalifi kowano jako zachowawcze w lasach 210 populacji drzew o łącznej powierzchni 3157 ha, a w parkach narodowych 115 populacji drzew i krzewów zajmujących łącznie powierzchnię 2519 ha. Istotnym uzupełnieniem ochrony zmienności na poziomie populacji są archiwa klonów, gdzie chronione są pojedyncze genotypy (drzewa mateczne, pomniki przyrody z obszarów leśnych oraz cenne lokalnie egzemplarze drzew). Oprócz programu długofalowego realizowane są programy operacyjne dotyczące zachowania i restytucji populacji ginących i zagrożonych, m.in. dla jodły populacji sudeckiej, cisa pospolitego, jarząbu brekinii, sosny z Puszczy Noteckiej, sosny milicko- -kubryckiej czy świerka wschodnio-karpackiego.

EN

Genetic diversity occurring in forests is a very important part of the overall genetic diversity of plant and animal world. In natural and semi-natural communities existing genetic diversity is the result of the process of adaptation to life in certain environmental conditions (natural selection). The existing genetic variability is also an essential condition for the functioning of the species and populations in the changing conditions of the environment (e.g. global warming). The special program for conservation of forest trees genetic diversity has been implemented in State forests since 1991 within the framework of the “Program of conserving of forest genetic resources and breeding of forest trees in Poland”. In the same time the fi rst gene reserves were chosen in forests. Till 2010 in the State Forests 210 gene reserves (populations) with a total area of 3157 hectares were selected in the State Forests. Additionally 115 populations of trees and shrubs with a total area 2519 hectares were also selected in national parks as gene reserves. An essential complement to conservation the genetic variation at the level of populations are clonal archives where individual genotypes (plus trees, trees as monuments of nature and locally valuable single trees) are protected. In addition to the long-term program the short-term activities are carried out concerning the conservation and restitution of vulnerable and threatened of the species and populations. Such programs are implemented, among others for Silver fi r (Abies alba Mill. population from Sudety Mountains, yew (Taxus baccata L.), rowan (Sorbus torminalis Crantz.), pine (Pinus sylvestris L.) populations from Noteć river and Milicz area and Norway spruce (Picea abies Karst.) population from East-Carpathians.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Agronomy
• Rocznik: 2013
• Numer: 14
• Opis fizyczny: s.22-36,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Matras J.

• Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych Sękocin Stary, ul.Braci Leśnej 3, 05-090 Raszyn

Bibliografia

• Chałupka W., Barzdajn W., Blonkowski S., Burczyk J., Wojciech F., Grądzki T., Gryzło Z., Kacprzak P., Kowalczyk J., Kozioł C., Matras J., Pytko T., Rzońca Z., Sabor J., Szeląg Z., Tarasiuk S., 2011. Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew w Polsce na lata 2011-2035. CILP, Warszawa, 142 ss.
• Council Directive 1999/105.EC of 22 December 1999 on the marketing of forest reproductive material. 2000. Official Journal of the European Communities L11/17: 17-40.
• Erikson G., Namkoong G., Roberts J.H., 1993. Dynamic gene conservation for uncertain futures. Forest Ecol. Manag., 62: 15-37.
• Fonder W., 2001. Ochrona zasobów genowych rodzimych gatunków drzew i krzewów leśnych w Lasach Państwowych. Wydawnictwo Świat. Biblioteczka leśniczego – zeszyt nr 151: 1-17.
• Fonder W., Kantorowicz W., Matras J., Sabor J., Zajączkowska B., Zajączkowski G., Załęski A., 2003. Zmodyfikowanie aktualnych zasad regionalizacji nasiennej z dostosowaniem do ustawy o leśnym materiale rozmnożeniowym. Spr. Nauk. IBL, Warszawa, 34 ss.
• Fonder W., Matras J., Załęski A., 2007. Leśna baza nasienna w Polsce. Warszawa, CILP, 300 ss.
• Follow-up Reports On The Ministerial Conferences On The Protection Of Forest In Europe. Volume I. Report on the Follow-Up of the Strasbourg and Helsinki Ministerial Conferences on the Protection of Forests in Europe. Third ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe Lisbon, June 1998, 101 ss.
• Follow-up Reports On The Ministerial Conferences On The Protection Of Forest In Europe. Volume II. Sustainable Forest management in Europe. Special Report on the Follow-Up of on the implementation of Resolutions H1 and H2 of Helsinki Ministerial Conference. Third ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe Lisbon, June 1998, 274 ss.
• Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. Dz. U. z 2002 r. Nr 184, poz. 1532.
• Korczyk F. A., Matras J., 2006. Program zakładania i prowadzenia Archiwum klonów drzew leśnych Polski północno-wschodniej. IBL Warszawa, maszynopis, 16 ss.
• Koski V., Skroppa T., Paule L., Wolf H., Turok J., 1997. Technical guidelines for genetic conservation of Norway Spruce (Picea abies (L.) Karst.). IPGRI, 42 ss.
• Matras J., 1995. Gene conservation of Spruce (Picea abies Karst.) in Poland. European Forest Genetic Resources Programme (EUFORGEN) Picea abies Network. Report of the first meeting. Tatra National Park, Stara Lesna, Slovakia, ss. 27-32.
• Matras J., 1996a. Określenie kryteriów typowania szczególnie cennych populacji drzew leśnych w celu ich ochrony i zachowania w formie banku genów. W: Bank Genów gatunków drzew leśnych. Sprawozdanie naukowe IBL, ss. 1-99.
• Matras J., 1996b. Ochrona zasobów genowych świerka pospolitego [Picea abies (L.) Karst.] w Polsce. Sylwan, 149(10): 57-71.
• Matras J., 1997a. Znaczenie regionalizacji nasiennej w zachowaniu leśnych zasobów genowych. Komunikaty Leśnego Banku Genów Kostrzyca, zeszyt nr 3/97.
• Matras J., 1997b. Zasady zakładania i prowadzenia powierzchni zachowawczych in situ i ex situ. Komunikaty Leśnego Banku Genów Kostrzyca, zeszyt nr 3/97.
• Matras J., 2002a. Ochrona zasobów genowych drzew i krzewów w parkach narodowych. Sylwan, 146(6): 21-40.
• Matras J., 2002b. Program ochrony leśnych zasobów genowych. W: Studium Podyplomowe Genetyki i Selekcji Drzew Leśnych. Materiały wykładowe. Akademia Rolnicza Wydział Leśny, Kraków, 2002, ss. 193-200.
• Matras J., 2002c. Zasady oceny potrzeb w zakresie ochrony różnorodności genetycznej w lasach. W: Studium Podyplomowe Genetyki i Selekcji Drzew Leśnych. Materiały wykładowe. Akademia Rolnicza Wydział Leśny, Kraków, 2002, ss. 335-346.
• Matras J., 2004. EUFORGEN Technical Guidelines for genetic conservation and use for European Larch (Larix decidua). International Plant Genetic Resources Institute, Rome, Italy, ss. 1-6.
• Matras J., Fonder W., 2006. Wytyczne w sprawie ochrony leśnych zasobów genowych na potrzeby nasiennictwa leśnego. Załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 A z 7 kwietnia 2006 r. dyrektora generalnego LP (zn. sp. ZG/7130/7/2006) w sprawie ochrony leśnych zasobów genowych na potrzeby nasiennictwa i hodowli drzew leśnych. IBL, DGLP, Warszawa, 115 ss.
• Matras J., Janson L., 1998. Ochrona zasobów genowych. W: Biologia świerka pospolitego; red.: Boratyński A., Bugała W. Instytut Dendrologii PAN. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, ss. 255-270.
• Matras J. (kier. zespołu), Burzyński G., Czart J., Fonder W., Korczyk A., Puchniarski T., Tomczyk A., Załęski A., 1993. Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010. DGLP, IBL, 62 ss.
• Matras J., Burzyński G., Czart J., Fonder W., Korczyk A., Puchniarski T., Tomczyk A., Załęski A., 2000. Program zachowania leśnych zasobów genowych i hodowli selekcyjnej drzew leśnych w Polsce na lata 1991-2010. DGLP, IBL, Warszawa, wyd. II poprawione, 79 ss.
• Rezolucja nr 2 „Ochrona leśnych zasobów genowych” Konferencji Strasburskiej z 1990 r. Maszynopis, 18 ss.
• Samoćko J., 2004. Zmienność genetyczna drzewostanu sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) i jego potomstwa. Praca doktorska, ID PAN w Kórniku, 71 ss.
• Souvannavong O., Malagnoux M., Palmberg-Lerche C., 1994. International cooperation in the conservation of Mediterranean forest genetic resources. Diversity Magazine (Special issue).
• Sykes M.T., Prentice I.C., 1995. Boreal forest futures: Modelling the controls on tree species range limits and transient responses to climate change. Water Soil Pollut., 82(1/2): 415-428.
• Turok J., Collin E., Demesure B., Erikssen G., Kleinschmit J., Rusanen M., Stephan R., 1997a. Noble Hardwoods Network. Report of the second meeting, Lourizan, Spain. IPGRI, 172 ss.
• Turok J., Koski V., 1996. Picea abies Network. Report of the second meeting. Hyytiala, Finland, IPGRI, 67 ss.
• Turok J., Kremer A., Vires S., 1997b. First meeting on Social Broadleaves. Bordeaux, France, IPGRI, 176 ss.
• Turok J., Palmberg-Lerche C., Skroppa T., Quedraogo A.S., 1995. Conservation of Forest Genetic Resources in Europe. Proceedings of the European Forest Genetic Resources Workshop, Sopron, Hungary. IPGRI, 57 ss.
• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268).
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (z późniejszymi zmianami), Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880.
• Załęski A., Matras J., Sabor J., Zajączkowska B., 2000. Leśna regionalizacja dla nasion i sadzonek w Polsce. Wyd. Fundacja Rozwoju SGGW Warszawa, 127 ss.