PL
Głównym zadaniem XI pięciolatki było opracowanie technologii wykorzystania substancji biologicznie aktywnych w systemie ochrony sadów, upraw warzywnych i bawełny. System ochrony sadu przewiduje szerokie wykorzystanie feromonów dla monitoringu kompleksu szkodliwych łuskoskrzydłych, dla określenia terminów zabiegów przeciwko każdemu gatunkowi i przeprowadzenie zabiegów ochroniarskich z wykorzystaniem inhibitorów syntezy chityny przeciwko kompleksowi wiosennych szkodników liści, owocówki jabłkóweczki i szkodników minujących liście. Dla poszczególnych gatunków (owocówka śliwkóweczka) opracowana jest technologia zmniejszenia liczebności i szkodliwości z wykorzystaniem feromonów metodą dezorientacji. Przeprowadzono prace nad zastosowaniem chemosterylantów razem z feromonem w celu sterylizacji naturalnych populacji owocówki jabłkóweczki i Grapholita botrana. Wykonanie kompleksu wskazanych zabiegów pozwala 1,5-2 razy zniżyć ogólną powierzchnię opryskiwanych insektycydami upraw, znacznie zwiększyć efektywność zabiegów ochrony roślin, dwukrotnie zmniejszyć ilość oprysków i nakładu pracy na przeprowadzenie lustracji. Przy wysokiej efektywności i możliwej do przyjęcia ekonomiczności opracowanego systemu sprzyja on ochronie pożytecznej fauny i zwiększeniu aktywności entomofagów. Systemy analogiczne, oparte na substancjach biologicznie aktywnych, były opracowane również do zwalczania szkodników warzyw. Możliwość wykorzystania feromonów i ISH w walce z kompleksem szkodliwych łuskoskrzydłych i dwuskrzydłych na kapuście oceniono w szeregu rejonów kraju i wykazano ich techniczną i ekonomiczną efektywność, przewyższającą efektywność systemów kontrolnych z wykorzystaniem insektycydów. Interesujące rezultaty otrzymano przy wykorzystaniu nowych krajowych hormonów juwenilnych w zwalczaniu szkodników upraw warzywnych pod szkłem.
EN
The main task of the XIth 5-year plan was to work out technology of using biologically active substances in the control of orchard vegetable and cotton pests. The system of orchard protection envisages a wide use of pheromones for monitoring of a complex of harmfull Lepidoptera in order to determine the dates of treatment against each species and to apply preventive procedures using chitin synthesis inhibitors against a complex of spring leaf pests, codling moth and leaf-eating pests. Por individual species (red plum maggot) a special technology was worked out, which permitted to reduce their number and harmfulness by bewilderment using pheromones. Studies were performed on the application of chemosterilants together with a pheromone to sterilize natural populations of the codling moth and Grapholita botrana. A complex of recommended treatments permits to reduce the total surface of crops sprayed with insecticides 1.5-2-fold, to significantly increase the effectiveness of plant protection procedures, to decrease two-fold the number of sprays and expenditure of work for carrying out inspections. Besides a high effectiveness and economic benefits of the system, it favors the protection of useful fauna and the increase of entomophage activity. Analogical systems based on biologically active substances were worked out also for the control of vegetable pests. The possibility of using pheromones and ISH to control a complex of harmful Lepidoptera and Diptera on cabbage was estimated in a number of regions of the country and it was found that they are technically and economically effective and that their effectiveness exceeds that of the control systems using insecticides. Interesting results were obtained using new domestic juvenile hormones in the control of pests of protected (under glass) vegetable crops.