Ants (Hymenoptera: Formicidae) of Chelmowa Gora in the Swietokrzyski National Park

• Autorzy: Rzeszowski K. , Babik H. , Czechowski W. , Marko B.

Warianty tytułu

PL

Mrówki (Hymenoptera: Formicidae) Chełmowej Góry w Świętokrzyskim Parku Narodowym

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Species composition, nest densities and ecological profiles of ant communities in three main typical forest habitats of Chełmowa Góra (Chełmowa Mount) in the Świętokrzyski National Park were studied: fertile Carpathian beech forest Dentario glandulosae-Fagetum, subcontinental linden-oak-hornbeam forest Tilio-Carpinetum (marginal zone and interior), continental mixed pine forest Querco roboris-Pinetum (marginal zone and interior). Additionally, a moist rye-grass meadow Arrhenatheretum elatioris adjacent to the mixed pine forest was also surveyed. Nest samples were collected by searching quadrats of different sizes (1 m2, 10 m2, 100 m2). In total, 16 species were found. Ant communities of the studied habitats differed from each other in their composition, abundance and structure. In respect of nest density, Myrmica ruginodis Nyl. dominated in Tilio-Carpinetum (in both forest zones) and in the interior of Querco roboris-Pinetum, Formica polyctena Först. in the marginal zone of Querco roboris-Pinetum and in Dentario glandulosae-Fagetum, and Lasius niger (L.) in the meadow. The results are discussed in the contexts of the former data from this region, and the possible community-forming impact of the local 'supercolony' of F. polyctena

PL

Badano skład gatunkowy i zagęszczenie gniazd mrówek w typowych środowiskach leśnych obszaru ochrony ścisłej „Chełmowa Góra" (enklawy Świętokrzyskiego Parku Narodowego): żyznej buczyny karpackiej (Dentario glandulosae-Fagetum), subkontynentalnego grądu (Tilio-Carpinetum) i kontynentalnego boru mieszanego (Querco roboris-Pinetum) oraz dodatkowo świeżej łąki rajgrasowej (Arrhenatheretum elatioris). W grądzie i borze wzięto pod uwagę po dwie strefy leśne: brzeżną strefę lasu i wnętrze lasu. Materiał w postaci prób gniazdowych zbierano biocenometryczną metodą przeszukiwania kwadratów o powierzchni 1 m2, 10 m2, 100 m2. Łącznie znaleziono 16 gatunków mrówek. Zgrupowania z poszczególnych środowisk liczyły od dwóch (w buczynie) do dziewięciu (na łące) gatunków. Zagęszczenie gniazd było wysoce zróżnicowane: od 0,33/100 m2 w buczynie do 19,34/100 m2 na łące. Najliczniejszymi (pod względem zagęszczenia gniazd) gatunkami w poszczególnych środowiskach były: Formica polyctena Forst, (leśny oligotop) w buczynie i brzeżnej partii bora, Myrmica ruginodis (leśny politop) w grądzie (obu strefach) i wnętrzu bora oraz Lasius niger (L.) (politop terenów otwartych) na łące. Formica polyctena tworzy na Chełmowej Górze (w borze mieszanym, buczynie i grądzie) tzw. superkolonię liczącą setki gniazd. Występujące w dużym zagęszczeniu gniazda i, co za tym idzie, ogromna liczebność mrówek, należą do osobliwości tego obszaru. Jak wszystkie rude mrówki leśne, F. polyctena jest gatunkiem terytorialnym, zajmującym szczytowe miejsce w międzygatunkowej hierarchii konkurencyjnej. W tym kontekście wyniki uzyskane na Chełmowej Górze przedyskutowano pod kątem ograniczającego wpływu tamtejszej superkolonii na występowanie pozostałych gatunków mrówek, a tym samym różnorodność ich miejscowych zgrupowań.

Słowa kluczowe

EN

ant; animal community; community structure; ecological preference; forest; interspecific competition; wood ant; Hymenoptera; Formicidae; Swietokrzyski National Park; Poland

• Wydawca: -
• Czasopismo: Fragmenta Faunistica
• Rocznik: 2013
• Tom: 56
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.1-15,fig.,ref.

Twórcy

autor

Rzeszowski K.

• Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, Wilcza 64, 00-679 Warsaw, Poland

autor

Babik H.

• Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, Wilcza 64, 00-679 Warsaw, Poland

autor

Czechowski W.

• Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, Wilcza 64, 00-679 Warsaw, Poland

autor

Marko B.

• Hungarian Department of Biology and Ecology, Babeu-Bolyai University, Clinicilor str.5–7, 400006 Cluj-Napoca, Romania

Bibliografia

• Babik H., Czechowski W., Włodarczyk Т. & Sterzyńska M. 2009. How does a strip of clearing affect the forest community of ants (Hymenoptera: Formicidae). Fragmenta Faunistica 52: 125-141.
• Begdon J. 1958. Nowe stanowiska kilku interesujących gatunków Formicoidea w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, С 13: 85-93.
• Cerdá X., Arnan X. & Ret ana J. 2013. Is competition a significant hallmark of ant (Hymenoptera: Formicidae) ecology? Myrmecological News 18: 131-147.
• Collingwood C. A. 1979. The Formicidae (Hymenoptera) of Fennoscandia and Denmark. Fauna Entomologica Scandinavica 8: 1-174.
• Czechowska w. 1976. Myrmekofauna Pienińskiego Parku Narodowego (Hymenoptera, Formicoidea). Fragmenta Faunistica 21: 115-144.
• Czechowski w. & czechowska W. 2006. Succession of Lasius s. str. ant species (Hymenoptera: Formicidae) in moist pine forests - reassessment after taxonomie revisions of the subgenus. Fragmenta Faunistica 49: 91-97.
• Czechowski w. & Pisarski в. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of linden-oak-hornbeam forests and thermophilous oak forests of the Mazovian Lowland. 1. Nest density. Fragmenta Faunistica 34: 133-141.
• Czechowski w., Pisarski В. & Czechowska w. 1990. Ants (Hymenoptera, Formicoidea) of moist meadows on the Mazovian Lowland. Fragmenta Faunistica 34: 47-60.
• Czechowski w., Pisarski В. & Yamauchi К. 1995. Succession of ant communities (Hymenoptera, Formicidae) in moist pine forests. Fragmenta Faunistica 38: 447-488.
• Czechowski w., Radchenko A. & Czechowska w. 2002. The ants (Hymenoptera, Formicidae) of Poland. Museum and Institute of Zoology PAS, Warszawa, 200 pp.
• Czechowski W., Radchenko A., Czechowska W. & Vepsäläinen К. 2012. The ants of Poland with reference to the myrmecofauna of Europe. Fauna Poloniae 4 (ns), Natura optima dux Foundation, Warszawa, 496 pp.
• Dekoninck W., Hendrick F., Grootaert P. & Maelfait J.-P. 2010. Present conservation status of red wood ants in north-western Belgium: worse than previously, but not a lost cause. European Journal of Entomology 107: 209-218.
• Gallé L. 1991. Structure and succession of ant assemblages in a north European sand dune area. Holarctic Ecology 14: 31-37.
• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: http://www.geoserwis.gdos.gov.pl.
• Głazek T. & Wolak J. 1991. Zbiorowiska roślinne Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jego strefy ochronnej. Monographiae Botanicae 72: 3-108.
• Jarvis A., Reuter H. I., Nelson A. & Guevara E. 2008. Hole-filled seamless SRTM data V4, International Centre for Tropical Agriculture (CIAT), available from http://srtm.csi.cgiar.org.
• Kowalczyk A. 1988. Nowe stanowiska w Polsce interesujących gatunków żądłówek Hymenoptera, Aculeata. Przegląd Zoologiczny 32: 221-223.
• Liana A. 2000. Bezkręgowce lądowe. In: CieŚLIŃSKI S. & kowalkowski A. (eds), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Bodzentyn, pp. 309-328.
• Krysztofik E. 1962. Inwentaryzacja mrowisk w uroczyskach Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Las Polski 36:9-11.
• Krzysztofiak l. 1984. Mrówki (Hymenoptera, Formicoidea) Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Fragmenta Faunistica 28: 309-323.
• KulmatyckiI W. 1920. Mrówki niektórych okolic Małopolski. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej 53/54: 157-172.
• Mabelis A. A. 1984. Interference between wood ants and other ant species (Hymenoptera, Formicidae). Netherlands Journal of Zoology 34: 1-20.
• Matuszkiewicz w. 2007. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 537 pp.
• OpenStreetMap. http://www.openstreetmap.org.
• Parapura E. & Pisarski B. 1971. Mrówki (Hymenoptera, Formicidae) Bieszczadów. Fragmenta Faunistica 17: 319-356.
• Pętal J. 1980. Ant populations, their regulation and effect on soil in meadows. Ekologia Polska 28: 297-326.
• Pętal J., Jakubczyk H. & Wójcik Z. 1970. Influence des fourmis sur les modifications des sols et des plantes dans les milieux de prairie. In: Phillipson J. (ed.), Methods of study in soil ecology. UNESCO, Paris, pp. 235-240.
• Pętal J. & Pisarski В. 1966. Metody ilościowe stosowane w badaniach myrmekologicznych. Ekologia Polska, В 12: 363-376.
• Pętal J. & Pisarski B. 1981. Formicidae. In: Górny M. & Grüm L. (eds), Metody stosowane w zoologii gleby. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, pp. 264-275
• Pisarski B. 1961. Studien über die polnischen Arten der Gattung Camponotus Mayr (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici 9: 147-208.
• Pisarski В. 1971. Charakterystyka zoologiczna środowisk Bieszczadów Zachodnich. Fragmenta Faunistica 17: 24-30.
• Pisarski B. 1975. Mrówki. Formicoidea. Katalog Fauny Polski (no 23) 26, 1, 85 pp.
• Pisarski B. & Vepsäläinen К. 1989. Competition hierarchies in ant communities (Hymenoptera, Formicidae). Annales Zoologici 42: 321-328.
• Punttila P., Haila Y., Pajunen T. & Tukia H. 1991. Colonisation of clearcult forests by ants in southern Finland: a quantitative survey. Oikos 61: 250-262.
• Rosengren R. & Sundström L. 1991. The interaction between red wood ants, Cinara aphids, and pines. A ghost of mutualism past? In: Huxley C. R. & Cutler D. F. (eds), Ant-plant interactions. Oxford University Press, Oxford, pp. 80-91.
• Savolainen R. & Vepsäläinen К. 1988. A competition hierarchy among boreal ants: impact on resource partitioning and community structure. Oikos 51: 135-155.
• Savolainen R. & Vepsäläinen K. 1989. Niche differentiation of ant species within territories of the wood ant Formica polyctena. Oikos 56: 3—16.
• Savolainen R., Vepsälainen К. & Wuorenrinne H. 1989. Ant assemblages in the taiga biome: testing the role of territorial wood ants. Oecologia 81: 481-486.
• Seifert B. 1991a. The phenotypes of the Formica rufa complex in East Germany. Abhandlungen und Berichte des Naturkundemuseums Görlitz 65: 1-27.
• Seifert B. 1991b. Lasius platythorax n. sp., a widespread sibling species of Lasius niger (Hymenoptera: Formicidae). Entomologia Generalis 16: 69-81.
• Sorvari J. 2009. Foraging distances and potentiality in forest pest insect control: an example with two candidate ants. Myrmecological News 12: 211-215.
• Świętokrzyski National Park: http://www.swietokrzyskipn.org.pl.
• Vepsäläinen К. & Pisarski В. 1982. Assembly of island ant communities. Annales Zoologici Fennici 19: 327-335.
• Vepsäläinen К. & Savolainen R. 1994. Ant-aphid interaction and territorial dynamics of wood ants. Memorabilia Zoologica 48: 251-259.
• Włodarczyk T. 2010. Ant species composition in relation to forest associations in Szczecin Landscape Park. Polish Journal of Entomology 79: 91-99.
• Zygmunt R. 1997. Liczba kształtu modrzewia polskiego w rezerwacie ścisłym na Górze Chełmowej. Sylwan 141(11): 83-90.