Zanieczyszczenie wybranymi metalami ciężkimi osadów dennych Zalewu Nowohuckiego

• Autorzy: Mundala P. , Szwalec A. , Siejka Z. , Kedzior R. , Lipka K.

Warianty tytułu

EN

Contamination of Nowa Huta Lake bottom sediments with heavy metals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była ocena stanu zanieczyszczenia Cd, Pb, Zn, Cu, Cr i Ni osadów dennych Zalewu Nowohuckiego. Zbiornik ten wybudowano jako rekreacyjny w Krakowie, w zlewni rzeki Dłubnia, od ponad 60 lat poddanej emisji metali ciężkich z Kombinatu Metalurgicznego Nowa Huta. Na zbiorniku wyznaczono osiem obszarów badawczych, z których w sposób losowy w oparciu o siatkę kwadratów pobierano próbki pierwotne osadów. Stwierdzono, że zawartości wszystkich badanych metali przekraczają wartości tła geochemicznego dla osadów wód powierzchniowych Polski. Natomiast jedynym z analizowanych pierwiastków, którego średnie stężenie nie przekracza wartości tła geochemicznego dla osadów dennych wód powierzchniowych rejonu śląsko- krakowskiego, jest kadm. Zgodnie z klasyfikacją przyjętą przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) badane osady należy uznać za średnio zanieczyszczone cynkiem oraz miernie zanieczyszczone kadmem i cynkiem a także niklem. Na podstawie potencjalnie wnoszonych ładunków cynku i chromu należy odrzucić możliwość wykorzystania tych osadów w rolnictwie do poprawy właściwości gleb. Można rozważyć utylizację tych osadów w rekultywacji składowisk odpadów, kształtowaniu obszarów zieleni miejskiej oraz w zalesieniach, w tym ostatnim przypadku w przygotowaniu gleb, które miałyby być zalesione.

EN

The aim of the study was to assess the pollution of Nowa Huta Lake bottom sediments with Cd, Pb, Zn, Cu, Cr and Ni. The lake is located close to a large steelworks and has been influenced by heavy metals emission for over sixty years. Eight research areas were selected on the lake. A self-created square grid was applied to create the base for sampling, then samples of bottom sediments were taken. The content of all metals tested exceeded the Polish surface water geochemical sediment background. In contrast, among the analysed elements, only the average concentration of cadmium did not exceed the value of the surface water geochemical sediment of the Silesia- Krakow region According to the classification of the Polish Geological Institute examined sediments should be regarded as medium contaminated with zinc and moderately polluted with cadmium and zinc and nickel. On the basis of potential loads of zinc and chromium, the idea of agricultural use of the sediment for soil amendment must be rejected. The utilisation of the sediments in reconstructing city green areas, in reclamation of landfills and also in forestry should be considered.

Słowa kluczowe

PL

Zalew Nowohucki; osady denne; metale ciezkie; zanieczyszczenia wod; tereny rekreacyjne

EN

Nowa Huta Reservoir; bottom sediment; heavy metal; water contaminant; recreation area

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2016
• Tom: 23
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.455-465,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mundala P.

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Szwalec A.

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Siejka Z.

• Katedra Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ul.Balicka 253a, 30-149 Kraków

autor

Kedzior R.

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Lipka K.

• Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Bąk Ł., Górski J., Rabajczyk A., Szwed M., 2013. Zawartość związków metali ciężkich w osadach zbiornika Suchedniów. Proceedings of ECOpole, 7(1), 287-294. DOI: 10.2429/proc.2013.7(1)039. http://tchie.uni.opole.pl/PECO13_1/PECO_2013_1_part1.pdf dostęp na 13.07.2015.
• Biel A., Pasieczna A., 2012. Charakterystyka geochemiczna osadów i wód zbiornika Dziećkowice (Jeziora Imielińskiego), Południowa Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 450, 1-8.
• Bojakowska I.,2001. Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych. Przegl. Geol., 49(3), 213-218.
• Dyrektywa nr 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/ PL/ALL/?uri=CELEX:32000L0060 dostęp na 13.07.2015.
• Gałka B., Wiatkowski M., 2010. Metale ciężkie w wodzie i osadach dennych małego zbiornika wodnego Psurów. Environ. Prot. Natural Resou, 42, 225-232.
• Gaździcki J., 1990. Systemy informacji przestrzennej. Monografia. Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych. Warszawa-Wrocław.
• GIOŚ, PMŚ., 2014. Badania osadów wodnych rzek i jezior. www.gios.gov.pl dostęp na dzień 18 lipca 2015.
• Głosińska G., Siepak J., 2006. Metale ciężkie w obszarze równin zalewowych. Ekologia, 3 (35), 36-39.
• Kabata-Pendias A., Pendias H., 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kabata-Pendias A., Motowiecka-Terelak T., Piotrowska M. Terelak H., Witek T., 1995. Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG Puławy.
• Lipka K., Godek K., Siejka Z., 2006. Technologia pomiaru i obliczenia objętości warstwy osadów dennych w zbiorniku wodnym Zalew Nowohucki. Zeszyt. Nauk. AR w Krakowie, 431(22), 131-140.
• Lis J., Pasieczna A., 1995. Atlas Geochemiczny Polski 1: 2 5000 000 Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa.
• Lis J., Pasieczna A., 1995. Atlas Geochemiczny Górnego Śląska 1: 2 5000 000 Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa.
• McBride M.B., 1989. Reactions controlling heavy metal solubility in soils. Advances in Soil Science, 10, 1-56.
• Madeyski M., Michalec B., Tarnawski M., 2008. Zamulanie małych zbiorników wodnych i jakość osadów dennych. Monografia. Infrara. Ekol. Terenów Wiejskich, 11(7).
• Michalec B., 2014. Charakterystyka zamulania małych zbiorników wodnych w układzie kaskadowym i równoległym za pomocą wskaźnika sedymentacji. Infra. Ekol. Trenów Wiejskich, 4(2), 1271-1282.
• Michalec B., Pęczek K., Strutyński M., 2009. Wskaźnik denudacji mechanicznej zlewni małego zbiornika wodnego. Infra. i Ekol. Trenów Wiejskich, 4, 101-108.
• Mundała P., Szwalec A., Petryk A., 2013. Zawartość wybranych pierwiastków śladowych w glebach położonych w sąsiedztwie Kombinatu Metalurgicznego w Nowej Hucie. Inżynieria Ekologiczna, 33, 67-76.
• Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z., 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa.
• Quevauviller P., 2001. Harmonisation, standardisation for soil and sediment fractionation studies, and usefulness in assessment and risk management. J. Soil Sci., 1(3), 175-180.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeńsubstancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony. (Dz.U. 2002 r. nr 55. poz. 498).
• Salminen R., 2005. Geochemical Atlas of Europe part 1.Geological Survey of Finland Espoo. http://weppi.gtk.fi/publ/foregsatlas/ dostep na 13.07.2015.
• Siuta J., 1995. Gleba. Diagnozowanie stanu i zagrożenia. Monografia. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa.
• Skwierawski A., Sidoruk M., 2011. Zawartości metali ciężkich w profilach osadów dennych antropogenicznie przekształconego zbiornika Płociduga w Olsztynie Proceedings of EC Opole, 5(1).
• Szafran K., 2003. Metale ciężkie w osadach dennych trzech płytkich jezior Łęczyńsko-Włodawskich Acta Agroph., 1(2), 329-337.
• Yousef Y.A., Lin L.Y., Lindeman W., Hvitved-Jacobsen T., 1994. Transport of heavy metals through accumulated sediments in wet ponds. Sci. Total Environ., 146-147:485-491. DOI: 10.1016/0048-9697(94)90273-9.
• Zawisza E., Michalec B., Gruchot A., Tarnawski M., Baran A., Cholewa M., Koś K., Koniarz T., 2015. Uwarunkowania techniczne rewitalizacji zbiornika wodnego Chechło w gminie Trzebinia. Monografia, Wydawnictwo UR w Krakowie.