Użytkowanie ekosystemów trawiastych a kształtowanie środowiska

• Autorzy: Grzegorczyk S.

Warianty tytułu

EN

The role of grassland ecosystems in environmental management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono przegląd piśmiennictwa z zakresu roli ekosystemów trawiastych w kształtowaniu i ochronie środowiska. Obszary trawiaste typowe (z udziałem drzew i krzewów do 10%) i lesiste (z udziałem drzew i krzewów w granicach 10–40%) zajmują nieco ponad 40% lądu, a więc naturalnym jest stwierdzenie, iż odgrywają bardzo ważną rolę w środowisku przyrodniczym. Wpływają one na kształtowanie się mikroklimatu i makroklimatu, regulują bilans wodny w zlewniach, chronią gleby przed erozją wodną i wietrzną. Użytkowanie łąkowe zmeliorowanych torfowisk, pozwalające utrzymać wyższy poziom wody gruntowej, chroni gleby torfowo-murszowe przed degradacją i nadmierną mineralizacją. Darń łąkowa ma dużą zdolność zatrzymywania biogenów i jako doskonały filtr ogranicza eutrofizację wód. Użytki zielone stanowią niepowtarzalne środowisko życiowe wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, a zwłaszcza ptaków i motyli. Są cennym elementem krajobrazu oraz pozytywnie wpływają na doznania estetyczne człowieka.

EN

This article presents a review of the literature on the role of grassland ecosystems in environmental management and protection. Typical grassland ecosystems (where trees and shrubs account for up to 10% of the vegetation) and grassy woodland ecosystems (where trees and shrubs account for 10–40% of the vegetation) occupy more than 40% of the total land area. Therefore, they play a key role in the natural environment. Grassland communities affect the microclimate. They considerably increase relative air humidity, mitigate fluctuations in soil and air temperature, exert a significant effect on precipitation amount and distribution, contribute to the formation of dew and mist. Grassland ecosystems play an important role in modifying the microclimate. They are capable of storing carbon in soil, thus reducing greenhouse gas emissions. However, it should be noted that peat meadows may exert adverse effects since agricultural use of peatlands contributes to the emission of greenhouse gases such as CO₂, CH₄ and N₂O. Meadows and pastures control water balance in catchment areas. By slowing surface runoff, they promote natural water retention and increase water resources. Thick grassland communities protect soil against water and wind erosion. Drained peatlands under grassland use contribute to maintaining high groundwater levels and protecting peat-muck soils against degradation and excessive mineralization. Nutrient leaching from soil is lower in grasslands than in arable land. It should also be stressed that grassy vegetation helps eliminate noxious odors and dust particles from ambient air, and remove toxins and heavy metals from soil. Grasslands are a valuable source of biodiversity. In Poland, meadow vegetation comprises approximately 400 higher plant species (including 70 protected species). Meadows provide habitat for numerous bird species – 152 (29%) of 526 European bird species are associated with at least one meadow habitat. Meadows are also home to a number of butterfly species – 187 (43%) of 436 European butterfly species can be found in grasslands. Grasslands contribute to air ionization, thus reducing the risk of respiratory diseases. Many grassland plants have medicinal and bactericidal properties. Over 60 grassland plant species are valuable herbs that exert a beneficial influence on animal health and well-being. Grasslands add to landscape diversity and harmony. These areas provide esthetic benefits and have a calming effect on the human mind. Multi-species permanent grasslands form a colorful mosaic that changes over time, being a decorative asset to the landscape.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2016
• Tom: 586
• Opis fizyczny: s.19-32,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grzegorczyk S.

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn

Bibliografia

• Baryła A., 2012. Określenie strat gleby na terenie RZD Puczniew w warunkach różnych prawdopodobieństw występowania deszczów erozyjnych. Woda Środ. Obsz. Wiej. 12(4), 7–16.
• Beck E., 2015. Es geht um mehr als Artenzahlen und die Schönheit der Natur, Biodiversitätsforschung – wohin geht die Reise? Biol. Unserer Zeit 2, 98–105.
• Burzyńska I., Wesołowski P., 2015. Wpływ nieprodukcyjnego użytkowania łąki a zawartość azotu azotanowego w środowisku glebowo-wodnym. ZPPNR 581, 3–10.
• Ceulemans T., Stevens C.J., Duchateau L., Jacquemyn H., Gowing D.J., Merckx R., Wallace H., Van Rooijen N., Goethem T., Bobbink R., Dorland E., Gaudnik C., Alard D., Corcket E., Muller S., Dise N.B., Dupr C., Diekmann M., Honnay O., 2014. Soil phosphorus constrains biodiversity across european grasslands. Glob. Chang. Biol., 20, 3814–3822. DOI: 10.1111/gcb.12650.
• Chang J., Ciais P., Viovy N., Vuichard N., Sultan B., Soussana J.F., 2015. The greenhouse gas balance of European grasslands. Glob. Chang. Biol. 21, 3748–3761.
• Czaplak I., Dembek W., 2000. Torfowiska Polski jako źródła emisji dwutlenku węgla. Zeszyty Edukacyjne IMUZ 6, 61–71.
• Dimas S., Gabriel S., 2008. Ekonomia ekosystemów i bioróżnorodności. Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg.
• Galluzzi G., Duijvendijk C., Collette L., Azzu N., Hodgkin T., 2010. Biodiversity for food and aqgriculture contributing to food security and sustainability in a changing world. FAO and the Platform for Agrobiodiversity Research.
• Gibson D.J., 2009. Grasses and grassland ecology. Oxford University Press.
• Gotkiewicz W., 2014. Wpływ sieci Natura 2000 na działalność gospodarstw rolnych położonych na terenie obszarów specjalnej ochrony „Ostoja Warmińska” i „Przełomowa Dolina Narwi”. Woda Środ. Obsz. Wiej. 14(1), 5–17.
• Grzegorczyk S., 2011. Przyrodnicze walory łąk i pastwisk. Zeszyty Naukowe WSA w Łomży 47, 43–54.
• Grzegorczyk S., Grabowski K., 2004. Effects of agricultural use cessation in the Bezledy peatland on changes in the vegetation species composition. W: The future of Polish mires. Wyd. AR, Szczecin, 245–250.
• Harkot W., Wyłupek T., Czarnecki Z., 2006. Przyrodnicze i krajobrazowe walory przydrożnych zbiorowisk roślinnych Lubelszczyzny. Annales UMCS Sec. E 61, 309–318.
• Humphreys M.W., O’Donovan G., Sheehy-Skeffington M., 2014. Comparing synthetic and natural grasslands for agricultural production and ecosystem service. Grassland Science in Europe 19, 215–229.
• Isselstein J., Kayser M., 2014. Functions of grassland and their potential in delivering ecosystem services. Grassland Science in Europe 19, 199–214.
• Janssens I.A., Freibauer A., Schlamadinger B., Ceulemans R., Ciais P., Dolman A.J., Heimann M., Nabuurs G.J., Smith P., Valentini R., Schulze E.D., 2005. The carbon budget of terrestrial ecosystems at country-scale – a European case study. Biogeosciences 2(1), 15–26.
• Kędziora A., Karg J., 2010. Zagrożenia i ochrona różnorodności biologicznej. Nauka 4, 107–114.
• Kędziora A., Kępińska-Kasprzak M., Kowalczak P., Kundzewicz Z., Miler A., Pierzgalski E., Tokarczyk T., 2014. Zagrożenia związane z niedoborem wody. Nauka 1, 149–172.
• Kopeć S., 1985. Wpływ nawożenia mineralnego użytków zielonych na wypłukiwanie składników pokarmowych z gleby. Mat. sympozjum Ochrona środowiska a intensyfikacja produkcji zwierzęcej (referaty polskie), 111–120.
• Kozłowski S., Zielewicz W., 2009. Obecność azotu azotanowego w roślinach i w wodzie – przeszłość i przyszłość. Woda Środ. Obsz. Wiej. 9(2), 125–137.
• Kryszak A., Kryszak J., Klarzyńska A., 2007. Walory przyrodniczo-użytkowe łąk doliny środkowej Mogilnicy. Acta Sci. Pol. Agricultura 6(4), 15–24.
• Lipski C., Kostuch R., 2005. Kształtowanie krajobrazów terenów erodowanych. Acta Agroph. 5(2), 245–252.
• Malinowska E., 2011. Zmiany walorów wizualnych krajobrazu Narwiańskiego Parku Narodowego w czasie ostatnich 50 lat. Prace i Studia Geograficzne 46, 115–128.
• Mioduszewski W., Jankowska-Huflejt H., 2011. Woda i użytki zielone w rolniczym krajobrazie. WMiŁ 2, 4–7.
• Mosek B., Miazga S., 2006. Zróżnicowanie fitosocjologiczne zbiorowisk roślinnych w zmeliorowanych dolinach rzecznych Lubelszczyzny. Annales UMCS Sec. E 61, 377–387.
• Nagy S., 2009. Grasslands as bird habitat. W: P. Veen, R. Jefferson, J. de Smidt, J. van der Straaten (Eds), Grasslands in Europe of high nature value. KNNV Publishing, Zeist 35–42.
• Oleszczuk R., 2012. Wielkość emisji gazów cieplarnianych i sposoby jej ograniczenia z torfowisk użytkowanych rolniczo. W: A. Łachacz (red.), Wybrane problemy ochrony mokradeł. UWM, Olsztyn, 75–90.
• Owen P. (red.), 2008. LIFE and Europe’s grasslands, Restoring a forgotten habitat. European Communities, Luxembourg. 54. DOI: 10.2779/23028.
• Pawlaczyk P., 2014. Akumulacja i emisja węgla przez torfowiska, w tym przez torfowiska alkaliczne. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.
• Rauba M., 2016. Wpływ obszarów użytkowanych rolniczo na właściwości fizykochemiczne wód płynących na przykładzie rzeki Rokietnica. ZPPNR 584, 71–80.
• Rocznik statystyczny rolnictwa 2015. GUS, Warszawa.
• Sielezniew M., Stankiewicz A., 2006. Ekologiczne, prawne i praktyczne aspekty ochrony motyli w Polsce na przykładzie modraszków Maculinea spp. (Lepidoptera, Lycaenidae). Wiad. Entomol. 25, Supl. 2, 179–188. Sienkiewicz-Paderewska D., Borawska-Jarmułowicz B., Mastalerczuk G., Chodkiewicz A., Stypiński P., 2012. Wpływ zaprzestania koszenia na roślinność łąki trzęślicowej (Molinietum caerulae). Woda Środ. Obsz. Wiej. 12(1), 167–179.
• Skuodiene R., Tomchuk D., 2014. Effects of biomass of perennial grasses and legumes on soil carbon. Grassland Science in Europe 19, 388–390.
• Soussana J.-F., Klumpp K., Ehrhardt F., 2014. The role of grassland in mitigating climate change. Grassland Science in Europe, 19, 75–87.
• Stan środowiska w Polsce. Raport 2014. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Stypiński P., Grzegorczyk S., 2005. Gospodarcze i środowiskowe funkcje użytków zielonych we współczesnym rolnictwie. Bibl. Fragmenta Agronomica 9, 29–30.
• Suttie J.M., Reynolds S.G., Batello C. (red.), 2005. Grasslands of the Word. FAO, Rome.
• Szary A., 2014. Dynamika roślinności łąkowej pod wpływem koszenia i wypasu w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Roczniki Bieszczadzkie 22, 203–212.
• Trąba Cz., Wolański P., Oklejewicz K., 2006. Różnorodność florystyczna wybranych zbiorowisk nieleśnych doliny Sanu. Annales UMCS Sec. E, 61, 267–275.
• Turbiak J., 2013. Ocena ubytku masy organicznej w glebie murszowatej na podstawie pomiarów strumieni emisji dwutlenku węgla. Woda Środ. Obsz. Wiej. 13(2), 147–159.
• Van Wyk B-E., Wink M., 2008. Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska, Wrocław.
• Wallisde Vries M.F., Van Sway C.A.M., 2009. Grasslands as habitats for butterflies in Europe. W: P. Veen, R. Jefferson, J. de Smidt, J. van der Straaten (red.), Grasslands in Europe of high nature value, KNNV Publishing, Zeist, 27–34.
• Wilson J.B., Peet R.K., Dengler J., Pärtel M., 2012. Plant species richness, the world records. J. Veg. Sci. 23, 796–802.
• Wolański P., Trąba Cz., 2009. Walory estetyczne i rekreacyjne łąk oraz zbiorowisk przyległych na Pogórzu Dynowskim. Nauka Przyr. Technol. 3(1), 40, 1–8.