PL
Zespoły ptaków podgórskich i górskich dolin badano w Polsce sporadycznie, przez co ich ochrona jest niezadowalająca. W pracy scharakteryzowano wybrane gatunki ptaków lęgowych zasiedlające zlewnie dwóch karpackich rzek: podgórską Stradomki i górską Łososiny. W latach 2005–2011 stwierdzono tam odpowiednio 35 i 30 gatunków ptaków lęgowych, a wśród nich 10 z Dyrektywy Ptasiej i 3 z Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Dominowały gatunki charakterystyczne dla naturalnych koryt rzecznych (sieweczka rzeczna Charadrius dubius, brodziec piskliwy Actitis hypoleucos, rybitwa rzeczna Sterna hirundo, zimorodek Alcedo atthis, brzegówka Riparia riparia, pliszki: górska Motacilla cinerea i siwa M. alba oraz pluszcz Cinclus cinclus), a także lasów nadrzecznych (dzięcioły Picidae). Ptaki terenów otwartych były mniej rozpowszechnione, z wyjątkiem gąsiorka Lanius collurio, derkacza Crex crex i przepiórki Coturnix coturnix, a gatunki wodno-błotne spotykano tylko lokalnie. Różnorodność gatunkowa ptaków malała wraz ze wzrostem wysokości bezwzględnej. Za najciekawsze gatunki uznano: nurogęś Mergus merganser, dzięcioła białogrzbietego Dendrocopos leucotos, żołnę Merops apiaster i podróżniczka Luscinia svecica. Szacunki liczebności dla 8 gatunków w obu zlewniach wskazują, że zasiedla je ponad 1% populacji krajowej tych ptaków. Podgórskie i górskie doliny są istotnymi ostojami ptaków związanych z naturalnymi siedliskami nadrzecznymi. Jednakże dotychczasowe formy ochrony (w tym Natura 2000) nie gwarantują zachowania bogactwa przyrodniczego tych dolin z uwagi na wzmożoną presję hydrotechniczną, agrotechniczną oraz urbanistyczną
EN
So far bird communities of sub-mountain and mountain river’s valleys have been only rarely studied, which led to their unsatisfactory protection in Poland. This paper presents selected species of breeding birds, which inhabit two adjacent Carpathian drainage areas of the Stradomka River (sub-mountain) and the Łososina River (mountain). In 2005–2011, 35 and 30 breeding bird species were recorded, respectively (10 species from the Bird Directive and 3 species from the Polish Red Data Book). Many species typical of natural riverbeds breed in both drainage areas (common sandpiper, little ringed plover, common tern, sand martin, kingfisher, white-throated dipper, grey and white wagtails) and in riverine forests (woodpeckers). Birds of open lands were less frequent with the exception of wed-backed shrikes, corncrakes and quails, and water birds were present only locally due to the lack of suitable environments. Species diversity was at a similar level in both drainage areas and decreased along with the increasing altitude. The most interesting were goosanders and white-backed woodpeckers, which were present quite frequently in both drainage areas, and rare in the Carpathians: European bee-eaters and bluethroats. The estimated size of the populations of 8 species (common sandpiper, grey-headed and whitebacked woodpeckers, goosanders, European bee-eaters, kingfishers, dippers, grey wagtails) in both river basins exceed 1% of the size of their Polish populations. Sub-mountain and mountain river valleys are important refugia for some birds’ assemblages typical of natural riverine habitats. The hitherto conservation forms focused on habitats (e.g. Natura 2000 network) but do not guarantee protection of natural diversity in these valleys due to increasing anthropogenic pressure (riverbeds control, deforestation, drainage and building development).