Typy i częstotliwość opadów ulewnych i wezbrań oraz ich efekty geomorfologiczne w Karpatach i górach klimatu monsunowego

• Autorzy: Starkel L.

Warianty tytułu

EN

Types and frequency of heavy rains and floods and their geomorphic effects in the Carpathians and mountains of monsoon climate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Mountains of Central Europe (like Carpathians) and monsoonal SE Asia are characterised by different rainfall regime and various frequency of extreme events. The altitude and course of mountain ranges decide on the direction of mass advection. But the geomorphological effects are regulated by substratum, relief and degree of degradation of natural ecosystems. The low Carpathians are affected by masses of various directions, carring downpours and continuous rains. High ranges of Himalayas form a barrier, which can not be crossed. Therefore the rainfalls rapidly drop down in the mountain interior (fig. 4, 5). The steep front of the Meghalaya Plateau receive the highest rainfall in the global scale. A distinct role is played by convection, therefore most of downpours has a local character (fig. 9, table 1). The high frequency of heavy rains is responsible for creation of armoured stony layer on the ground surface.

Słowa kluczowe

PL

Karpaty; gory; klimat monsunowy; opady atmosferyczne; czestotliwosc; degradacja gleb; ulewy; typy

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2012
• Tom: 49
• Opis fizyczny: s.103-118,rys.,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Starkel L.

• Zakład Geomorfologii i Hydrologii Gór i Wyżyn, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania - Polska Akademia Nauk, Kraków

Bibliografia

• Baillie I.C., Norbu C., 2004, Climate and other factors in the development of river and interfluve profiles Bhutan, Eastern Himalayas, Journal of Asian Earth Sciences 22, 539-553.
• Bielański A.K., 1984, Materiały do historii powodziowej w dorzeczu Górnej Wisły, [w:] J. Fischer (red.), Politechnika Krakowska, Kraków, 112.
• Bajgier-Kowalska M., Ziętara T., 2002, Sukcesja ruchów osuwiskowych w ostatnim 5-leciu w Karpatach fliszowych, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, PAN, 48, 31-42.
• Bajgier-Kowalska M., Ziętara T., 2008, Wpływ gwałtownych opadów na modelowanie rzeźby w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich Landform Analysis 8, 5-8.
• Czyżowska-Wiśniewska E., 2003, Powodzie i współpraca sedymentacyjna osadów powodziowych w dolinie Wisłoki, Rękopis rozprawy doktorskiej w Instytucie Geografii i PZ PAN.
• Cebulak E., Niedźwiedź T., 1998, Ekstremalne zjawiska opadowe w dorzeczu górnej Wisły w latach 1995-1996, Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 11, 11-30.
• Cebulak E., Limanówka D., Malota A., Niedbała J., Pyrc R., Starkel L., 2008, Przebieg i skutki ulewy w dorzeczu górnego Sanu w dniu 26 lipca 2005, Materiały badawcze IMGW, Meteorologia 40, 1-56.
• Dutt G.N., 1966, Landslides and soil erosion in the Kalimpong Subdivision, Darjeeling District and their bearing on the North Bengal flood, Bulletin of the Geological Survey of India, series B. 15, 1, 62-69.
• Froehlich W., Starkel L., 1987, Normal and extreme monsoon rains - their role in the shaping of the Darjeeling Himalaya, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 21, 129-160.
• Froehlich W., 1998, Transport rumowiska i erozja koryt potoków beskidzkich podczas powodzi w lipcu 1997 roku, [w:] L. Starkel, J. Grela (red.), Powódź w dorzeczu górnej Wisły w lipcu 1997 r. Konferencja Naukowa 7-9 maja 1998, 133-144.
• Gil E. and Starkel L., 1979, Long-term extreme rainfalls and their role in the modelling of flysch slopes, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 13, 207-220.
• Gorczyca E., 2004, Przekształcanie stoków fliszowych przez procesy masowe podczas katastrofalnych opadów (dorzecze Łososiny), Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 1-101.
• Grela J., Słota H. and Zieliński J., (red.), 1999, Dorzecze Wisły, monografia powodzi lipiec 1997, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Warszawa, 1-199.
• Klimek K., 1991, Typy koryt rzecznych i ich funkcjonowanie, [w:] I. Dynowska, M. Maciejewski (red.), Dorzecze Górnej Wisły, cz. 2, PWN, 231-259.
• Mrozek T., Rączkowski W., Limanówka D., 2000, Recent landslides and triggering climatic conditions in Laskowa and Pleśna regions, Polish Carpathians, Studia Geomorpho-logica Carpatho-Balcanica 34, 89-112.
• Prokop P., 2007, Degradacja środowiska przyrodniczego południowego skłonu Wyżyny Meghalaya, Indie, Prace Geograficzne IGiPZ PAN 210, 1-161.
• Sarkar S., 2004, Hydro-meteorological study of high intensity rainstorms in the upper Tista basin, [w:] S.Singh, H.S.Sharma, S.K.De (red.) Geomorphology and Environment, Kolkata, ACB Publ., 34-53.
• Słupik J., 1981, Rola stoku w kształtowaniu odpływu w Karpatach fliszowych (role of slope in the formation of runoff in the flysch Carpathians), Prace Geograficzne IGiPZ PAN 142, 1-89.
• Soja R., 1977, Deepening of channel in the light of the cross profile analysis, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 11, 127-138.
• Soja R., Starkel L., 2007, Extreme rainfalls in Eastern Himalaya and southern slope of Meghalaya Plateau and their geomorphological impacts, Geomorphology 84, 170-180.
• Starkel L., 1960, Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie, Prace Geograficzne IGiPZ PAN 22, 1-239.
• Starkel L., 1972a, The role of extreme catastrophic rainfall in the shaping of the relief of the Lower Himalaya (Darjeeling Hills), Geographia Polonica 21, 103-147.
• Starkel L., 19726, The modelling of monsoon areas of India as related to catastrophic rainfalls, Geographia Polonica 23, 151-173.
• Starkel L., 1986, Rola zjawisk ekstremalnych i procesów sekularnych w ewolucji rzeźby (na przykładzie fliszowych Karpat), Czasopismo Geograficzne 57, 2, 203-213.
• Starkel L., 1996, Present-day formation of the Southern Part of Meghalaya Plateau, Hill Geographer 12, 1-2, 13-19.
• Starkel L., 2004, A study of the effects of extreme rainfall of July 1998 in the Darjeeling Himalayas, [w:] S.Singh, H.S.Sharma, S.K.De (red.), Geomorphology and Environment, Kolkata, ACB Publ., 28-33.
• Starkel L., 2006, Geomorphic hazards in the Polish Flysh Carpathians, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 40, 7-19.
• Starkel L., Basu S.R., (red.), 2000, Rains, landslides and floods in the Darjeeling Himalaya, INSA, New Delhi.
• Starkel L., Sarkar S., 2002, Different frequency of threshold rainfalls transforming the margin of Sikkimese and Bhutanese Himalaya, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 36, 51-67.
• Starkel L., Singh S. (red.), 2004, Rainfall, runoff and soil erosion in the globally extreme humid area. Cherrapunji region, India, Prace Geograficzne IGiPZ PAN 191.
• Starkel L., Sarkar S., Soja R., Prokop P, 2008, Present day evolution of the Sikkimese-Bhutanese Himalayan Piedmont, Prace Geograficzne IGiPZ PAN 219.
• Starkel L., Kostrzewski A., Kotarba A., Krzemień K., (red.), 2008, Współczesne przemiany rzeźby Polski, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Kraków, 1-385.
• Rączkowski W., Mrozek T., 2002, Activity of landslides in the Polish Flysch Carpathians by the end of 20-th century, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 36, 91-101.
• Wyżga B., (red.), 2008, Stan środowiska rzek południowej Polski i możliwości jego poprawy - wyodrębnione aspekty, Instytut Ochrony Środowiska PAN.
• Ziętara T., 1968, Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów (sum. Role of extreme rainfalls and floods in the modelling of relief of the Beskidy Mts.), Prace Geograficzne IG PAN 60, Warszawa.