Assets and threats to molinia meadows (molinion caeruleae alliance) on chosen natura 2000 areas in the eastern part of the Silesian Upland

• Autorzy: Nowak T. , Wegrzynek B. , Tokarska-Guzik B.

Warianty tytułu

PL

Walory i zagrożenia zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych (związek molinion caeruleae) na terenach wybranych obszarów natura 2000 wschodniej części Wyżyny Śląskiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The studies on diversity and conservation status of Molinia meadows as significantly endangered natural habitats are very important in the context of nature protection on the European scale. The collected basic data for exemplary protected objects in the Silesian Upland, whose main subject of protection is the already mentioned natural habitat, provide basis for continuing monitoring and for drawing conclusions concerning their protection. This was the main aim of the undertaken research. Occurrence of the Galio veri-Molinietum and the Selino carvifoliae-Molinietum caeruleae associations from the Molinion caeruleae alliance were observed on the analyzed areas. The most important floristic assets of these areas include occurrence of a significant number of 5 plant species under strict protection as well as occurrence of Laserpitium prutenicum regarded as critically endangered on the areas of the Silesian Voivodeship. Communities on the designated Natura 2000 areas of “Meadows in Jaworzno” above all are endangered by natural processes (plant succession), while the area of “Meadows in Sławków” by human activities connected with amelioration and development as well as devastation of the area by off-road vehicles. Significance of the areas designated for protection in preserving valuable phytocenotic structures has been highlighted, especially in the aspect of their location on urban areas.

PL

Badania zróżnicowania i stanu zachowania zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych jako istotnie zagrożonych siedlisk przyrodniczych są bardzo ważne w kontekście ochrony przyrody w skali Europy. Zebrane dane podstawowe dla przykładowych obiektów chronionych na Wyżynie Śląskiej, których głównym przedmiotem ochrony jest wymienione siedlisko przyrodnicze, dają podstawę do kontynuowania monitoringu i wysnuwania wniosków dotyczących ich ochrony. Było to głównym celem podjętych badań. Na analizowanych obszarach odnotowano występowanie płatów zespołu Galio veri-Molinietum i Selino carvifoliae-Molinietum caeruleae ze związku Molinion caeruleae. Do najważniejszych walorów florystycznych tych obszarów należy obecność 5 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą o znacznej liczebności oraz występowanie Laserpitium prutenicum, uznanego za krytycznie zagrożony na terenie województwa śląskiego. Zbiorowiska na terenie projektowanego obszaru Natura 2000 „Łąki w Jaworznie” zagrożone są przede wszystkim przez procesy naturalne (sukcesja roślinności), natomiast na obszarze „Łąki w Sławkowie” – przez działania człowieka związane z melioracją i zabudową oraz dewastację terenu przez pojazdy terenowe. Podkreślono znaczenie proponowanych do ochrony obszarów dla zachowania cennych układów fitocenotycznych, szczególnie w aspekcie ich lokalizacji na terenach miejskich.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura
• Rocznik: 2015
• Tom: 14
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.49-61,ref.

Twórcy

autor

Nowak T.

• Department of Botany and Nature Protection, University of Silesia in Katowice, Jagiellonska 28, 40-032 Katowice, Poland

autor

Wegrzynek B.

• Department of Botany and Nature Protection, University of Silesia in Katowice, Jagiellonska 28, 40-032 Katowice, Poland

autor

Tokarska-Guzik B.

• Department of Botany and Nature Protection, University of Silesia in Katowice, Jagiellonska 28, 40-032 Katowice, Poland

Bibliografia

• Babczyńska-Sendek, B. (1998). Półnaturalne i naturalne zbiorowiska nieleśne Górnego Śląska na tle zróżnicowania przestrzeni tego regionu. Studia i materiały waloryzacji przestrzeni Górnego Śląska, 2, 37-47.
• Babczyńska-Sendek, B. (2009). Significance of protection of the meadow and grassland communities for maintenance the floristic diversity in the area of the south-eastern Silesian Upland (Poland). Biodiv. Res. Conserv., 13, 49-60.
• Babczyńska-Sendek, B., Cabała, S., Wilczek, Z. (1994). Ochrona łąk w okolicach Trzebyczki na Wyżynie Śląskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 50(2), 74-79.
• Babczyńska-Sendek, B., Henel, A. (2009). Mid-forest meadows of Mokrznia and Poręba Forests – an important feature of the Silesian Upland biodiversity. [In:] J. Holeksa, B. Babczyńska-Sendek, S. Wika (eds), The role of geobotany in biodiversity conservation, University of Silesia, 45-55.
• Balátová-Tuláčková, E. (1985). Chorological phenomena of the Molinietalia communities in Czechoslovakia. Vegetatio, 59, 111-117.
• Barabasz, B. (1994). Wpływ modyfikacji tradycyjnych sposobów gospodarowania na przemiany roślinności łąk z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Wiad. Bot., 38(1-2), 85-94
• Barabasz-Krasny, B. (2002). Sukcesja roślinności na łąkach, pastwiskach i nieużytkach porolnych Pogórza Przemyskiego. Fragm. Flor. Geobot. Polonica, Suppl. 4, 3-81.
• Bernacki, L., Nowak, T. (1994). Materiały do rozmieszczenia i poznania zasobów chronionych gatunków centralnej części Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. Acta Biol. Sil., 25(42), 24-42.
• Brzeg, A., Wojterska, M. (2001). Zespoły roślinne Wielkopolski, ich stan poznania i zagrożenia. [W:] M. Wojterska (ed), Szata roślinna Wielkopolski i Pojezierza Południowo-Pomorskiego, Wyd. Nauk. Bogucki Poznań, 39-110.
• Bula, R., Nowak, T. (2000). Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.) w zbiorowiskach łąkowych na Wyżynie Śląskiej. Nat. Sil. Super., 4, 45-56.
• Ciepał, R., Jędrzejko, K. (1977). Nowe stanowisko pełnika europejskiego Trollius europaeus i kosaćca syberyjskiego Iris sibirica na Wyżynie Śląskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz., 33(2), 50-53.
• Czylok, A., Baryła, J. (2003). Notatki florystyczne i ekologiczne z okolic Dąbrowy Górniczej i Sławkowa (Wyżyna Śląska). Nat. Sil. Super., 7, 11-17.
• Denisiuk, Z., Korzeniak, J., Płecha, R. (1995). Godne ochrony łąki w Opatkowicach pod Krakowem. Chrońmy. Przyr. Ojcz., 51(4), 30-35.
• Huhta, A.-P., Rautio, P. (2005). Condition of semi-natural meadows in northern Finland today do the classical vegetation types still exist? Ann. Bot. Fenn., 42, 81-93.
• Huhta, A.-P., Rautio, P., Juha, T., Laine, K. (2001). Restorative mowing on an abandoned seminatural meadow: short-term and predicted long-term effects. J. Veg. Sci., 12, 677-686. http://natura2000.gdos.gov.pl/datafiles (dostęp 15.01.2015)
• Kącki, Z. (2007). Comprehensive syntaxonomy of Molinion meadows in southwestern Poland. Acta Bot. Sil. Monographiae, 2, 1-134.
• Kącki, Z. (2012). Variability and long-term changes in the composition of Molinia meadows in Poland: a case study using a large data set from the Polish Vegetation Database. Acta Bot. Sil. Monographiae, 7, 1-131.
• Kącki, Z., Załuski, T. (2004). Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion). [Purple-moor grass meadows (Molinion)]. [W:] J. Herbich (ed), Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla, Ministerstwo Środowiska Warszawa, 159-170.
• Kondracki, J. (2009). Geografia regionalna Polski. Wyd. 2. Wyd. Nauk. PWN Warszawa.
• Kornaś, J., Dubiel, E. (1990). Przemiany zbiorowisk łąkowych w Ojcowskim Parku Narodowym w ostatnim trzydziestoleciu. Prądnik. Prace Muz. Szaf., 2, 97-106.
• Kucharski, L. (1999). Szata roślinna łąk Środkowej Polski i jej zmiany w XX stuleciu. Wyd. Uniw. Łódzkiego.
• Kucharski, L. (2009). Grassland vegetation of central Poland – classification and conservation problems. [In:] J. Holeksa, B. Babczyńska-Sendek, S. Wika (eds), The role of geobotany in biodiversity conservation. University of Silesia, 101-109.
• Malewski, K. (2006). Zbiorowiska łąkowe dolin rzecznych zlewni Białej Przemszy. Nat. Sil. Sup., 9, 41-61
• Matuszkiewicz, W. (2008). Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Ser. Vademecum Geobotanicum, Wyd. Nauk. PWN Warszawa.
• Michalska-Hejduk, D. (2001). Stan obecny i kierunki zmian zbiorowisk nieleśnych Kampinoskiego Parku Narodowego. Monogr. Bot., 89, 1-134.
• Michalska-Hejduk, D., Kopeć, D. (2012a). Dynamics of semi-natural vegetation with a focus on Molinion meadows after 50 years of strict protection. Pol. J. Environ. Stud., 21(6), 1731-1741.
• Michalska-Hejduk, D., Kopeć, D. (2012b). Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion). [W:]: W. Mróz (ed), Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ Warszawa, 40-52.
• Mirek, Z., Piękoś-Mirek, H., Zając, A., Zając, M. (2002). Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences Kraków.
• Nowak T. 1999. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych na terenie wschodniej części Garbu Tarnogórskiego (Wyżyna Śląska). Materiały, Opracowania 2. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska Katowice.
• Nowak, T., Bernacki, L. (1997). Materiały do poznania flory oraz zasobów wybranych płatów łąk wschodnich obrzeży aglomeracji górnośląskiej. Acta Biol. Sil., (30)47, 139-152.
• Parusel, J.B., Urbisz, A. (red.) (2012). Czerwona lista roślin naczyniowych województwa śląskiego. Raporty i Opinie, 6, 105-177.
• Poptcheva, K., Schwartze, P., Vogel, A., Kleinebecker, T., Hölizel, N. (2009). Changes in wet meadow vegetation after 20 years of different management in a field experiment (North-West Germany). Agric. Ecosyst. and Environ., 134, 108-114.
• Poschlod, P., Bakker, J.P., Kahmen, S. (2005). Changing land use and its impact on biodiversity. Basic Appl. Ecol., 6(2), 93-98.
• Robinson, R.A., Sutherland, W.J. (2002). Post-war changes in arable farming and biodiversity in Great Britain. J. Appl. Ecol., 39, 157-176.
• Shmeller, D.S. (2008). European species and habitat monitoring: where are we now? Biodivers. Conserv., 17, 3321-3326.
• Suder, A. (2008). Purple-moor grass meadows (Alliance Molinion caeruleae Koch 1926) in the eastern part of Silesia Upland: phytosociological diversity and aspects of protection. Nat. Conserv., 65, 63-77.
• Tokarska-Guzik, B. (1997). Rozmieszczenie i zasoby roślin chronionych na terenie miasta Jaworzno. Acta Biol. Sil., 30(47), 106-124.
• Tokarska-Guzik, B., Dajdok, Z., Zając, M., Zając, A., Urbisz, A., Danielewicz, W., Hołdyński, C. (2012a). Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych. GDOŚ Warszawa.
• Tokarska-Guzik B., Rostański A., Gorczyca J., Herczek A., Dulias R. (2012b). Przyroda miasta Jaworzna. Urząd Miejski w Jaworznie, Jaworzno.
• Zalewska, J. (1997). Łąki trzęślicowe w dolinie Przemszy. Ochr. Przyr., 54, 73-79.
• Załuski, T. (2007). Zagrożenie i ochrona zespołów trawiastych. [W:] F. Frey (red.), Księga Polskich traw, W. Szafer Institute of Botany Kraków, 283-316.
• Załuski, T. (2011). Vegetation transformations of Kujawy-Pomerania Region in the last twenty years period. Acta Univ. Lodz., 7, 75-98.