Selected thermal and biothermal aspects of cities in Poland

• Autorzy: Makosza A. , Nidzgorska-Lencewicz J.

Warianty tytułu

PL

Wybrane aspekty termiczne i biotermiczne miast w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Living conditions, place of residence and surrounding natural as well as atmospheric environment determine human health status and life expectancy. This article presents the specificity of biothermal conditions as illustrated by the selected cities in Poland, with a particular consideration of unfavourable thermal conditions due to excessively high or low air temperature. The present article is a review. In accordance with the tendencies of climate change, it was found that in the cities in Poland, conditions hazardous to health and life due to excessively high temperature and heat stress as well as very strong heat stress, occur with increasing frequency, particularly in the city centre. Additionally, thermal discomfort which is markedly present in the city centre is aggravated and moved to night-time due to urban heat island. According to numerous studies, the incidence of such situations is less frequent in the coastal zone and in the suburban zones.

PL

Warunki życia, miejsce zamieszkania, otaczające środowisko przyrodnicze i atmosferyczne determinują stan zdrowia i długość życia człowieka. W opracowaniu przedstawiano specyfikę warunków biotermicznych na przykładzie wybranych miast Polski, ze szczególnym uwzględnieniem występowania niekorzystnych warunków termicznych związanych ze zbyt wysoką lub zbyt niską temperaturą powietrza. Praca ma charakter przeglądowy. Wykazano, że w polskich miastach, zgodnie z tendencjami zmian klimatu, mamy do czynienia z większą częstością występowania niebezpiecznych dla zdrowia i życia, szczególnie w centrum, sytuacji związanych ze zbyt wysoką temperaturą powietrza i występowaniem zjawiska stresu gorąca i bardzo gorąca. W centrum miast uwidacznia się także niekorzystny dyskomfort cieplny potęgowany i przesuwany na godziny nocne z powodu występowania miejskiej wyspy ciepła. Sytuacje takie, jak wskazują wyniki wielu prac, są natomiast rzadsze na obrzeżach czy w strefie podmiejskiej.

Słowa kluczowe

EN

agglomeration; city; human health; life expectancy; thermal condition; biothermal aspect; load; heat stress; air temperature; city centre; Poland

• Wydawca: -
• Czasopismo: Polish Journal of Natural Sciences
• Rocznik: 2017
• Tom: 32
• Numer: 4
• Opis fizyczny: p.771-782,fig.,ref.

Twórcy

autor

Makosza A.

• Department of Meteorology and Landscape Architecture, West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Papieza Pawla VI 3A, 71-459 Szczecin, Poland

autor

Nidzgorska-Lencewicz J.

• Department of Meteorology and Landscape Architecture, West Pomeranian University of Technology in Szczecin, Szczecin, Poland

Bibliografia

• ARAŹNY A., USCKA-KOWALKOWSKA J., KEJNA M., PRZYBYLAK R., KUNZ M. 2016. Zróżnicowanie warunków biometeorologicznychw Toruniu i jego strefie podmiejskiej w 2012 r. Przegląd Geograficzny, 88(1): 87–108.
• BARRIOPEDRO D., FISCHER E.M., LUTERBACHER J., TRIGO R.M., GARCÍA-HERRERA R. 2011. The hot summer of 2010: redrawing the temperature record map of Europe. Science, 332 (6026): 220–224.
• BIELEC-BĄKOWSKA Z., PIOTROWICZ K. 2013. Temperatury ekstremalne w Polsce w latach 1951–2006. Prace Geograficzne, 132: 59–68.
• BŁAŻEJCZYK K., BRO¨DE P., FIALA D., HAVENITH G., HOLMER I., JENDRITZKY G., KAMPMANN B. 2010. UTCI – nowe narzędzie badania warunków bioklimatycznych w różnych skalach czasowych i przestrzennych. Przegląd Geofizyczny, 55: 1–2.
• BŁAŻEJCZYK K., MCGREGOR G. 2007. Warunki biotermiczne a umieralność w wybranych aglomeracjach europejskich. Przegląd Geograficzny, 79(3–4): 627–649.
• BŁAŻEJCZYK K., KUNERT A. 2010. Warunki bioklimatyczne wybranych aglomeracji Europy i Polski. In: Klimat Polski na tle klimatu Europy. Zmiany i konsekwencje. Eds. E. Bednorz, L. Kolendowicz, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, pp. 93–106.
• BŁAŻEJCZYK K., BŁAŻEJCZYK A. 2014. Assessment of bioclimatic variability on regional and local scales in central Europe using UTCI. Scientific Annals of “Alexandru Ioan Cuza”. University of IASI, LX(I), s. II c. Geography series 2014.
• BŁAŻEJCZYK K., KUCHCIK M., MILEWSKI P., DUDEK W., KRĘCISZ B., BŁAŻEJCZYK A., SZMYD J., DEGÓRSKA B., PAŁCZYŃSKI C.M. 2014. Miejska wyspa ciepła w Warszawie: uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• BŁAŻEJCZYK K., BARANOWSKI J., BŁAŻEJCZYK A. 2016. Wpływ klimatu na stan zdrowia w Polsce: stan aktualny oraz prognoza do 2100 roku. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
• BRÖDE P., FIALA D., BŁAŻEJCZYK K., HOLMÉR I., JENDRITZKY G., KAMPMANN B., TINZ B., HAVENITH G. 2012. Deriving the operational procedure for the Universal Thermal Climate Index (UTCI). International Journal of Biometeorology, 56(3): 481–494.
• CEBULAK E., LIMANÓWKA D. 2007. Dni z ekstremalnymi temperaturami powietrza w Polsce. In: Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. Eds. K. Piotrowicz, R. Twardosz, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, pp. 185–194.
• CZARNECKA M., MĄKOSZA A., NIDZGORSKA-LENCEWICZ J. 2011. Variability of meteorological elements shaping biometeorological conditions in Szczecin, Poland. Theoretical and Applied Climatology, 104(1): 101–110.
• DELLA-MARTA P.M., HAYLOCK M.R., LUTERBACHER J., WANNER H. 2007. Doubled length of western European summer heat waves since 1880. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 112, D15103.
• DOBEK M., KRZYŻEWSKA A. 2015. Wybrane zagadnienia z bioklimatu Lublina. Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sec. B Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 70(2): 117–129.
• European Climate Adaptation Platform, http://climate-dapt.eea.europa.eu/, access: 15.04.2017.
• FORTUNIAK K. 2003. Miejska wyspa ciepła. Podstawy energetyczne, studia eksperymentalne, modele numeryczne i statystyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• GARCÍA-HERRERA R., DÍAZ J., TRIGO R.M., LUTERBACHER J., FISCHER E.M. 2010. A review of the European summer heat wave of 2003. Critical Reviews in Environmental Science and Technology, 40(4): 267–306.
• HÜBLER M., KLEPPER G., PETERSON S. 2008. Cost of climate change. The effects of rising temperatures on health and productivity in German. Ecological Economics, 68: 381–39.
• IDZIKOWSKA D. 2011. Związki między umieralnością a UTCI w Paryżu, Rzymie, Warszawie i Budapeszcie. Prace i Studia Geograficzne, 47: 311–318.
• IPCC 2014. Summary for Policymakers. In: Climate change 2014. Impacts, adaptation, and vulnerability. Part A: Global and sectoral aspects. Contribution of working group II to the fifth assessment report of the intergovernmental panel on climate change. Eds. C.B. Field, V.R. Barros, D.J. Dokken, K.J. Mach, M.D. Mastrandrea, T.E. Bilir, M. Chatterjee, K.L Ebi, Y.O. Estrada, R.C. Genova, B. Girma, E.S. Kissel , A.N. Levy, S. MacCracken, P.R. Mastrandrea, L.L. White. Cambridge University Press, Cambridge, UK NY, USA, pp. 1–34.
• KEJNA M., ARAŹNY A.,MASZEWSKI R., PRZYBYLAK R., USCKA-KOWALOWSKA J., VIZI Z. 2009. Daily minimum and maximum air temperature in Poland in the years 1951–2005. Bulletin of Geography – Physical Geography, 2: 35–56.
• KLIMADA 2016. Adaptacja do zmian klimatu, http://klimada.mos.gov.pl/, access: 15.04. 2017.
• KOSSOWSKA-CEZAK U., SKRZYPCZUK J. 2011. Pogoda upalna w Warszawie (1947–2010). Prace i Studia Geograficzne, 47: 139–146.
• KOSSOWSKA-CEZAK U. 2014. Zmiany wieloletnie liczby termicznych dni charakterystycznych w Warszawie (1951–2010). Prace Geograficzne, 136: 9–30.
• KOZŁOWSKA-SZCZĘSNA T., BŁAŻEJCZYK K. 2010. Wpływ środowiska atmosferycznego na społeczeństwo jako przedmiot badań biometeorologii społecznej. Przegląd Geograficzny, 82(1): 5–48.
• KOZŁOWSKA-SZCZĘSNA T., KRAWCZYK B., KUCHCIK M. 2004. Wpływ środowiska atmosferycznego na zdrowie i samopoczucie człowieka. Monografie 4, IGiPZ PAN.
• KOŹMIŃSKI C., MICHALSKA B. 2011. Zmienność liczby dni zimnych, chłodnych, ciepłych, gorących i upalnych w Polsce w okresie kwiecień – wrzesień. Przegląd Geograficzny 83(1): 91–107.
• KRZYŻEWSKA A. 2015. Fale upałów i ich skutki na przykładach z Europy i Ameryki Północnej. In: Klimat a społeczeństwo i gospodarka. Eds. H. Lorenc, Z. Ustrnul, Wyd. Polskie Towarzystwo Geofizyczne – Oddział Warszawski, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, Warszawa, pp. 161–174.
• KUCHCIK M. 2001. Mortality in Warsaw: is there any connection with weather and air pollution? Geographia Polonica, 74(1): 29–45.
• KYSELÝ J. 2010. Recent severe heat waves in central Europe: how to view them in a long-term prospect? International Journal of Climatology, 30(1): 89–109.
• LINDNER K. 2011. Assessment of sensible climate in Warsaw using UTCI. Prace i Studia Geograficzne, 47: 285–291.
• ŁUPIKASZA E., NIEDŹWIEDŹ T., MAŁARZEWSKI Ł. 2014. Regional differentiation in probability of ice days occurrence in Poland. Quaestiones Geographicae, 33(3): 89–99.
• MAJEWSKI G., ODOROWSKA M., ROZBICKA K. 2012. Analiza warunków termicznych na stacji Ursynów-SGGW w Warszawie w latach 1970–2009. Woda. Środowisko. Obszary Wiejskie, 12: 171–184.
• MATUSZKO D., PIOTROWICZ K. 2015. Cechy klimatu miasta a klimat Krakowa. In: Miasto w badaniach geografów. Eds. P. Trzepacz, J. Więcław-Michniewska, A. Brzosko-Sermak, A. Kołoś. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 1: 221–240.
• MATUSZKO D., PIOTROWICZ K. 2012. Wieloletnia zmienność sytuacji meteorotropowych w Krakowie. Przegląd Geograficzny, 84(3): 413–422.
• MĄKOSZA A. 2013. Bioclimatic conditions of the Lubuskie Voivodeship. Geographia Polonica, 86(1): 37–46.
• MĄKOSZA A., KOŹMIŃSKI C., MICHALSKA B. 2015. Potencjał bioklimatyczny polskiego wybrzeża Bałtyku w letnim sezonie turystycznym. Europa Regionum, 23: 55–66.
• MEEHL G.A., TEBALDI C. 2004. More intense, more frequent, and longer lasting heat waves in the 21st century. Science, 305(5686): 994–997.
• NIDZGORSKA-LENCEWICZ J. 2015. Variability of human-biometeorological conditions in Gdańsk. Polish Journal of Environmental Studies, 24(1): 215–226.
• NIDZGORSKA-LENCEWICZ J., MĄKOSZA A. 2013. Assessment of bioclimatic conditions within the area of Szczecin agglomeration. Meteorologische Zeitschrift, 22 (5): 615–626.
• NIDZGORSKA-LENCEWICZ J., MĄKOSZA A. 2016. Specyficzne cechy klimatu miast w aspekcie zdrowia człowieka. Kosmos, 65, 4(313): 637–645.
• The New Charter of Athens (Nowa Karta Ateńska) 2003. Wizja miast XXI wieku. Europejska Rada Urbanistów, Lizbona.
• PERKINS S.E., ALEXANDER L.V., NAIRN J.R. 2012. Increasing frequency, intensity and duration of observed global heatwaves and warm spells. Geophysical Research Letters, 39, L20714.
• PETERSON T.C., HEIM JR R.R., HIRSCH R., KAISER D.P., BROOKS H., DIFFENBAUGH N.S., DOLE M.D., GIOVANNETTONE J.P., GURGUIS K., KARL T.R., KATZ R.W., KUNKEL K., ENMAIER D.L., MCCABE G.J., PACIOREK C.J., RYBERG K.R., SCHUBERT S., SILVA V.B.S., STEWART B.C., VECCHIA A.V., VILLARINI G., VOSE R.S., WALSH J., WEHNER M., WOLOCK D., WOLTER K., WOODHOUSE C.A., WUEBBLES D. 2013. Monitoring and understanding changes in heat waves, cold waves, floods, and droughts in the United States: state of knowledge. Bulletin of the American Meteorological Society, 94(6): 821–834.
• PODSTAWCZYŃSKA A. 2010. Temperatura powietrza i opady atmosferyczne w regionie łódzkim w ostatnim stuleciu. In: Torfowisko Żabieniec. Warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach. Eds. J. Twardy, S. Żurek, J. Forysiak. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, pp. 63–73.
• PÓŁROLNICZAK M., SZYGA-PLUTA K., KOLENDOWICZ L. 2016. Bioklimat wybranych miast pasa Pobrzeży Południowobałtyckich na podstawie uniwersalnego wskaźnika obciążenia cieplnego. Acta Geographica Lodziensia, 104: 147–161.
• ROZBICKA K., ROZBICKI T. 2017. Variability of UTCI index in South Warsaw depending on atmospheric circulation. Theoretical and Applied Climatology, pp. 1–10.
• SZYMANOWSKI M. 2004. Miejska wyspa ciepła we Wrocławiu. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Studia Geograficzne 77.
• TOMCZYK A.M., BEDNORZ E. 2014. Heat and cold waves on the southern coast of the Baltic Sea. Baltica, 27(1): 45–54.
• TOMCZYK A. M. 2015. Najdłuższa fala upałów oraz fala mrozów w Poznaniu na tle cyrkulacji atmosferycznej. Acta Geographica Silesiana, 19: 67–71.
• TWARDOSZ R. 2009. Fale niezwykłych upałów w Europie na początku XXI wieku. Przegląd Geofizyczny, 54(34): 192–204.
• UHI, http://eu-uhi.eu, access:15.04.2017.WHO 2006. Working together for health. The World Health Organization. http://www.who.int/whr/2006/whr06–en.pdf, access: 15.04.2017.
• WHO 2016. Preventing disease through healthy environments: a global assessment of the burden of disease from environmental risks. The World Health Organization http://apps.who.int/iris/bitstream/ 10665/204585/1/9789241565196–eng.pdf?ua=1, access: 15.04.2017.
• WIBIG J., PODSTAWCZYŃSKA A., RZEPA M., PIOTROWSKI P. 2009. Heatwaves in Poland – frequency, trends and relations to atmospheric circulation. Geographia Polonica, 82(1): 33–46.
• WIĘCŁAW M. 2015. Bardzo ciepłe i gorące noce w północno-zachodniej Polsce. Journal of Education, Health and Sport, 5(12): 31–40.