Tendency of changes in precipitation amounts during growth period in central-east poland (1971-2005)

• Autorzy: Radzka E.

Warianty tytułu

PL

Tendencje zmian opadów atmosferycznych okresu wegetacyjnego w środkowowschodniej polsce (1971-2005)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The work presents data from nine Institute of Meteorology and Water Management (IMGW) stations collected from 1971 to 2005 in central-east Poland. The relative precipitation index (RPI) was applied to determine the frequency of individual drought classes during the growth period. Moreover, spatial distribution of precipitation amounts in the study area was presented. Also, the direction and significance of tendency for changes in precipitation were presented. In the study years, monthly precipitation amounts varied greatly during the growth period in central-east Poland. The lowest precipitation sums (335 mm) during the growth period (April-September) were recorded in the south-western part of the study area, whereas the highest precipitation sums (367 mm) were found in the north-eastern part of the area. The highest long-term (1971-2005) average precipitation amounts were recorded in July (74 mm) and June (72 mm), and the lowest ones in April (38 mm). Analysis of the frequency of individual drought classes according to the relative precipitation index showed that typical months were three and six times as frequent as extremely dry and wet months, respectively. Severe droughts occurred the most frequently in June and April; very dry and very wet spells were noted in April, and extremely wet periods in July. Analysis of the slopes of the regression line representing the rate of change in precipitation sums during the study period showed that the values of the slopes were close to zero and statistically insignificant. Statistically significant changes were recorded only in June in Białowieża, where the monthly precipitation amount decreased by 17.4 mm/10 years, and in August in Legionowo and Pułtusk, where the respective declines amounted to 13.5/10 years and 9.9 mm/10 years.

PL

W pracy wykorzystano dane dotyczące sum opadów atmosferycznych, pochodzące z dziewięciu stacji IMGW z rejonu środkowowschodniej Polski, zarejestrowane w latach 1971-2005. Na podstawie wskaźnika względnego opadu RPI określono częstość występowania poszczególnych klas suszy w okresie wegetacyjnym. Przedstawiono rozkład przestrzenny wysokości opadu atmosferycznego na badanym obszarze. Określono również kierunek oraz istotność tendencji zmian opadów atmosferycznych. W ujęciu wieloletnim w środkowowschodniej Polsce zanotowano dużą zmienność miesięcznych sum opadów w okresie wegetacyjnym. Najniższe sumy opadów w okresie wegetacyjnym (kwiecień – wrzesień) notowano w południowo-zachodniej części badanego obszaru (335 mm), a najwyższe w północno-wschodniej (367 mm). Najwyższymi średnimi wieloletnimi (1971-2005) sumami opadów charakteryzowały się lipiec (74 mm) i czerwiec (72 mm), a najniższymi kwiecień (38 mm). Na podstawie analizy częstości występowania poszczególnych klas suszy według wskaźnika względnego opadu stwierdzono, że miesiące normalne występowały trzykrotnie częściej niż ekstremalnie suche i sześciokrotnie częściej niż skrajnie wilgotne. Ekstremalne susze najczęściej notowano w sierpniu i czerwcu, miesiące bardzo suche w kwietniu, bardzo wilgotne w kwietniu i wrześniu, a skrajnie wilgotne w lipcu. Na podstawie analizy wartości współczynników kierunkowych trendu miesięcznych sum opadów atmosferycznych w badanym wieloleciu stwierdzono, że ich wartości były bliskie zeru i statystycznie nieistotne. Zmiany statystycznie istotne zanotowano jedynie w czerwcu w Białowieży,gdzie miesięczna suma opadów zmniejszała się o 17,4 mm/10 lat, oraz w sierpniu w Legionowie o 13,5 mm/10 lat i w Pułtusku o 9,9 mm/10 lat.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.57-66,fig.,ref.

Twórcy

autor

Radzka E.

• Department of Agrometeorology and Fundamentals of Melioration, Siedlce University of Natural Sciences and Humanities, B. Prusa 14, 08-110 Siedlce, Poland

Bibliografia

• Adaptacja wrażliwych sektorów i obszarów Polski do zmian klimatu do roku 2070, 2013. Projekt pod kier. M. Sadowskiego, Warszawa, 30-39.
• Banaszkiewicz B., Grabowska K., Suchecki S., 2007. Charakterystyka warunków opadowych Pojezierza Suwalskiego w latach 1971-2000. Prz. Nauk. Inż. Kszt. Środ. 3(37), 23-32.
• Banaszkiewicz B., Grabowska K., Szwejkowski Z., 2004. Charakterystyka opadów atmosferycznych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w latach 2000-2002. Acta Agrophys. 3(1), 5-11.
• Czarnecka M., Nidzgorska-Lencewicz J., 2012. Wieloletnia zmienność sezonowych opadów w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 12, 2(38), 45-60.
• Górski T., Demidowicz G., Deputat T., Górska K., Marcinkowska I., Spoz-Pać W., 1997. Empiryczny model plonowania pszenicy ozimej w funkcji czynników meteorologicznych.Zesz. Nauk. AR Wrocław, 313, 99-109.
• Hutorowicz H., Grabowska K., Nowicka A., 1996. Charakterystyka warunków klimatycznych Pojezierza Mazurskiego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 431, 21-29.
• Kaczorowska Z., 1962. Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Prace geograficzne 33.
• Kożuchowski K., 2004. Zmienność opadów atmosferycznych w Polsce w XX i XXI wieku. [In:] Skala, uwarunkowania i perspektywy współczesnych zmian klimatycznych w Polsce, K.
• Kożuchowski (ed), Wydaw. Biblioteka Łódź, 47-58 [in Polish].
• Kożuchowski K., 2013. Ocena higroklimatycznych warunków wegetacji w Polsce. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 14, 103-111.
• Musiał E., Rojek M.S., 2007. Ewapotranspiracja potencjalna i opady atmosferyczne we Wrocławiu-Swojcu w wieloleciu 1965-2000. Acta Agrophys. 9(3), 685-698.
• Nowicka A., Grabowska K., 1989. Charakterystyka ważniejszych elementów klimatu PojezierzaWarmińsko-Mazurskiego, IV. Opady atmosferyczne. Acta Acad. Agricult. Techn.Olst., Agricultura 59, 105-113.
• Radzka E., Gąsiorowska B., Koc G., 2013. Niedobory i nadmiary opadów w okresie wegetacji zbóż jarych w rejonie Siedlec. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 2/I/2013,147-154.
• Serba T., Leśny J., Juszczak R., Olejnik J., 2009. Wpływ zmian klimatycznych na rolnictwo w Europie, projekt ADAGIO. Acta Agrophys.13(2), 487-496.
• Szwejkowski Z., Nowicka A., Dragańska E., 2002. Klimat Pojezierza Mazurskiego, Cz. I, Temperatury i opady atmosferyczne w okresie 45-lecia 1951-1995. Fragm. Agron. XVIX, 2(74), 285-295.
• Ścigalska B., Łabuz B., 2009. Analiza zmienności warunków pluwiotermicznych od kwietnia do lipca w okolicach Krakowa (1961-1990). Acta Agrophys.13(2), 505-521.
• Twardosz R., Niedźwiedź T., Łupikasza E. 2011. The influence of atmospheric circulation on the type of precipitation (Krakow, southern Poland). Theoretical and ApplyClimatology 104,233-250.
• Ziernicka-Wojtaszek A., 2006. Zmienność opadów atmosferycznych na obszarze Polski w latach 1971-2000. [In:] Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego, J. Trepińska, Z. Olecki (eds.), Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz. UJ Kraków, 139-148.
• Żmudzka E., Dobrowolska M., 2001. Termiczny okres wegetacyjny w Polsce – zróżnicowanie przestrzenne i zmienność czasowa. Prz. Nauk. Wydz. Inż. i Kształ. Środ., SGGW Warszawa, 21, 75-80.