Rola piłki nożnej w niewoli niemieckich obozów koncentracyjnych na podstawie wspomnień Polaków

• Autorzy: Wyskok M.

Warianty tytułu

EN

The role of football in captivity of the Nazi German concentration camps based on the memories of Poles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest scharakteryzowanie roli, jaką odegrała piłka nożna w nazistowskich niemieckich obozach koncentracyjnych Trzeciej Rzeszy z perspektywy więźniów narodowości polskiej. Piłka nożna, jako jedna z najpopularniejszych dyscyplin sportowych, była istotnym tematem rozmów i sferą aktywności Polaków – więźniów obozów koncentracyjnych, mimo ogromnego tragizmu, jakiego tam doświadczali. Przede wszystkim wspomnienia byłych więźniów dowodzą, że szeroko pojęta piłka nożna pomagała przetrwać w nieludzkim środowisku obozów koncentracyjnych – chwile, kiedy rozgrywano mecze piłkarskie, były powrotem do czasów sprzed wojny, dawały poczucie nadziei, wolności i sprawiedliwości przez równe, zgodne z regułami gry, traktowanie wszystkich. Ponadto piłka nożna w obozach koncentracyjnych Trzeciej Rzeszy była narzędziem rozrywki i propagandy obozowego kierownictwa.

EN

The purpose of this paper is to present what was the role of football in the Nazi German concentration camps of the Third Reich from the perspective of prisoners of Polish nationality. Football, as one of the most popular sports, was very important subject and activity for Poles who were imprisoned in the concentration camps of the Nazi Germany, despite inhuman conditions in which they lived. Based especially on memories of former prisoners we can conclude that football helped them to survive the difficulties of everyday life. The time of the football match was a substitute of normal life, which some of the prisoners remembered from the time before the Second World War and gave them a feeling of hope, freedom and justice by treating everyone equally. The football was used also for entertainment and propaganda purposes by the camp authorities.

Słowa kluczowe

PL

Polacy; wspomnienia; obozy koncentracyjne; Niemcy; lata 1933-1945; sport; pilka nozna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Rocznik: 2019
• Tom: 02
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.105-116,bibliogr.

Twórcy

autor

Wyskok M.

• Zakład Dydaktyki Aktywności Fizycznej, Akademia Wychowania Fizycznego im.Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Poznań

Bibliografia

• A. Źródła
• I. Wspomnienia
• Albin K., List gończy. Historia mojej ucieczki z Oświęcimia i działalność w konspiracji, Warszawa 1989.
• Krukowski S., Byłem kapo, Warszawa 2014.
• Mostowicz A., Żółta gwiazda i czerwony krzyż, Warszawa 1988.
• Skoraczyński Cz., Żywe numery, Kraków 1984.
• Sruoga B., Las bogów, Gdynia 1965.
• II. Prasa
• Labenz A., Wigilia sportowców w Dachau. Rok 1940, „Kurier Sportowy” 1946, nr 66, s. 7.
• Małycha K., Mecz piłkarski Polska–Hiszpania w Mauthausen. Polacy zwyciężyli w turnieju pucharowym, „Kurier Sportowy” 1945, nr 1, s. 3.
• B. Literatura
• Czech D., Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz, Oświęcim 1992.
• Dunin-Wąsowicz K., Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych 1939–1945, Warszawa 1979.
• Kamiński J.A., Koszmar niewolnictwa – obozy koncentracyjne od 1896 do dziś – analiza, Warszawa 1990.
• Krajewski A., Futbol w piekle, http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/1543645,2,pilkarski-mecze-w-auschwitz.read [dostęp: 26.05.2018].
• Latuch K.J., Straty demograficzne Polski w latach 1939–1945 (z prac nad weryfikacją oficjalnych szacunków), [w:] W. Materski, T. Szarota (red.), Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, Warszawa 2009, s. 39–50.
• Lipoński W., Historia sportu na tle rozwoju kultury fizycznej, Warszawa 2012.
• Lipoński W., On the Necessity to Initiate Research on Sport in World War II Concentration Camps and POW Camps, „Studies in Physical Culture and Tourism” 2012, vol. 19, no. 1, s. 5–9.
• Pawlak M., Rola sportu w życiu codziennym w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau oraz jego podobozach, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne” 2017, t. 16, s. 401–413; http://dx.doi.org/10.16926/zh.2017.16.26.
• Peiffer L., Schulze-Marmeling D., Hakenkreuz und rundes Leder. Fuβball im Nationalsozialismus, Göttingen 2008.
• Pilichowski Cz., Hitlerowskie obozy i ośrodki przymusowego odosobnienia oraz ich rola w realizacji programu ludobójstwa i zagłady narodu polskiego, [w:] Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny, Warszawa 1979, s. 14–24.
• Ryn Z., Kłodziński S., Patologia sportu w obozie koncentracyjnym Oświęcim-Brzezinka, „Przegląd Lekarski” 1974, nr 1, s. 46–58.
• Szuchta R., Niemieckie nazistowskie obozy koncentracyjne, http://wieden.msz.gov.pl/resource/085df136-44d0-47cf-9178-d306550e6219:JCR, [dostęp: 24.05.2018].
• Urbańska I., Życie kulturalne więźniów w KL Auschwitz w świetle relacji i pamiętników, Toruń 2005.
• Wachsmann N., Historia nazistowskich obozów koncentracyjnych, Warszawa 2016.
• Weiser P., Mecze piłki nożnej w KL Gross-Rosen, Wałbrzych 2003.
• Wryk R., Sport i wojna. Losy polskich olimpijczyków w latach drugiej wojny światowej, Poznań 2016.

Identyfikatory

DOI

10.16926/sit.2019.02.17