Konceptualne zasady (principles) geosozologii - nauki o ochronie biosfery

• Autorzy: Stojko S.

Warianty tytułu

EN

Conceptual principles of geosozology - science of biosphere protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera analizę historyczną antropogennego wpływu na różne elementy biosfery w poszczególnych okresach rozwoju społeczeństwa oraz ukazuje jego ekologiczne następstwa. Uzasadniono konieczność utworzenia specjalnej dziedziny nauk – „Geosozologii” (od greckiego słowa „sodzo” – chronić), której celem jest ochrona elementów biosfery. Ustalono zasady, na których powinna bazować ta dziedzina naukowa: panbiocentryczną, pansocjocentryczną, panekocentryczną i panetykoncentryczną. Geosozologia uważana jest za naukę interdyscyplinarną. W zależności od obiektu ochrony i przedmiotu badań wyróżnia się następujące gałęzie nauki: sozologia socjalna, fitosozologia, zoosozologia, pedosozologia, hydrosozologia, sozologia atmosfery, sozologia krajobrazu, kosmosozologia, sozologia etyczna, sozologia filozoficzna. Główne kierunki badań sozologicznych mają swe podstawy w poszczególnych elementach biosfery.

EN

The article presents a historic analysis of anthropogenic effect on various elements of biosphere in subsequent periods of society development and shows its ecological consequences. A necessity of creating a special field of science called Geosozology (Greek: “sodzo” – protect) aimed at protection of biosphere elements was justified. Pansociocentric, panecocentric and panethicentric principles were established on which this scientific discipline should be based. Geosozology is considered an interdisciplinary science. Depending on the protected object and subject of investigations the followings fields of knowledge were distinguished: social sozology, phytosozology, zoosozology, pedosozology, hydrosozology, sozology of the atmosphere, landscape sozology, cosmosozology, ethical sozology and philosophical sozology. The main directions of sozological research base on individual elements of biosphere.

Słowa kluczowe

PL

geosozologia; biosfera; ochrona biosfery; kierunki badan

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2008
• Numer: 02
• Opis fizyczny: s.59-70,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Stojko S.

• Narodowa Akademia Nauk Ukrainy, Kozelnistska Str.4, 79026 Lviv

Bibliografia

• Convention on the European Wildlife and Natural Habitats. Bem. 1979, s. 75.
• Dolęga J.M. Znaczenie sozologii i ekofilozofii w ksztaltowaniu świadomośći proekologicznej. Czlowiek i przyroda.N8-9.1998. s. 219-230(in Polish.)
• Gore Al. Earth in the Balance. Ecology and the Human Spirit. Hougton MiffEr Company, Boston–New York. 1996, s. 281.
• Ehlich P. R., Ehlich A. H. Extintion: The Causes and Coseqences of the Disappearianal Species. Random House, New York 1981.
• Engler E. D., Smith B. F. Environmental Science. A Study ofInterrelationships. 6 h.
• Edition.WCB. McGraw-Hill, Boston, Massachusetts, Bur Ridge, Madison, New York, San Francisco, California, St.Louis, Missouri. s. 456, 1998.
• Goetel W. Sozologia - nauka o ochronie przyrody i jej zasobów. Kosmos. z. 5, 1966, s. 473–482 (in Polish).
• Hinrischen O. New acid rains data disclosed at Stockholm Conference. 35, N, 14, 1983, s. 12–l3.
• Kovda V. A. Poshvennij pokrov v biosfere. N.1.1972. s. 46–47(in Russian).
• Marsh H. Man and Nature.1806.
• May R. M. How many species are there on the Earth? Science.1988. p.241.
• Meffe G. K., CarolI C. R., and Contributors. Principles of Conservation Biologv. 2nd Edition. Sinauer Associates,Inc. Sunderland, Massachusetts. 1997. s. 729.
• Nikitin D. P., Novikov Ju. V., Zarubin H. P. Nauchnotekhnicheskij progress, priroda, chelovek. Moskva 1977, s. 300.
• Our Common Future. World Comission on Environment and Development. Oxford, New York. Oxford University Press.1987, s. 371.
• Popovich S. I. Prirodno-zapovidna spraya. Kiev 2007, s. 479 (in Ukrainian).
• Prochazka J. S. Ochrana pfirody a pfirodnich pamatek. Dil I. Praha 1926, s. 269.
• Shaposhnikov L. K. Nauka ob okhranie prirody i nashi zadatchi. Trudy nauch. konf. po okhranie gornych landshaftov.Erevan.AN Arm.SSR.1970, s.l0–l2. (in Russian).
• Smith F .D. M., May R. M., Pellew T. H.et alI. How much do we know about the current extinction rate? Trends EcoI.EvoI. 8. 1993, s. 375–378.
• Stojko S. M. Nava haluz nauki - okhorona biosfery ta ii zavdannia v Ukraini.Visnik AN USSR. 1973, s. 83–91.
• Tunitsa Ju. Ekologichna konstitucia Zemli. Idea, Koncepcia, Problema. 1. Lviv 2005, s. 298 (in Ukrainian).
• Vernadskij V. I. Khimicheskoe stroenie biosfery zemli i ee okruzhenia.Moskva.Nauka. 1965, s. 374 (in Russian).
• Vernadskij V. I. Rozmyshlenia naturalista.Kniga 1.Nauchnaja mysI kak planetnoje javlenie. Moskva.1977, s. 175 (in Russian).
• Voloscuk I. Ochrana prirody a krajiny. Zvolen. 2003, s. 234 (in Slovakian).
• Wilson E. O. The Diversity oflife. Belknap Press of Harvard University Press. Cambrige, MA.1992.
• Wodziczko A. Ochrona przyrody – nowa gałąź wiedzy. Ochrona przyrody. R. 12, 1933, s. 88–96.
• World Conservation Monitoring Centre. Global Biodiversity: State ofthe Earth's Living Resources. Chapman and Hall. London. 1992.