Pliocene Lagomorpha and Rodentia from Węże I (Poland)

• Autorzy: Sulimski A.

Warianty tytułu

PL

Lagomorpha i Rodentia z Wężów 1 koło Działoszyna

RU

Lagomorpha i Rodentia iz mestonakhozhdenija Venzhe 1 bliz Dzjaloshina (Pol'sha)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Twenty three species of Lagomorpha and Rodentia from the Pliocene bone breccia from Węże 1 near Działoszyn are described and figured, among them the following are considered new: Pliosciuropterus n.gen., Sciurus warthae n.sp., Eutamias orlovi n.sp., Pliosciuropterus schaubi n.sp. and Steneofiber wenzensis n.sp. Moreover, Pliosciuropterus dehneli n.sp. from Węże 2 is described. The origin and age of the bone breccia from Węże 1 are discussed, palaeoecological and palaeoclimatic conclusions are drawn and the phylogenesis of some rodents described considered.

PL

Bogate zbiory szczątków dwóch rzędów ssaków: Lagomorpha i Rodentia, pochodzące z brekcji kostnej Wężów 1 koło Działoszyna, zgromadzone przez autora w ciągu kilku lat, stały się podstawą do ich monograficznego opracowania. Do chwili obecnej opublikowano pięć systematycznych prac, poświęconych części opisanych tu gryzoni (Kowalski, 1960c, d, 1963; Sulimski, 1960, 1962c). Ponieważ praca niniejsza obejmuje całokształt fauny Lagomorpha i Rodentia z Wężów 1, uwzględniono w niej również gatunki opisane w poprzednich pracach. Wśród Lagomorpha i Rodentia z Wężów 1 znajdują się niemal wszystkie rodziny, charakterystyczne dla Starego Świata. Z Lagomorpha podane są nieliczne szczątki Ochotonidae gen. et sp.non det. i bogaty zbiór prymitywnego zająca Hypolagus brachygnathus Kormos. Opisany w pracy zespół gryzoni obejmuje około 25 gatunków (vide Tabela 1 na str. 153), w tym 4 nowe dla nauki: Sciurus warthae n.sp., Eutamias orlovi n.sp., Pliosciuropterus schaubi n.sp. i Steneofiber wenzensis n.sp. Ponadto w niniejszej monografii podany jest pełny opis nowej dużej latającej wiewiórki Pliosciuropterus dehneli n. gen., n. sp., pochodzącej z Wężów 2 (dana o tym znalezisku znajdują się częściowo w tekście angielskim, p. 172 i w pracy Sulimskiego, 1962a). Kompletny materiał kostny dotyczący tego gryzonia pozwolił autorowi na wydzielenie nowego rodzaju i na stwierdzenie obecności tego rodzaju również w materiale z Wężów 1. W badaniach nad Lagomorpha i Rodentia autor zastosował seryjne szlify, w szczególności tam, gdzie budowa zębów (płaska powierzchnia tarcia koron, pryzmatyczność koron itp.) pozwalała na ich wykonanie. Szlify te okazały się pomocnymi przy obserwacjach nad zmiennością układu pętli szkliwa, sposobu tworzenia się wysepek szkliwa w miarę ścierania się koron u badanych gatunków. Zastosowanie seryjnych szlifów było możliwe przy tym dzięki dużej ilości luźnych zębów, szczególnie trzonowych. Dzięki tym szlifom można było w pewnych przypadkach stwierdzić niezgodność oznaczenia pozycji systematycznej takich gatunków, jak np. Stachomys trilobodon Kowalski, Trilophomys schaubi Fejfar, T. depereti Fejfar i Ungaromys weileri (Heller). W związku z obserwacjami nad stanem zachowania szczątków kostnych w Wężach 1 autor dochodzi do wniosku, że proces ich nagromadzenia się był zapewne bardziej złożony, przy czym na proces ten złożyły się głównie trzy przyczyny: a) działalność drapieżnego ptactwa, b) przypadkowe ginięcie dużych ssaków, c) ulewne deszcze oraz silne potoki zmywające szczątki do krasowego leja. Nagromadzenie się szczątków przy udziale dużych drapieżników (np. hienowate) wydaje się być mało prawdopodobne. Na podstawie analizy faunistycznej Lagomorpha i Rodentia z Wężów 1, autor dochodzi do wniosku, że zespół ten, podobnie jak i owadożerne, nietoperze, mięsożerne, kopytne, płazy i gady tego znaleziska, wykazuje dwojaki charakter. Swoisty charakter zespołu kręgowców był między innymi wynikiem przypadkowego wymieszania materiałów kostnych i brekcyjnych po eksploatacji. Próbna tabela stratygraficznego podziału Lagomorpha i Rodentia (str. 153) wykazuje, że przynajmniej część poznanych tu gatunków ma charakter archaiczny, wiążący je z zespołami faun starszego pliocenu, gdy pozostała część - z zespołami późnego pliocenu lub wczesnego plejstocenu. Dla sprawdzenia wysuniętego wniosku poddano szczątki kostne, pochodzące z szarej (wyżej leżącej) i czerwonej (z dolnych poziomów) brekcji, próbie oznaczenia bezwzględnego wieku metodą kollagenową (Wilczyński, 1961). Badania te wykazały wyraźną różnicę w okresie trwania fosylizacji, przy czym stosunek szarej do czerwonej brekcji wyrażający się w jednostkach wiekowych miał się tak, jak 1 : 3. Zespół Lagomorpha i Rodentia, podobnie jak i inne kręgowce z Wężów 1, wskazuje, że warunki ekologiczne w okresie nagromadzenia się szczątków miały charakter stosunkowo stały, z pewnymi sporadycznymi wahaniami klimatycznymi, a środowisko, w jakim żyła ta fauna, było zapewne bardzo różnorodne, z przewagą stepowo-leśnej wegetacji. Las typu parkowego (sawanna), nie zwartego, sąsiadować musiał z terenem nawodnionym (wychuchoły, prymitywne bobry, niektóre żółwie). Większość zespołu drobnych ssaków reprezentowana była, jak się zdaje, przez formy charakterystyczne dla terenów otwartych (norniki, prymitywne chomiki, zającowate, niektóre myszy itp.).

RU

Богатые коллекции остатков двух отрядов млекопитающих: Lagomorpha и Rodentia из костной брекчии местонахождения Венже 1 близ Дзялошина, накопленные автором за несколько лет, стали основой их монографической обработки. До настоящего времени опубликовано пять систематических работ, посвященных части описанных тут грызунов (Kowalski, 1960с, 1960d, 1963; Sulimski, 1960, 1962с). Ввиду того что настоящая работа заключает в себе довольно большой объем фауны Lagomorpha и Rodentia из местонахождения Венже 1, необходимо было в ней учесть и ранее описанные виды. Среди Lagomorpha и Rodentia из Венже 1 встречаются почти все семейства, характерные для Старого Мира. Из Lagomorpha упомянуты немногочисленные остатки Ochotonidae gen. et sp. non det. и находящиеся в коллекции в изобилии остатки примитивного зайца Hypolagus brachygnathus Kormos. Состав описанного тут комплекса грызунов включает около 25 видов (см. Таблица 1 в английском тексте), в этом 4 новые для науки: Sciurus warthae n. sp., Eutamias orlovi n. sp. Pliosciuropterus schaubi n. sp. и Steneofiber wenzensis n. sp. Кроме того, в настоящей монографии дано полное описание новой большой летучей белки Pliosciuropterus dehneli n. gen., n. sp. из местонахождения Венже 2 (данные касающиеся этого местонахождения приведены частично в английском тексте, стр. 172, и в работе Сулимского, 1962а). Полный остеологический материал, касающийся этого грызуна, кроме выделения нового рода, дал автору возможность установить его присутствие в материалах из местонахождения Венже 1. Изучая Lagomorpha и Rodentia автор применил метод серийных шлифов, а особенности в тех случаях, в которых строение зубов (плоская жевательная поверхность коронок, их призматическая форма и т.д.) давало возможность их изготовления. Эти шлифы оказались весьма помощными для изучения изменчивости уклада петлей эмали и образования островков эмали в процессе изношенности коронок зубов изучаемых видов. Применение серийных шлифов являлось возможным при этом благодаря большому количеству отдельных, особенно коренных зубов. Благодаря этим шлифам можно было в некоторых случаях установить ошибочность определения систематического положения таких видов, как Stachomys trilobodon Kowalski, Trilophomys schaubi Fejfar, T. depereti Fejfar и Ungaromys weileri (Heller). В связи с наблюдениями касающимися сохранности костных остатков из местонахождения Венже 1, автор пришел к выводу, что процесс их накопления был более сложный, причем на нем оказалось влияние главным образом трех факторов: а) действие хищных птиц, б) случайная гибель больших млекопитающих, в) проливные дожди и сильные потоки смывающие остатки к карстовой воронке. Накопление костных остатков при участи больших хищников (например гиен) повидимому мало вероятно. На основании фаунистического анализа Lagomorpha и Rodentia из Венжев 1, автор приходит к выводу, что эта фауна, подобна фаунам насекомоядных, хищных, летучих мышей, копытных, амфибий и пресмыкающихся, обнаруживает двойной характер. Смешанный характер фауны позвоночных, возникший между прочим вследствие случайного смешания материала брекчии после эксплоатации, очень затруднял выделение подкомплексов. Предварительная таблица стратиграфического расчленения Lagomorpha и Rodentia (Таблица 1) показывает, что по крайней мере часть присутствующих видов имеет архаический характер, связывающий с фаунами более старого плиоцена, в то время когда остальная его часть связана с фаунами позднего плиоцена или раннего плейстоцена. Для проверки приведенного вывода сделано попытку определения абсолютного возраста костных остатков из серой (выше залегающей) и красной (ниже лежащей) брекчии коллагеновым методом (Wilczyński, 1961), которая дала соотношение 1 :3. Lagomorpha и Rodentia, равным образом как и другие позвоночные из местонахождения Венже 1, указывают на довольно постоянный характер экологических условий во время накапливания остатков, с некоторыми спорадическими колебаниями климата, а среда существования этой фауны была повиди-мому очень разнообразная, с преобладанием степно-лесной растительности. Лес типа саванн выступал рядом с наводненными районами (выхухоли, примитивные бобры и некоторые черепахи). Большинство представителей комплекса мелких млекопитающих было повидимому представлено формами открытых районов (полёвки, примитивные хомяки, зайцеобразные, некоторые мыши и тому подобные.

Słowa kluczowe

EN

Lodz region; Wielun region; Weze village; Pliocene; Lagomorpha; Rodentia; bone breccia; paleontology; paleozoology; paleoecology; paleoclimatology

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1964
• Tom: 09
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.149-244,fig.,ref.

Twórcy

autor

Sulimski A.

• Institute of Palaeozoology, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland

Bibliografia

• BANNIKOV, A. G. 1954. Mlekopitajuščie Mongolskoj Narodnoj Respubliki. - Izd. Akad. Nauk SSSR, 53, 1-669, Moskva.
• BELOSLUDOV, B. A. & BAŽANOV, V. S. 1939. Novyj rod i vid gryzunov iz Centralnogo Kazachstana. - Učeb. Zapov. Kazachst. Univ. Pos., 1, 81-86, Alma Ata.
• BOHLIN, B. 1942a. The fossil Mammals from the Tertiary deposit of Taben-buluk Western Kansu. Part I: Insectivora and Lagomorpha. - Palaeont. Sinica, 8a, 123a, 1-113, Nanking.
• - 1942b. A revision of the fossil Lagomorpha in the Palaeontological Museum, Upsala. - Bull. Geol. Inst. Univ. Upsala, 30, 117-154, Upsala.
• - 1964. The fossil Mammals from the Tertiary deposit of Taben-buluk Western Kansu. Part II: Simplicidentata etc. - Palaeont. Sinica, 8b, 123b, 1-259, Nanking.
• BORISJAK, A A. & BELJAEVA, E. I. 1948. Mestonachoždenija tretičnych nazemnych mlekopitajuščich na territorii SSSR. - Trudy Pal. Inst. Akad. Nauk SSSR, 15, 3, 1-116, Moskva.
• BRUNNER, G. 1934. Eine präglaziale Fauna aus dem Windloch bei Sackdilling (Oberpfalz). - N.Jb.Min. etc., B, 71, 303-328, Stuttgart.
• CZYŻEWSKA, T. 1958*, Dwa zęby nosorożca Dicerorhinus z brekcji kostnej z Wężów koło Działoszyna (Two teeth of Dicerorhinus from the bone breccia at Węże near Działoszyn (Poland) ). - Acta Palaeont. Pol., 3, 1, 49-58, Warszawa.
• - 1959*. Cervus (Rusa)sp. z plioceńskiej brekcji kostnej z Wężów (Cervus(Rusa)sp.
• - de la brèche pliocène de Węże près de Działoszyn). - Ibidem, 4, 4, 389-435.
• - 1960*. Nowy gatunek jelenia rodzaju Cervocerus Khomenko z plioceńskiej brekcji kostnej z Wężów (Nouvelle espèce de Cervidé du genre Cervocerus Khomenko de la brèche pliocène de Węże près de Działoszyn). - Ibidem, 5, 3, 283-318.
• DART, R. A. 1957. The osteodontokeratic culture of Australopithecus prometheus. - Transvaal. Mus., Mem. 10, 1-105, Pretoria.
• DEHM, R. 1962. Altpleistozäne Säuger von Schernfeld bei Eichstätt in Bayern. - Mitt. Bayer. Staatssamml. Pal. hist. Geol. 2, 17-61, München.
• DAMES, A. 1883. Hirsche und Mäuse von Pikermi in Attika. - Ztschr. deutsch, geol. Ges., 35, 92-100, Berlin.
• DEPÉRET, CH. 1890. Les animaux pliocènes du Roussillon. - Mém. Soc. Géol. France, Paléontologie, 3, 1-194, Paris.
• - 1892. La Faune de Mammifères miocènes de la Grive Saint-Alban (Isère) et de quelques autres localités du Bassin du Rhône. - Arch. Mus. Hist. Nat. Lyon, 5, 1-93, Lyon.
• FEJFAR, O. 1957. Nové paléontologické výzkumy na lokalité Hajnačka u Filakova na jižním Slovensku. - Časop. Min. Geol., 2, 72-73, Praha.
• - 1959. Fosilni zastupci rodu Sicista Gray, 1827, na územi ČSR. - Ibidem, 1, 25-35.
• - 1961a. Die plio-pleistozänen Wirbeltierfaunen von Hajnačka und Ivanovce (Slowakei), ČSR, I: Die Fundumstände und Stratigrafie. - N. Jb. Geol. Pal. Abh., 111, 3, 257-273, Stuttgart.
• - 1961b. Die plio-pleistozänen Wirbeltierfaunen von Hajnačka und Ivanovce (Slowakei), CSR, II: Microtidae und Cricetidae inc. sed. - Ibidem, 112, 48-82.
• - 1961c. Die plio-pleistozänen Wirbeltierfaunen von Hajnačka und Ivanovce (Slowakei), ČSR, III: Lagomorpha. - Ibidem, 5, 267-282.
• FRIANT, M. 1953. Présence d’un rongeur du Quaternaire ancien, le Mimomys pliocaenicus Maj., en France méditerranéenne. - C. R. Acad. Sci., 236, 730-732, Paris.
• - 1954. Une faune du Quaternaire ancien en France méditerranéenne (Sète, Hérault). - Ann. Soc. Géol. Nord, 73, 161-170, Lille.
• GAILLARD, CH. 1899. Mammifères miocènes nouveaux ou peu connus de la Grive-Saint-Alban (Isère). - Arch. Mus. Hist. Nat., 7, 2, 1-79, Lyon.
• GROMOV, I. M. et al. 1963. Mlekopitajuščie fauny SSSR. - Izd. Akad. Nauk SSSR, 1, 1-638, Moskva.
• HELLER, F. 1930. Eine Forest-Bed-Fauna aus der Sackdillinger Höhle (Oberpfalz). - N. Jb. Min. etc., 63, 247-298, Stuttgart.
• - 1933a. Ein Nachtrag zur Forest-Bed-Fauna aus der Sackdillinger Höhle (Oberpfalz). - Cbl. Min., B, 1, 60-68, Stuttgart.
• - 1933b. Fossile Sicista-Reste aus dem fränkischen Jura. - Palaont. Ztschr., 15, 63-72, Berlin.
• - 1936. Eine oberpliozäne Wirbeltierfauna aus Rheinhessen. - N. Jb. Min. etc., 76, 99-160, Stuttgart.
• - 1937. Revision einer fossilen Fauna aus der Kitzelberghöhle bei Kauffung. - Cbl. Min., B, 4, 241-249, Stuttgart.
• - 1957. Die fossilen Gattungen Mimomys F Major, Cosomys Wil. und Ogmodontomys Hibb. (Rodentia, Microtinae) in ihren systematischen Beziehung. - Acta Zool. Cracov., 2, 10, 219-237, Kraków.
• - 1958. Eine neue altquartäre Wirbeltierfauna von Erpfingen (Schwäbische Alb). - N. Jb. Geol. Pal. Abh., 107, 1-102, Stuttgart.
• HENSEL, R. 1856. Beiträge zur Kenntnis fossiler Säugetiere. Insektenfresser und Nagetiere der Diluvial Formation. - Ztschr. deutsch, geol. Ges., 7, 458-501, Berlin.
• HIBBARD, W. C. 1950. Mammals of the Rexroad Formation from the Fox Canyon, Kansas. - Contr. Mus. Pal. Univ. Michigan, 8, 6, 113-192, Ann Arbor.
• HINTON, M. A. C. 1914. On some remains of Rodents from the Red Crag of Suffolk and from the Norfolk Forest-Bed. - Ann. Mus. Nat. Hist., 13, 186-195, London.
• - 1926. Monograph of the Voles and Lemmings (Microtinae) living and extinct. - Brit. Mus. Publ., 1, 1-488, London.
• - 1954. Note sur le Mimomys plocaenicus Maj. de Sète. - Ann. Soc. Géol. Nord, 73, 170, Lille (1953).
• HOFMANŃ, R. 1893. Die Fauna von Göriach. - Abh. k. k. geol. Reichsanst., 15, 6, 1-85, Wien.
• JAMES, G. T. 1963. Paleontology and nonmarine Stratigraphy of the Cuyama Valley Badlands, California. Part I: Geology, faunal interpretation, and systematic descriptions of Chiroptera, Insectivora and Rodentia. - Univ. Calif. Publ. Geol. Sci., 45, 1-170, Berkeley.
• KLINGENER, D. 1963. Dental evolution of Zapus. - J. Mammal., 44, 2, 248-260, Michigan.
• KORMOS, T. 1911. Der pliozäne Knochenfund bei Polgardi. - Földt. Közl., 41, 171-189, Budapest.
• - 1913. Sciurus gibberodon Hofm. im Miozän Ungarn. - Ibidem, 43, 151-153.
• - 1917. Die pliozänen Schichten vom Ajnacskö und ihre Fauna. - Jber. Ungar. Geol. Reichsanst., 2, 564-582, Budapest (1915).
• - 1930. Diagnosen neuer Säugetiere aus der oberpliozänen Fauna des Somlyoberges bei Püspökfürdö. - Ann. Hist. Nat. Mus Hungar., 27, 237-246, Budapest.
• - 1931a. Über eine neuentdeckte Forest-Bed-Fauna in Dalmatien. - Palaeobiologica, 4, 113-136, Wien.
• - 1931b. Oberpliozäne Wühlmäuse von Senèze (Haute-Loire) und Val d’Arno (Toscana). - Abh. Schweiz. Pal. Ges., 51, 1, 1-14, Basel.
• - 1932a. Neue Wühlmäuse aus dem Oberpliozän von Püspökfürdö. - N. Jb. Min,. etc., 69, 323-346, München.
• - 1932b. Neue pliozäne Nagetiere aus der Moldau. - Paläont. Ztschr., 14, 193-200, Berlin.
• - 1933a. Revision der präglazialen Wühlmäuse vom Gesprengberg bei Brassó in Siebenburgen. - Ibidem, 15, 1-21.
• - 1933b. Baranomys loczyi n.g., n.sp. ein neues Nagetier aus dem Oberpliozän Ungarns. - Allat. Közl., 30, 1-2, 45-54, Budapest.
• - 1934a. Neue Insektenfresser, Flädermäuse und Nager aus dem Oberpliozän der Villányer-Gegend. - Földt. Közl., 64, 296-321, Budapest.
• - 1934b. Zur Frage der Abstammung eurasiatischer Hasen. - Allat. Közl., 31, 1-2, 65-78, Budapest.
• - 1937a. Zur Geschichte und Geologie der oberpliozänen.Knochenbreccien des Villányer Gebirge. - Math. Naturw. Anz. Ungar. Wiss., 56, 1061-1100, Budapest.
• - 1937b. Neue Beiträge zur Kenntnis der Gattung. Prospalax. - Allat. Közl., 34, 130-142, Budapest.
• - 1940. Ziesel- und Schläferreste im ungarischen Präglazial. - Math. Naturw. Anz. Ungar. Akad. Wiss., 59, 921-935, Budapest.
• KOWALSKI, K. 1956. Insectivores, Bats and Rodents from the early Pleistocene bone breccia of Podlesice near Kroczyce (Poland) (Owadożerne, nietoperze i gryzonie wczesnoplejstoceńskiej brekcji kostnej z Podlesic koło Kroczyc (Polska)). - Acta Palaeont. Pol., 1, 4, 331-394, Warszawa.
• - 1958a. An early Pleistocene fauna of small Mammals from the Kadzielnia Hill in Kielce (Poland) (Wczesnoplejstoceńska fauna drobnych ssaków z Kadzielni w Kielcach (Polska)). - Ibidem, 3, 1, 1-47.
• - 1958b. Altpleistozäne Kleinsäugerfauna von Podumci in Norddalmatien. - Palaeont. Jugoslav., 2, 1-30, Zagreb.
• - 1959*. Katalog ssaków plejstocenu Polski. - Państw. Wyd. Naukowe, 1-267, Warszawa-Wrocław.
• - 1960a. Pliocene Insectivores and Rodents from Rębielice Królewskie (Poland). - Acta Zool. Cracov., 5, 5, 155-201, Kraków.
• KOWALSKI, K. 1960b. An early Pleistocene fauna of small Mammals from Kamyk. (Poland). - Folia Quatern., 1, 1-24, Kraków.
• - 1960c*. Prospalax priscus (Nehring) (Spalacidae, Rodentia) from the Pliocene of Poland. - Antropos, Mammalia pleistocaenica, 1, 109-114, Brno.
• - 1960d*. Cricetidae and Microtidae (Rodentia) from the Pliocene of Węże (Poland). - Acta Zool. Cracov., 5, 11, 447-506, Kraków.
• - 1961*. Fauna plioceńska z Wężów koło Działoszyna. - Wszechświat, 7/8, 157-161, Kraków.
• - 1962a*. Fauna of Bats from the Pliocene of Węże in Poland. - Acta Zool. Cracov., 7, 3, 39-51, Kraków.
• - 1962b*. Les micro-mammifères du Pliocène et du Pleistocene inférieure de la Pologne. - Coll. Int. Centre Nat. Rech. Sci., 409-416, Paris (1961).
• - 1963*. The Pliocene and Pleistocene Bliridae (Mammalia, Rodentia) from Poland. - Acta Zool. Cracov., 8, 14, 533-567, Kraków.
• KRETZOI, M. 1938. Die Raubtiere von Gombaszög nebst einer Übersicht der Gesamtfauna. - Ann. Mus. Nat. Hungar., 31, 88-157, Budapest.
• - 1941a. Die unterpleistozäne Säugetierfauna von Betfia bei Nagyvárad. - Földt. Közl., 71, 235-335, Budapest.
• - 1941b. Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög. - Ibidem, 34, 105-439.
• - 1953-54. Bericht über die calabrische (villafranchische) Fauna von Kisláng, Komitat Fejerváry. - Jber. Ungar. Geol. Anst., 1, 239-264, Budapest.
• - 1955a. Promimomys cor n.g., n.sp. ein altertümlicher Arvicolide aus dem ungarischen Unterpleistocän. - Acta Geol. Acad. Sci. Hung., 3, 1-3, 89-94, Budapest.
• - 1955b. Dolomys and Ondatra. - Ibidem, 3, 4, 347-355.
• - 1956. Die altpleistozänen Wirbeltierfaunen des Villányer Gebirge. - Geol. Hungar., S. Palaeont., 27, 1-264, Budapest.
• - 1959. Insektivoren, Nagetiere und Lagomorphen der jüngstpliozänen Fauna von Csarnóta im Villányer Gebirge (Südungarn). - Vertebrata Hungar., 1, 2, 237-246, Budapest.
• LI CHUAN-KUEI. 1962. A Tertiary beaver from Changpei, Hopei province. - Vertebrata Palasiatica, 6, 1, 72-79, Peking.
• MAJOR, C. J. FORSYTH. 1893. Oh some Miocene squirrels, with remarks on the dentition and classification of the Sciurinae. - Proc. Zool. Soc., 179-215, London.
• McKENNA, M. C. 4962. Eupetaurus and the Living Petauristine Sciurids. - Amer. Mus. Novit., 2104, 1-38, New York.
• MÉHELY, L. V. 1908. Prospalax priscus (Nhrg), die Pliozäne Stammform der heutigen Spalax-Arten. - Ann. Mus. Nat. Hungar., 6, 243-316, Budapest.
• - 1913a. Species Spalax generis. Die Arteti der Blindmäuse in systematischer und phylogenetischer Beziehung. - Math. Naturw. Ber. Ungar., 28/29, 1-390, Budapest (1912).
• - 1913b. Die Streifenmäuse (Sicistinae) Europas. - Ann. Mus. Nat. Hungar., 11, 220-256, Budapest.
• - 1914. Fibrinae Hungariae. Die Ternären und Quaternären Wurzelzähnigen Wühlmäuse Ungarns. - Ibidem, 12, 155-243.
• MEIN, P. 1958. Les mammifères de la faune siderolitique de Vieux-Collognes. - Nouv. Arch. Mus. Hist. Nat. Lyon, 5, 1-122, Lyon.
• MEYER, H. V. 1856-1858. Schildkröten und Säugetiere aus der Braunkohle vom Turnau in Steiermark. - Palaeontographica, 6, 50-53, Cassel.
• MILLER, G. S. 1912. Catalogue of the Mammals of Western Europe. - Brit. Mus. Publ., 1-1019, London.
• MILLER, G. S. 1927. Revised determination of some Tertiary Mammals from Mongolia. - Palaeont. Sinica, 5, 2, 1-20, Peking.
• MŁYNARSKI, M. 1953*. Żółw błotny Emys orbicularis (L.) z pliocenu Polski (European Pond tortoise Emys orbicularis (L.) from the Pliocene of Poland). - Acta Geol. Pol., 3, 1, 545-572, Warszawa.
• - 1955*. Żółwie z pliocenu Polski (Tortoise from the Pliocene of Poland). - Ibidem, 5, 2, 161-214.
• - 1956a*.Lizards from the Pliocene of Poland (Jaszczurki z pliocenu Polski). - Acta Palaeont. Pol., 1, 2, 135-152, Warszawa.
• - 1956*. On a new species of Emydid-tortoise from the Pliocene of Poland (Nowy gatunek żółwia z pliocenu Polski). - Ibidem, 1, 2, 153-164.
• - 1959*. Geoemyda eureia (Wegner), Testudines, Emydidae from a new locality in Poland (Geoemyda eureia (Wegner), Testudines, Emydidae, z nowego znaleziska w Polsce). - Ibidem, 4, 1, 91-100.
• - 1960. Pliocene Amphibians and Reptiles from Rębielice Królewskie (Poland). - Acta Zool. Cracov., 5, 131-154, Kraków.
• - 1961*. Płazy (Amphibia) z pliocenu Polski (Amphibians from the Pliocene of Poland). - Acta Palaeont. Pol., 6, 3, 261-282, Warszawa.
• - 1962*. Notes on the Amphibians and Reptilians Fauna of the Polish Pliocene and Early Pleistocene. - Acta Zool. Cracov., 7, 11, 177-194, Kraków.
• NEHRING, A. 1898. Über Dolomys nov. gen. foss. - Zool. Anz., 21, 13-16, Berlin.
• PAPP, A. 1939. Zur Kenntnis der Hipparionfauna von Veleš in Mazedonien. - Akad. Anz., 76, 18-19, Wien.
• - 1947. Über Mus Gaudryi Dames aus den pontischen Schichten von Pikermi - Österreich. Akad. Wiss. math. - naturw. Kl. Sitzber. Abt. I, 156, 5-6, 371 -374, Wien.
• PEI, W. C. 1936. On the Mammalian remains from Locality 3 at Choukoutien. - Palaeont. Sinica, 7, 5, 1-120, Peking.
• SAMSONOWICZ, J. 1934*. Zjawiska krasowe i trzeciorzędowa brekcja kostna w Wężach pod Działoszynem (Sur les phénomènes karstiques de Węże près de Działoszyn sur la Warta). - Zabytki Przyr. Nieoż. R. P. (Monum. Nat. Inanimée R. P.), 3, 151-162, Warszawa.
• SCHAUB, S. 1925. Die Hamsterartigen Nagetiere des Tertiäre und ihre lebenden Verwandten. - Abh. Schweiz. Pal. Ges., 45, 1-112, Bâle (Basel).
• - 1926. Über Mus Gaudryi Dames aus dem Pontien von Samos. - Eclogae geol. Helv., 19, 3, 768-776, Bâle.
• - 1930a. Quartäre und jungtertiäre Hamster. - Abh. Schweiz. Pal. Ges., 49, 6, 1-49, Basel.
• - 1930b. Fossile Sicistinae. - Eclogae geol. Helv., 23, 2, 616-637, Bâle.
• - 1934. Über einige fossile Simplicidentaten aus China und Mongolei. - Abh. Schweiz. Pal. Ges., 54, 2, 1-44, Basel.
• - 1938. Tertiäre und quartäre Murinae. - Ibidem, 61, 1-38.
• - 1940. Zur Revision des Genus Trilophomys Depéret. - Verh. Naturf. Ges., 51, 65-75, Basel.
• - 1944. Die oberpliozäne Säugetierfauna von Senèze (Haute-Loire) und ihre verbreitungs-geschichtliche Stellung. - Eclogae geol. Helv., 36, 270-289, Bâle (1943).
• - 1953. La trigonodontie des rongeurs simplicidentés. - Ann. Paléont., 39, 29-57, Paris.
• - 1958a. Simplicidentata. In: Piveteau, J., Traité de Paléontologie, 6, 2, 659-821, Paris.
• - & KOWALSKI, K. 1958*. Trilophomys pyrenaicus Dep. im Pliozän von Węże (Polen). - Eclogae geol. Helv., 51, 2, 479-482, Basel.
• SCHLOSSER, M. 1884. Die Nager der europäischen Tertiärs nebst Betrachtungen über die Organisation und die geschichtliche Entwicklung der Nager überhaupt. - Palaeontographica, 31, 3, 7, 21-161, 323-328, Jena (Cassel).
• - 1924. Tertiary Vertebrates from Mongolia. - Palaeont. Sinica, 1, 1, 1-119, Peking.
• SCHREUDER, A. 1937. Hypolagus from the Tegelen Clay; with a note of recent Nesolagus. - Arch. Néerl. Zool., 2, 225-239, Leiden (1936).
• SHOTWELL, J. A. 1956. Hemphillian mammalian assemblage from northwestern Oregon. - Bull. Geol. Soc. Amer., 67, 717-738, Baltimore.
• SIMIONESCU, I. 1922. Les vertébrés fossiles de Malušteni, Moldavie. - Ann. Inst. Geol. Romanei, 9, 457-458, Bucurešti.
• - 1930. Vertebratele pliocene dela Malušteni (Corvurluí). - Acad. Romana Publ. Fond. V. Adamachi, 9, 49, 83-151, Bucurešti.
• SIMPSON, G. G. 1945. The principles of classification and classification of Mammals. - Bull. Amer. Mus. Nat. Hist., 85, 1-350, New York.
• STACH, J. 1951*. Arctomeles pliocaenicus, nowy rodzaj i gatunek z podrodziny borsukowatych (Arctomeles pliocaenicus n. gen. et n.sp. from Węże). Acta Geol. Pol., 2, 1/2, 129-157, Warszawa.
• - 1953*. Ursus wenzensis, nowy gatunek małego niedźwiedzia plioceńskiego (Ursus wenzensis, a new species of a small Pliocene bear). - Ibidem, 3, 2, 103-136.
• - 1954*. Nyctereutes (Canidae) w pliocenie Polski (Nyctereutes (Canidae) in the Pliocene of Poland). - Ibidem, 4, 2, 191-206.
• - 1957*. Agriotherium intermedium n.sp. from the Pliocene bone breccia of Węże (Agriotherium intermedium n.sp. z plioceńskiej brekcji kostnej, wydobytej w miejscowości Węże w Polsce). - Acta Palaeont. Pol. 2, 1, 1-17, Warszawa.
• - 1959*. On some Mustelinae from the Pliocene bone breccia of Węże (O niektórych łasicowatych z plioceńskiej brekcji kostnej z Wężów). - Ibidem, 4, 2, 101-118.
• - 1962*. On two carnivores from the Pliocene breccia of Węże (Dwa gatunki drapieżnych z plioceńskiej brekcji z Wężów k. Działoszyna). - Ibidem, 6, 4, 321-329.
• STEHLIN, H. G. 1919. Verzeichnis der Säugetierfauna in der Schweizerische Molasse. - In: Heim, Alb., Geologie der Schweiz. I, 145-152, Leipzig.
• - 1923a. - Rhizospalax Poirrieri Miller et Gidley und die Gebissformel der Spalacidae. - Verh. Naturf. Ges., 34, 233-263, Basel.
• - 1923b. Die oberpliozäne Fauna von Senèze (Haute-Loire). - Eclogae geol. Helv., 18, 268-281, Bâle.
• - & SCHAUB, S. 1951. Die Trigonodontie der simplicidentaten Nager. - Abh. Schweiz. Pal. Ges., 67, 1-385, Basel.
• STIRTON, R. A. 1935. A review of the Tertiary beavers. - Univ. Calif. Publ. Bull. Dept. Geol. Sci., 23, 13, 391-458, Berkeley.
• STROMER, E. 1928. Wirbeltiere im obermiocänen Flinz Münchens. - Abh. Bayer. Akad. Wiss. math.-naturw., Abt. 32, 1, 11-71, München.
• SULIMSKI, A. 1959*. Pliocene Insectivores from Węże (Owadożerne z plioceńskiej brekcji kostnej z Wężów). - Acta Palaeont. Pol., 4, 2, 119-179, Warszawa.
• - 1960*. Hystrix primigenia (Wagner) in the Pliocene Fauna from Węże (Hystrix primigenia (Wagner) w plioceńskiej faunie z Wężów koło Działoszyna). - Ibidem, 5, 3, 319-338.
• - 1962a. O nowym znalezisku kopalnej fauny kręgowców w okolicy Działoszyna. - Przegl. Geol., 4/5, 219-223, Warszawa.
• SULIMSKI, A, 1962b*. Supplementary studies on the Insectivores from Węże 1 (Poland) (Dodatkowe badania nad owadożernymi (Insectivora) z Wężów 1 koło Działoszyna). - Acta Palaeont. Pol. 7, 3/4, 441-502, Warszawa.
• - 1962c*. Two new Rodents from Węże 1 (Poland) (O dwóch nowych gryzoniach (Rodentia) z Wężów 1 koło Działoszyna). - Ibidem, 7, 3/4, 503-512.
• SZAFER, W. 1954. Plioceńska flora okolic Czorsztyna i jej stosunek do plejstocenu (Pliocene flora from the vicinity of Czorsztyn (West Carpathians) and its relationships to the Pleistocene). - Inst. Geol., Prace, 11, 1-238, Warszawa.
• TEILHARD DE CHARDIN, P. 1940. The fossil from Locality 18 near Peking. - Palaeont. Sinica, 9, 1-100, Peking.
• - & YOUNG, C. C. 1931. Fossil Mammals from the late Cenozoic of Northern China. - Ibidem, 9, 1-88.
• THALER, L. 1955. Présence de deux espèces éteintes de rongeurs cricetines dans les brèche ossifères villafranchiennes de Sète. - C. R. Acad. Sci., 240, 1255-1257, Paris.
• - 1956. Sur l’âge pliocène de la faune des grottes du Lazaret (Sète, Hérault). - Ibidem, 241, 433-435.
• - 1962a. Sur les résultats des recherches de Mammifères d’âge antéquaternaire, dans les dépôts de cavernes et de fissures de l’Hérault, en 1960 et 1961 (Matériaux nouveaux du Lazaret à Sète). - Ibidem, 254, 2207-2209.
• - 1962b. Campagnols primitifs de l’ancien et de nouveau monde. - Coll. Int. Centre Nat. Rech. Sci., 387-398, Paris.
• THENIUS, E. & HOFER, H. 1960. Stammesgeschichte der Säugetiere. 1-322, Berlin-Heidelberg.
• TOBIEN, H. 1952. Die oberpliozäne Säugetierfauna von Wölfersheim-Wetterau. - Ztschr. deutsch. Geol. Ges., 104, 191, Hannover (1953).
• TROUESSART, E. L. 1898-1899. Catalogus mammalium tarn viventum quam fossilium I. 1-664, Berolini.
• VEREŠČAGIN, N. K. 1959. Mlekopitajuščie Kavkaza. - 1-703, Moskva-Leningrad.
• VIRET, J. 1951. Catalogue critique de la faune des Mammifères miocènes de la Grive-Saint-Alban (Isère). - Nouv. Arch. Mus. Hist. Nat. Lyon, 3, 1-104, Lyon.
• WEGNER, R. 1913. Tertiär und umlagerte Kreide bei Oppeln (Oberschlesien). - Palaeontographica, 60, 175-274, Stuttgart.
• WILCZYŃSKI, M. 1961. Próba zastosowania metody kollagenowej dla oznaczenia wieku względnego kości zwierząt czwartorzędowych. - Biul. Geol., 1, 1, 156-166, Warszawa.
• WILSON, R. W. 1936. Pliocene Rodents of Western North America. - Carnegie Inst. Wash. Publ., 487, 21-73, Washington (1937).
• - 1960. Early Miocene Rodents and Insectivora from Northwestern Colorado. - Univ. Kansas Pal. Contr., 7, 1-91, Lawrence.
• - & WOOD, A. E. 1936. A suggested Nomenclature for the cusps of cheek teeth of Rodents. - Journ. Paleont., 10, 5, 388-391, Menasha.
• YOUNG, C. C. (1927. Fossile Nagetiere aus Nord-China. - Palaeont. Sinica, 5, 3, 5-82, Peking.
• - 1932. On the fossil vertebrates remains from Loc. 2, 7 and 8 at Choukoutien. - Ibidem, 7, 2, 1-24.
• - 1934. On the Insectivora, Chiroptera, Rodentia and Primates other than Sinanthropus from Locality 1 at Choukoutien. - Ibidem, 8, 3, 1-160.
• - 1935. Miscellaneous Mammalian Fossils from Shansi and Honan. - Ibidem 9, 2, 1-56. Peking.
• ZDANSKY, O. 1928. Die Säugetiere der Quartärfauna von Choukoutien. - Ibidem, 5, 4, 1-146.