The Warta river valley in the Debina area of Poznan - changes in land cover and land use in the context of natural assets and landscape qualities

• Autorzy: Lukasik B. , Wilkaniec A. , Targonska A.

Warianty tytułu

PL

Dolina Warty w rejonie poznańskiej Dębiny - zmiany w pokryciu i użytkowaniu terenu w kontekście walorów przyrodniczych i krajobrazowych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Aim of the study Located to the south of the centre of Poznań city, Dębina is a valuable natural and landscape area, used for recreational purposes.This work’s objective is to identify natural values (assets) and landscape qualities and to establish the reasons for their transformation in the Dębina area, as well as determining the level of changes in land use and land cover, in order to capture the relationship between natural-landscape conditions and human activity. Material and methods In the course of the work, functional analysis and identification of contemporary threats for Dębina will be performed, based on the analysis of historical materials and contemporary cartographic materials using GIS tools. Results and conclusions Significant transformation of the environment in this area started with the construction of the water intake at the beginning of the twentieth century. Other investments related to the development of the city and the region also had a significant impact. The transformations that were unfavourable for natural environment and the landscape became the reason for taking corrective action, aimed at preserving and protecting natural components. Today, Dębina is an example of coexistence and interconnectedness between natural and cultural elements. As an area located in the Warta river valley, it is a part of an ecological corridor of national importance, and at the same time, it forms a part of the ECONET PL European ecological network. The results of the research – namely, determining the scale of the changes to land cover and land use in subsequent time periods – may become the basis for formulating guidelines for future management of this area, and for the protecting its natural values.

PL

Cel pracy Położona na południe od centrum Poznania Dębina to cenny obszar przyrodniczo-krajobrazowy, wykorzystywany na cele rekreacyjne. Celem pracy jest identyfikacja walorów przyrodniczo-krajobrazowych i ustalenie przyczyn ich przekształceń na obszarze Dębiny oraz określenie poziomu zmian w użytkowaniu i pokryciu terenu, aby uchwycić zależności między uwarunkowaniami przyrodniczo-krajobrazowymi a działalnością człowieka. Materiał i metody W toku prac przeprowadzona zostanie analiza funkcjonalna i identyfikacja współczesnych zagrożeń dla Dębiny. Badania wykonane zostaną przy użyciu narzędzi GIS, w oparciu o materiały historyczne i współczesne opracowania kartograficzne. Wyniki i wnioski Istotne przekształcenia środowiska w tym rejonie zapoczątkowała u progu XX w. budowa ujęcia wody. Duży wpływ miały również inne inwestycje związane z rozwojem miasta i regionu. Zaistniałe niekorzystne dla przyrody i krajobrazu przeobrażenia stały się powodem podjęcia działań naprawczych, zmierzających do zachowania i ochrony komponentów naturalnych. Dziś Dębina jest przykładem współistnienia i wzajemnych powiązań elementów przyrodniczych i kulturowych. Jako obszar położony w dolinie rzeki Warty, stanowi element korytarza ekologicznego o randze krajowej i wpisuje się jednocześnie w europejską sieć ekologiczną ECONET PL. Wyniki badań w postaci określenia skali zmian w pokryciu i użytkowaniu terenu w kolejnych przekrojach czasowych mogą być podstawą do sformułowania wytycznych dotyczących dalszego gospodarowania na tym terenie i ochrony posiadanych przez niego walorów przyrodniczych.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus
• Rocznik: 2019
• Tom: 18
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.51-65,fig.,ref.

Twórcy

autor

Lukasik B.

• Department of Landscape Architecture, Poznan University of Life Sciences, Dabrowskiego 159, 60-594 Poznan, Poland

autor

Wilkaniec A.

• Department of Landscape Architecture, Poznan University of Life Sciences, Dabrowskiego 159, 60-594 Poznan, Poland

autor

Targonska A.

• Department of Landscape Architecture, Poznan University of Life Sciences, Dabrowskiego 159, 60-594 Poznan, Poland

Bibliografia

• Border, J. A., Newson, S. E., White, D. C., Gillings, S. (2017). Predicting the likely impact of urbanisation on bat populations using citizen science data, a case study for Norfolk, UK. Landscape and Urban Planning, 162, 44–55.
• Bradshaw, C. J. (2012). Little left to lose: deforestation and forest degradation in Australia since European colonization. Journal of Plant Ecology, 5(1), 109–120.
• Bruschi, D., Garcia, D. A., Gugliermetti, F., Cumo, F. (2015). Characterizing the fragmentation level of Italian’s National Parks due to transportation infrastructures. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 36, 18–28.
• Celka, D. (2002). Królestwo grzybów In:: Wśród zwierząt i roślin. Kronika Miasta Poznania. 3, 70–80.
• Chmielewski, J. M. (2001). Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa
• Chmielewski, T. J. (2012). Systemy krajobrazowe. Struktura-funkcjonowanie-planowanie. Warszawa: PWN
• Dyderski, M., Wrońska-Pilarek, D. (2015). Szata roślinna nowo powstałych użytków ekologicznych „Dębina I” oraz „Dębina II” w Poznaniu. Nauka Przyr. Technol., 9, 4, #46. DOI: 10.17306/J.NPT.2015.4.46
• Fu, W., Liu, S., Dong, S. (2010). Landscape pattern changes under the disturbance of road networks. Procedia Environmental Sciences, 2, 859–867.
• Górski, J. (2013). Uproszczony plan urządzenia lasu dla lasów własności Miasta Poznań w użytkowaniu wieczystym Aquanet S.A. w Poznaniu na okres od 01.01.2013r. do 31.12.2022r.
• Hamer, A. J., McDonnell, M. J. (2008). Amphibian ecology and conservation in the urbanising world: a review. Biological conservation, 141(10), 2432–2449.
• Hanisch, F. (1909). Welche Bedeutung haben Stadtwaldanlagen für Industrie – und Grossstadte? Die Gartenkunst. 11, 11, 190–191.
• Hoffmann, A. (1904). Hygienishe und soziale Betätigung Deutscher Städte auf den Gebieten Gartenbaus. Druck von August Bagel. Düsselldorf. 322–324.
• Kaniecki, A. (2004). Zmiany sieci wodnej w dolinie Warty w południowej części Poznania. W: Dębiec. Kronika Miasta Poznania. Poznań: Wydawnictwo Miejskie. 1, 27–41.
• Karolczak, W. (1993). Parki publiczne, skwery i promenady dawnego Poznania (do 1914 r.) w: Zieleń i architektura. Kronika Miasta Poznania. 3–4, 38–97.
• Karolczak, W. (2004). Gaj Ludwiki, czyli rekreacja w Lasku Dębińskim. In: Dębiec. Kronika Miasta Poznania. N.1. 182–210
• Kepel, A. (2001). Porosty. In: D. Wrońska-Pilarek, W. Danielewicz, S. Gałązka, R. Gornowicz, T. Mizera, G. Maciorowski Badania florystyczno-faunistyczne oraz ocena naukowa walorów przyrodniczych użytku ekologicznego „Dębina”. Maszynopis. WOŚ Poznań.
• Kiehl, W. (1908). Der Eichwald bei Posen. Gartenkunst. 10, 3, 43–45.
• Kodym-Kozaczko, G. (2014). Warta w planach zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania. In: Warta. Kronika Miasta Poznania. 1, 205–228.
• Kodym-Kozaczko G., Kozaczko M. (2014) Plan ogólny zabudowy Poznania (1931–1939) na tle europejskiej teorii i praktyki budowy miast. In: Architektura lat międzywojennych i jej ochrona w cyklu Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni. http://gdynia.pl/zabytki/cykl-modernizm-w-europie-modernizm-wgdyni,7219/architektura-lat-miedzywojennychi-jej-ochrona-wersja-elektorniczna,425028 opublikowano 08.04.2014
• Liszkowska, E., Ratyńska, H., Przybyłek, P. (2009). Raport o oddziaływaniu na środowisko projektowanej przebudowy ujęcia wody „Poznań–Dębina” w Poznaniu. Materiały niepublikowane udostępnione przez Aquanet S.A.
• Macias, A., Bródka, S. (2014). Przyrodnicze podstawy gospodarowania przestrzenią. Warszawa: PWN.
• Madaj, A. (2004). Dębiecki odcinek autostrady A2. In: Dębiec. Kronika Miasta Poznania. N. 1. S. 397–406
• Maheshwari, B., Bristow, K. L. (2016). Peri-urban water, agriculture and urbanisation. Agricultural Water Management, 176, 263–265.
• Mapa strefy ochronnej ujęcia wody „Dębina” w Poznaniu – załącznik nr 1 do Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 30 października 2015 r.
• Mapa topograficzna w skali 1:10 000, opracowanie 1998 r., sekcje: n-33-130-d-d-1, n-33-130-d-d-2, n-33-130-d-d-3, Główny Urząd Geodezji i Kartografii
• Messtischblatt – niemiecka mapa stolikowa założona w latach 1888 r., wydana w 1919 r., w skali 1: 25000; Posen Süd, sekcja 3667, http://mapy.amzp.pl/maps.shtml (dostęp w lutym 2016)
• Nowacki, J. (1964). Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. T. 2. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha. 767–768.
• Ortofotomapa dostępna online w bibliotekach programu ArcGIS z roku 2015
• Orzeczenie Prezydium WRN w Poznaniu z dn.15.12.1956 r. O uznaniu za pomnik przyrody (Dz. Urz. z 1957 r. Nr 3, poz. 10)
• Paradowska, M. (2004). Bambrzy w Dębcu. In: Dębiec. Kronika Miasta Poznania. N.1. Poznań: Wydawnictwo Miejskie 61–78
• Pogorzelski, Z. (1973). Terytorialny rozwój Poznania w latach 1900–1975, Kronika Miasta Poznania. 1, 62–64.
• Przybyłek, J. (2004). Ujęcie wody Dębina. In: Dębiec. Kronika Miasta Poznania. 1, 379–396
• Richling, A., Solon, J. (2011). Ekologia krajobrazu. Warszawa:PWN.
• Ritschl, G. (1850). Flora des Grossherzogthums Posen, im Auftrafe des naturhistorischen Vereins zu Posen, Berlin, Druck und Verlag von E. S. Mittler und Sohn
• Rozporządzenie Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 grudnia 1924 r. Dziennik Ustaw RP nr 112 z 24 grudnia 1924 roku, poz. 996
• Schumann, E. (1904). Der Eichwald bei Posen. Eine koleopterologische Betrachtung. Zeitschrift der Naturwissenschaftlichen Abteilung. Deutsche Gesellschaft für Kunst und Wisssenschaft in Posen. 11, 1, 15–21.
• Szafran, H. (1959). Miasto Poznań i okolica. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. 82–95.
• Szponar, A. (2003). Fizjografia urbanistyczna. Warszawa: PWN.
• Szulczewska, B. (2004). Planowanie przestrzenne jako instrument realizacji sieci ekologicznych: miedzy teorią a praktyką. In: A. Cieszewska (ed.) Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu – możliwości i ograniczenia koncepcji, Problemy Ekologii Krajobrazu, XIV.
• Treby, D. L., Castley, J. G. (2016). The impacts of historical land-use and landscape variables on hollow-bearing trees along an urbanisation gradient. Urban forestry & Urban Greening, 15, 190–199.
• Uchwała nr CV/610/94 Rady Miejskiej Poznania z dnia 10 maja 1994 r. w sprawie utworzenia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych wraz z załącznikami.
• Uchwała Rady Miasta Poznania z dnia 10 grudnia 2013 r. nr LX/924/VI/2013 i LX/925/VI/2013
• Urmesstischblatt – niemiecka mapa stolikowa z 1830 r., w skali 1:25000, sekcja 1997, zbiory Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz
• Urbańska, M., Gierszal, H., Andrzejewski, W. (2015). Krótka historia turystycznej promocji użytków ekologicznych Poznania. Studia i materiały CEPL w Rogowie, 17, 45/4. 266–272.
• Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 3, poz. 21)
• Wodziczko, A. (1930a). Ginąca Dębina w Poznaniu. Ochrona Przyrody. 10.
• Wodziczko, A. (1930b). Zieleń miast z punktu widzenia ochrony przyrody. In: Ochrona przyrody Państwowa Rada Ochrony Przyrody. R. 10, 43.
• Wodziczko, A. (1936). Rola lasów w życiu miasta. In: Więcej lasów Poznaniowi! Redakcja Kuriera Poznańskiego. Poznań: Nakładem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.
• Wrońska-Pilarek D., Danielewicz W., Gałązka S., Gornowicz R., Mizera T., Maciorowski G. (2001). Badania florystyczno-faunistyczne oraz ocena naukowa walorów przyrodniczych użytku ekologicznego „Dębina”. Maszynopis. WOŚ Poznań.
• Zaremba, P. (1946). Planowanie zieleni i krajobrazu. Warszawa: Instytut Wydawniczy Budownictwa.
• Zawada, D. (2015). Liczebność, preferencje siedliskowe i przebieg aktywności dobowej Aeshna affinis na terenie ujęcia wody Dębina w Poznaniu. Praca magisterska zrealizowana na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu pod kierunkiem dr hab. Rafała Bernarda.
• Zhang, X. Q. (2016). The trends, promises and challenges of urbanisation in the world. Habitat International, 54, 24–252.

Identyfikatory

DOI

10.15576/ASP.FC/2019.18.2.51