Ocena przepustowości doliny górnej Odry między Chałupkami a ujściem Olzy

• Autorzy: Parzonka W. , Glowacki R. , Kasperek R.

Warianty tytułu

EN

Flow capacity estimation of the upper Odra valley between Chalupki and Olza mouth

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dolina Górnej Odry na odcinku między Chałupkami (km 20,0), a ujściem Olzy (km 28,0) podlega deformacjom spowodowanym przez naturalne czynniki korytotwórcze oraz przez działalność człowieka. Na tym odcinku jest ona rzeką graniczną między Polską i Czechami. Występuje tu siedem unikalnych meandrów, nr I i IV zostały przerwane podczas powodzi 1997 i 1967 i tworzą wraz z mostem drogowym (km 20,530) trzy newralgiczne miejsca pod względem przepustowości doliny Odry w górnym biegu. Do dziś sprawa przesunięcia granicy nie została oficjalnie rozwiązana, biegnie ona trasą sprzed 1967 r., co powoduje wiele komplikacji prawnych i gospodarczych. Badany odcinek odznacza się intensywną erozją brzegów i sedymentacją. Dynamika procesów morfologicznych Odry jest tu wysoka, a zmiany kształtu, długości i przebiegu trasy są bardzo wyraźne. Nowe koryta, które powstały w rejonie meandra I i IV mają obecnie charakter bystrzy z wysokimi spadkami i prędkościami. Z badań własnych autorów wynika, że stare odnogi tworzą starorzecza i prowadzą tylko do kilkunastu procent przepływu średniego. Formy korytowe w postaci olbrzymich odsypisk, wyspy oraz gęsta roślinność w rejonie meandrów powodują, że opory przepływu oraz przepustowość doliny Odry zmieniają się w szerokim zakresie.

EN

The Upper Odra valley on sector between Chałupki (km 20,0) and Olza mouth (km 28,0) is subject of deformations caused by natural factors and by human activity. This sector constitutes the border river between Poland and Czech Republic. Seven unique meanders exist here. The I-st and the IV-th meander have been broken during the floods in 1997 and 1967. Together with road bridge (km 20,530) they constitute three critical places with regard to flow capacity of Odra valley in its upper course. The problem of the border between both states Poland and Chech Republic on this sector is still not solved, what causes serious lawful and economic complications. The studied sector is distinguished by intensive bank erosion and sedimentation. The dynamic of Odra morphological processes is high here, so changes of water course as well as shape of the riverbed are very indicative. At present, the new channels formed within the meanders I i IV are characterized by the rapid flow caused by the high bed slope. From the authors’ studies it follows, that the old river branches permit to pass only a small percentage of the average discharge. Great outwashes, islands and dense vegetation within the meanders cause a very high variation of flow resistance and flow capacity of the Odra River valley within the investigated area.

Słowa kluczowe

PL

doliny rzeczne; dolina gornej Odry; rzeki; rzeka Odra; rzeka meandrujaca; mosty; przepustowosc doliny; przepustowosc koryt rzecznych

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2006
• Numer: 4/2
• Opis fizyczny: s.109-118,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Parzonka W.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Akademia Rolnicza we Wrocławiu, Wrocław

autor

Glowacki R.

autor

Kasperek R.

Bibliografia

• Bartnik W., Głowski R., Kasperek R., Łagosz R., Parzonka W., Strużyński A. Procesy erozyjne w korycie Odry na granicznym polsko-czeskim odcinku rzeki. IV Konferencja nt. „Bezpieczeństwo i trwałość Budowli Wodnych”, 21–22.10.2005, Wrocław- Pawłowice, Zeszyty Naukowe AR Wrocław 2006.
• Kasperek R., Parzonka W. Zmiany w dolinach rzek meandrujących wskutek powodzi na przykładzie odcinka Górnej Odry. Monografia zbiorowa pod redakcją L. Tomiałojć i A. Drabiński, Komitet Ochrony Przyrody PAN i Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji AR we Wrocławiu 2005.
• Parzonka W., Kasperek R. Studium rozwoju dna Odry (procesy erozyjne i sedymentacyjne) poniżej ujścia Olzy (km 27,7–33,6). Maszynopis, AR Wrocław 2002.
• Rozporządzenie Nr 78/04 Wojewody Śląskiego z dnia 23.10.2004 w sprawie wyznaczenia obszaru chronionego krajobrazu pod nazwą „Meandry rzeki Odry” w gminie Krzyżanowice.