Rzadkie i zagrożone gatunki pająków w zbożach w województwie lubelskim

• Autorzy: Hajdamowicz I. , Stanska M. , Krol A. , Hirler A. , Nicewicz L.

Warianty tytułu

EN

Rare and endangered spider species in cereals in the Lublin Province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzono w nizinnej części województwa lubelskiego, głównie na terenach rolniczych o wysokiej wartości przyrodniczej wzdłuż dolin rzek: Bug, Tyśmienica i Wieprz. Próby zbierano w ciągu czterech lat (2012-2015) na powierzchniach badawczych zlokalizowanych w zbożach ozimych (żyto, pszenica lub pszenżyto) w systemach gospodarowania ekologicznym (E) i konwencjonalnym o niskiej intensywności (K). Pająki naziemne (epigeiczne) chwytano przy pomocy pułapek Barbera, natomiast pająki naroślinne (epifityczne) przy pomocy czerpaka entomologicznego. Złowiono 168 osobników z 30 gatunków rzadkich i zagrożonych, co stanowiło 0,25% wszystkich zebranych osobników i 13% wszystkich stwierdzonych gatunków. Dwa gatunki należały do grupy silnie zagrożonych wyginięciem (EN – Endangered); 20 gatunków należało do narażonych na wyginięcie (VU – Vulnerable) i siedem gatunków o nieokreślonym zagrożeniu (DD – Data Deficient). Najliczniejsze spośród gatunków rzadkich i zagrożonych były następujące pająki: Thanatus arenarius, Pardosa maisa oraz Porrhomma microphthalmum. Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic pomiędzy liczbą osobników i liczbą gatunków rzadkich i zagrożonych pająków w zbożach w systemie ekologicznym i konwencjonalnym o niskiej intensywności.

EN

The study was conducted in the Lublin Province, mainly in High Nature Value farmlands along the valleys of the rivers Bug, Tyśmienica and Wieprz. Samples were collected during four years (2012-2015) in study plots located in winter cereals of organic (E) and low-input conventional farming systems (K). Epigeic and epiphytic spiders were caught by using pitfall traps and sweep net, respectively. In Total, 167 individuals from 30 rare and endangered species were collected, which accounted for 0.25% of the totally caught specimens and 13% of all species found. Two species belonged to the category ‘endangered’ (EN) in Poland; 20 species were vulnerable (VU) and seven species with deficient data (DD). The most abundant rare and endangered spider species were by name as follows: Thanatus arenarius, Pardosa maisa and Porrhomma microphthalmum. Statistically significant differences in the number of individuals and the number of rare and endangered spider species, between winter cereals in organic and low-input conventional farming systems were not revealed.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Kulon
• Rocznik: 2016
• Numer: 21
• Opis fizyczny: s.49-61,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Hajdamowicz I.

• Wydział Przyrodniczy, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.Prusa 12, 08-110 Siedlce

autor

Stanska M.

• Wydział Przyrodniczy, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.Prusa 12, 08-110 Siedlce

autor

Krol A.

• Wydział Przyrodniczy, Instytut Agronomii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.Prusa 14, 08-110 Siedlce

autor

Hirler A.

• Wydział Przyrodniczy, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.Prusa 12, 08-110 Siedlce

autor

Nicewicz L.

• Wydział Przyrodniczy, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.Prusa 12, 08-110 Siedlce

Bibliografia

• Bengtsson J., Ahnström, J., Weibull A.-C. 2005. The effects of organic agriculture on biodiversity and abundance: a meta-analysis. J. Appl. Ecol. 42: 261-269.
• Berbeć A., Radzikowski P., Stalenga J., Feledyn-Szewczyk B., Hajdamowicz I., Stańska M. 2013. Ocena różnorodności flory segetalnej i owadów prostoskrzydłych w zbożach ozimych uprawianych w systemie ekologicznym i konwencjonalnym. Woda Śr. Obsz. Wiej. 13: 5-16.
• Billeter R., Liira J., Bailey D., Bugter R., Arens P., Augenstein I., Aviron S., Baudry J., Bukacek R., Burel F., Cerny M., De Blust G., De Cock R., Diekötter T., Dietz H., Dirksen J., Dormann C., Durka W., Frenzel M., Hamersky R., Hendrickx F., Herzog F., Klotz S., Koolstra B., Lausch A., Le Coeur D., Maelfait J. P., Opdam P., Roubalova M., Schermann A., Schermann N., Schmidt T., Schweiger O., Smulders M. J. M., Speelmans M., Simova P., Verboom J., van Wingerden W. K. R. E., Zobel M., Edwards P. J. 2008. Indicators for biodiversity in agricultural landscapes: a pan-European study. J. Appl. Ecol. 45: 141-150.
• Chmielewski T. J., Radwan S. 1993. Zmiany stosunków ekologicznych w rejonie Poleskiego Parku Narodowego w ostatnich 75 latach. W: Radwan S., Karbowski Z., Sołtys M. (red.). Materiały konferencji „Ekosystemy wodne i torfowiskowe w obszarach chronionych” Krasne 1993. Lublin: 13-25.
• Dmochowska H. (red). 2015. Rocznik statystyczny rolnictwa. Roczniki Branżowe, Główny Urząd Statystyczny, Zakład Wydawnictw Statystycznych,Warszawa: ss. 456.
• Dombrowski A., Głowacki Z., Jakubowski W., Kovalchuk I., Michalczyk Z., Nikiforov M., Szwajgier W., Wojciechowski K. H. (red.). 2002. Korytarz ekologiczny doliny Bugu, Stan – Zagrożenia – Ochrona. Fundacja IUCN Poland, Warszawa.
• Dymek Z. 2014. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie lubelskim. Narodowy Spis Powszechny 2011. Urząd Statystyczny w Lublinie, Lublin: ss. 210.
• Głowaciński Z. (red.). 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Oficyna Wyd. TEXT, Kraków.
• Głowaciński Z., Nowacki J. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Bezkręgowce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków.
• Fijałkowski D. 1999. Aktualna waloryzacja i ochrona ekosystemów torfowiskowych w Poleskim Parku Narodowym. W: Radwan S., Kornijów R. (red.). Problemy aktywnej ochrony ekosystemów wodnych i torfowiskowych w polskich parkach narodowych. Wyd. UMCS, Lublin: 73-77.
• Foelix R. F. 1996. Biology of Spiders. Oxford University Press, Georg Thieme Verlag, New York, Oxford.
• Hänggi A., Stöckli E., Nentwig W. 1995. Habitats of Central European Spiders. Miscellanea Faunistica Helvetiae 4.
• Hendrickx, F., Maelfait, J.-P., van Wingerden, W., Schweiger O., Speelmans M., Aviron S., Augenstein I., Billeter R., Bailey D., Bukacek R., Burel F., Diekötter T., Dirksen J., Herzog F., Liira J., Roubalova M., Vandomme V., Bugter R. 2007. How landscape structure, land-use intensity and habitat diversityaffect components of total arthropod diversity in agricultural landscape. J. Appl. Ecol. 44: 340-351.
• Kupryjanowicz J. 2008. Pająki Araneae.W: Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I, Skibińska E.(red.). Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków (Fauna of Poland. Characteristics and checklist of species). Muz. i Inst. Zool. PAN, tom 3: 223-259.
• Kupryjanowicz J., Hajdamowicz I., Stankiewicz A., Staręga W. 1998. Spiders of some raised peat bogs in Poland. W: Selden A. (red.). Proc. 17th europ. Coll. Arachnol., Edinburgh: 267-272.
• Lejman A. 2016 msc. Porównanie zgrupowań bezkręgowców naroślinnych w uprawach ekologicznych i konwencjonalnych zbóż na Lubelszczyźnie ze szczególnym uwzględnieniem pająków. Uniw. Przyr.-Hum. w Siedlcach, Wydz. Przyr., Kat. Zool. ss. 47.
• Lüscher G., Jeanneret P., Schneider M. K., Turnbull L. A., Arndorfer M., Balázs K., Báldi A., Bailey D., Bernhardt K. G., Choisis J.-P., Elek Z., Frank T., Friedel J. K., Kainz M., Kovács-Hostyánszki A., Oschatz M. L., Paoletti M. G., Papaja-Hülsbergen S., Sarthou J. -P., Siebrecht N., Wolfrum S., Herzog F. 2014. Responses of plants, earthworms, spiders and bees to geographic location, agricultural management and surrounding landscape in European arable fields. Agr. Ecosyst. Environ. 186: 124-134.
• Łuczak J. 1979. Spiders in agrocoenoses. Pol. Ecol. Stud. 5: 151-200.
• Nentwig W., Blick T., Gloor D., Hänggi A., Kropf C.: Spiders of Europe. www.araneae.unibe.ch. dostęp: 09.2016
• Nyffeler M., Sunderland. K. D. 2003. Composition, abundance and pest control potential of spider communities in agroecosystems: a comparison of European and US studies. Agr. Ecosyst. Environ. 95: 579-612.
• Oleszczuk M., Ulikowska M., Kujawa K. 2010. Effect of distance from forest edge on the distribution and diversity of spider webs in adjacent maize field. Pol. J. Ecol. 58: 759-768.
• Pekár S. 2012. Spiders (Araneae) in the pesticide world: an ecotoxicological review. Pest Manag. Sci. 68: 1438-1446.
• Pfiffner L., Luka H. 2003. Effects of low-input farming systems on carabids and epigeal spiders – a paired farm approach. Basic Appl. Ecol. 4: 117-127.
• Platen R., von Broen R. B., Herrmann A., Ratschker U. M., Sacher P. 1999. Gesamtartenliste und Rote Liste der Webspinnen, Weberknechte und Pseudoskorpione des Landes Brandenburg (Arachnida: Araneae. Opiliones. Pseudoscorpiones) mit Angaben zur Haufigkeit und Okologie. Natursch. u. Landschaftspfl. i. Bbg 8, 2. Supplement, ss. 79.
• Radwan S. (Ed). 2002. Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Wyd. Morpol, Lublin.
• Radwan S., Chmielewski T. J., Harasimiuk M., Kornijów R. 1995. Ochrona ekosystemów wodnych i torfowiskowych w obszarze funkcjonalnym Poleskiego Parku Narodowego. W: Radwan S. (red.). Ochrona ekosystemów wodnych w Poleskim Parku Narodowym i jego otulinie. Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, Lublin: 111-119.
• Robinson R. A., Sutherland W. J. 2002. Post-war changes in arable farming and biodiversity in Great Britain. J. Appl. Ecol. 39: 157-176.
• Schmidt M. H., Roschewitz I., Thies C., Tscharntke T. 2005. Differential effects of landscape and management on diversity and density of ground-dwelling farmland spiders. J. Appl. Ecol. 42: 281-287.
• SRWL. 2013. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (z perspektywą do 2030 r.). Urząd Marszałk. Woj. Lubelskiego w Lublinie, Lublin: ss. 111.
• Suszek H., Duda E., Adamczyk A., Budoran T., Kwiatuszewska-Królikowska B., Mularczyk M. 2014. Charakterystyka gospodarstw rolnych w województwie lubelskim w 2013 roku. Urząd Statystyczny w Lublinie, Lublin: 1-107.
• Sutherland W. J., Dicks L. V., Ockendon N., Smith R.K. 2015. What Works in Conservation. Cambridge, UK: Open Book Publishers. http://dx.doi.org/10.11647/OBP.0060
• Staręga W., Błaszak C., Rafalski J. 2002. Pajęczaki Arachnida. W: Głowaciński Z. (red.). Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Oficyna Wyd. TEXT, Kraków.
• Topa E., Nicewicz Ł., Hajdamowicz I.,Twardowska K., Nijak K. 2014. Zgrupowania pająków Araneae występujących na łące ekstensywnej i w zbożach ozimych. Zag. Dor. Rol. 4: 68-77.
• Topa E., Oleszczuk M., Twardowska K. 2011. Ocena zgrupowania pająków naroślinnych Araneae na pszenicy ozimej. Prog. Plant Prot. 51(4): 1787-1791.
• Trębicki Ł. 2013 msc. Różnorodność pająków naroślinnych upraw zbóż w dolinie Bugu. Uniw. Przyr.-Hum. w Siedlcach, Wydz. Przyr., Kat. Zool. ss. 68.
• Tscharntke T., Klein A. M., Kruess A., Steffan-Dewenter I., Thies C. 2005. Landscape perspectives on agricultural intensification and biodiversity – ecosystem service management. Ecol. Lett. 8: 857-874.
• Wolak M. 2001. Rare spider species (Araneae) in agrocoenose. Fragm. Faun., 44: 357-364.
• Wolak M. 2004. The significance of unmanaged „island” habitats for epigeic spiders in a uniform agricultural landscape. W: Samu F., Szinetár C. (ed.) European Arachnology 2002. Proceedings of the 20th European Colloquium of Arachnology, Szombathely. Plant Protection Institute and Berzsenyi College, Budapest: 327-336.
• Wódecki M. 2013 msc. Pająki naroślinne konwencjonalnych i ekologicznych upraw zbóż w województwie lubelskim. Uniw. Przyr.-Hum. w Siedlcach, Wydz. Przyr., Kat. Zool. ss. 86.