Ice phenomena in rivers of the coastal zone (southern Baltic) in the years 1956-2015

• Autorzy: Ptak M. , Choinski A.

Warianty tytułu

PL

Zlodzenie rzek strefy przymorskiej (południowy Bałtyk) w latach 1956-2015

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents a description of the course of ice phenomena in three rivers (Rega, Parsęta, Łupawa) in the coastal zone (Southern Baltic) in the territory of Poland. An evident acceleration of the term of decline of ice phenomena has been observed over the period of the last 60 years, varying from 3 to 5 days∙dec-1. The situation caused shortening of the ice season in a range from 3 to 7 days dec-1. The observed transformation of the ice regime of rivers should be associated with climatic changes. The analysis of air temperature in the same period for two meteorological stations (Kołobrzeg, Łeba) suggests a considerable increase in the mean annual air temperature, amounting to 0.3 and 0.2ºC∙dec-1, respectively. In the monthly distribution, temperature growth was the highest in April, where an increase in air temperature of 0.5ºC∙dec-1 and 0.4ºC∙dec-1 was recorded, respectively.

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę zlodzenia trzech rzek (Rega, Parsęta, Łupawa) w strefie przymorskiej (Południowy Bałtyk) na terenie Polski. Ustalono, że w okresie ostatnich 60 lat wyraźnie widoczne jest przyspieszenie terminu zakończenia zjawisk lodowych wynoszące od 3 do 5 dni∙dec-1. Sytuacja ta spowodowała skrócenie sezonu lodowego w przedziale od 3 do 7 dni∙dec-1. Obserwowaną transformację reżimu lodowego rzek należy wiązać ze zmianami klimatycznymi. Analiza temperatury powietrza w tym samym okresie dla dwóch stacji meteorologicznych (Kołobrzeg, Łeba) pozwala stwierdzić, że nastąpił znaczny wzrost średniej rocznej temperatury powietrza, który wynosił odpowiednio 0,3 i 0,2°C∙dec-1. W układzie miesięcznym ocieplenie było najwyższe w kwietniu, kiedy odnotowano wzrost temperatury powietrza odpowiednio rzędu 0,5°C∙dec-1 i 0,4°C∙dec-1.

Słowa kluczowe

EN

ice phenomenon; river; Rega River; Parseta River; Lupawa River; coastal zone; Baltic Sea; Poland; 1956-2015 period; climate change

• Wydawca: -
• Czasopismo: Baltic Coastal Zone. Journal of Ecology and Protection of the Coastline
• Rocznik: 2016
• Tom: 20
• Opis fizyczny: p.73-83,fig.,ref.

Twórcy

autor

Ptak M.

• Institute of Physical Geography and Environmental Planning, Adam Mickiewicz University, B.Krygowskiego 10, 61-680 Poznan, Poland

autor

Choinski A.

• Institute of Physical Geography and Environmental Planning, Adam Mickiewicz University, B.Krygowskiego 10, 61-680 Poznan, Poland

Bibliografia

• Agafonova S.A., Frolova N.L., 2009. Influence of ice regime of the northern rivers of european Russia on the hydroecological safety under the climate changes. Vest. Moskov. Univ., Seriya 5: Geogr., 4, 55-61.
• Arnell N.W., Gosling S.N., 2016. The impacts of climate change on river flood risk at the global scale. Clim. Change, 134, 3, 387-401.
• Atlas Rzeczpospolitej Polskiej. (Atlas of the Republic of Poland). 1994. Główny Geodeta Kraju, Warszawa, (in Polish).
• Bajkowski S., Olifirowicz J., 2014. Wpływ zlodzenia na rzece Wkrze na jej zasoby energetyczne. (Influence of the Wkra River ice phenomena on it’s energy resources). Acta Scien. Pol. Formatio Circumiectus, 13, 4, 15-24, (in Polish).
• Bednorz E., Półrolniczak M., Czernecki B., 2013. Synoptic conditions governing upwelling along the Polish Baltic coast. Oceanol., 55, 4, 767-785.
• Beltaos S., Burrell B.C., 2002. Extreme ice jam floodsalong the Saint John River, New Brunswick, Canada. IAHS-AISH Publ., 271, 9-14. Centralna Baza Danych Historycznych. (Central Database of Historical Data). Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Warszawa.
• Choiński A., Ptak M., Skowron R., Strzelczak A., 2015. Changes in ice phenology on Polish lakes from 1961-2010 related to location and morphometry. Limnol., 53, 42-49.
• Choiński A., Ptak M., 2016. Termika i warunki lodowe wód płynących. W: Przyroda abiotyczna Parku Narodowego Bory Tucholskie. (Thermal and ice conditions of flowing waters. In: Abiotic nature of the Bory Tucholskie National Park). (Eds) A. Choiński, M. Kochanowska, W. Marszelewski, Charzykowy, (in Polish).
• Cieśliński R., 2006. Stosunki wodne rezerwatu „Jezioro Modła”. (Water conditions of the “Jezioro Modła” reserve). Probl. Ekol. Krajobr., 16, 1, 369-379, (in Polish).
• Ciupa T., 2006. Temperatura wód i występowanie zjawisk lodowych na rzekach odwadniających zlewnie o różnym sposobie użytkowania na przykładzie Silnicy i Sufragańca (Góry Świętokrzyskie). (Temperature of waters and icing phenomena in the rivers. Draining river catchments of Silnica and Sufraganiec (the Świętokrzyskie Mountains)). Probl. Ekol. Krajobr., 16, 1, 381-390, (in Polish).
• Ejankowski W., Lenard T., 2015. Climate driver changes in the submerged macrophyte and phytoplankton community in a hard water lake. Limnol., 52, 59-66.
• Engström J., Jansson R., Nilsson C., Weber C., 2011. Effects of river ice on riparian vegetation. Freshwat. Biol., 56, 6, 1095-1105.
• Florek W., 2008. Czy renaturyzacja koryt rzek przymorskich może stanowić remedium na skutki ich XIX- i XX-wiecznej regulacji? (Can Pomeranian river channels restoration be a remedy for the consequences of their 19th and 20th century regulation?). Słupskie Pr. Geogr. 5, 75-91, (in Polish)
• Gołek J., 1964. Zlodzenie rzek polskich. (Ice formation of Polish rivers). Pr. PIHM, 63, (in Polish).
• Gorączko M., Pawłowski B., 2014. Przebieg zjawisk lodowych na Warcie w rejonie Uniejowa. (Changing of ice phenomena on the Warta River in vicinity of Uniejów), Biul. Uniejowski, 3, 23-33, (in Polish).
• Grześ M., 1999. Rola zjawisk lodowych w kształtowaniu koryta dolnej Wisły. (Impact of ice phenomena on the river bed of the Lower Wisła River). Acta Univ. Nic. Coper., Nauki Mat.-Przyr., Geogr., 103, 113-128, (in Polish).
• Hellmann F.,Vermaat J.E., 2012. Impact of climate change on water management in Dutch peat polders. Ecol. Model., 240, 74-83.
• Jiang Y., Dong W., Yang S., Ma J., 2008. Long-term changes in ice phenology of the Yellow River in the past decades, J. Clim., 21, 18, 4879-4886.
• Kalinowski A., Glińska-Lewczuk K., Burandt P., Banaszek Ż., 2012. Wpływ zjawisk lodowych na erozję brzegów koryta rzecznego na przykładzie rzeki Łyny. (Effect of ice phenomena on bank erosion of a river channel based on the example of the Łyna River). Inż. Ekol., 31, 57-71, (in Polish).
• Klavins M., Briede A., Rodinov V., 2009. Long term changes in ice and discharge regime of rivers in the Baltic region in relation to climatic variability. Clim. Change, 95, 3-4, 485-498.
• Kolendowicz L., 1995. Przebieg roczny dni z burzą w 40-leciu 1951-1990 w Kołobrzegu. (The sequence and number of the days of storm from 1951 through 1990 for Kolobrzeg). Bad. Fizjogr. nad Pol. Zach., Seria A: Geogr. Fiz., 46, 95-100, (in Polish).
• Kornaś M., 2014. Ice phenomena in the Warta River in Poznań in 1961-2010. Quaestiones Geogr., 33, 1, 51-59.
• Lampart-Kałużniacka M., Wojcieszonek A., Pikuła K., 2012. Ocena stanu ekologicznego wód rzeki Regi na odcinku w obszarze miasta Gryfice. (Ecological condition of water in the Rega River in the area of Gryfice, Poland). Rocz. Ochr. Środ., 14, 437-446, (in Polish).
• Latkovska I., Apsite E., Elferts D., Kurpniece L., 2012. Forecasted changes in the climate and the river runoff regime in Latvian river Bains. Baltica, 25, 2, 143-152.
• Ma X.,Yasunari T., Ohata T., Fukushima Y., 2005. The influence of river ice on spring runoff in the Lena river, Siberia. Ann. Glaciol., 40, 123-127.
• Major M., Pawlyta J., 2012. The age and sedimentation rate of deposits filling closed evapotranspiration basins in the Parsęta catchment (north-western Poland). Quaternary Geochron., 11, 79-86.
• Matousek V., 1990. Ice jams and floyd control on the Berounka River. J. Hydr. Res., 28, 6, 699-710.
• Mazurek M., 2010. Hydrogeomorfologia obszarów źródliskowych (dorzecze Parsęty, Polska NW). (Hydrogeomorphology of channel heads (the Parsęta drainage basin, NW Poland). Wyd. Naukowe UAM, Poznań, (in Polish)
• Nazarenko S.N., Sakharova N.B., 1982. Change in the ice and thermal regime of the Vilyui River in the lower pool of the Vilyui I-II hydrostation. Hydrotech. Constr., 16, 8, 431-435.
• Obolewski K., Strzelczak A., Bodo K., 2009. Quantitative structure of Hediste diversicolor (O.F. Muller) in estuary zones of the southern Baltic Sea (Poland’s central coastline). Balt. Coast. Zone, 13, 147-161.
• Okulanis E., Szukalski J., 1960. Zjawiska zlodzenia na rzekach Pojezierza Kaszubskiego. (Ice phenomena in the rivers of the Kaszubskie Lakeland), Zeszyty Geograficzne WSP w Gdańsku, 2, 171-193, (in Polish).
• Pawłowski B., 2015. Determinants of change in the duration of ice phenomena on the Vistula River in Torun. J. Hydrol. and Hydromech., 63, 2, 145-153.
• Pawłowski B., Sobota I., 2012. Zlodzenie dolnej Wisły powyżej zapory we Włocławku zima 2011 r.). (Ice phenomena in the lower Vistula River above the dam in Włocławek (winter 2011), Gospodarka Wodna, 2, 74-77, (in Polish)
• Prowse T.D., Carter T., 2002. Significance of ice-induced storage to spring runoff: A case study of the Mackenzie River. Hydrol. Proc., 16, 4, 779-788.
• Prowse T., Alfredsen K., Beltaos S., Bonsal B.R., Bowden W.B., Duguay C.R., Korhola A., McNamara J., Vincent W.F., Vuglinsky V., Walter Anthony K.M., Weyhenmeyer G.A., 2011. Effects of changes in arctic lake and river ice. Ambio, 40, 1, 63-74.
• Radtke G., Bernaś R., Dębowski P., Skóra M., 2010. Ichtiofauna dorzecza Regi. (The ichthyofauna of the rega river system), Roczniki Naukowe PZW, 23, 51-78, (in Polish)
• Rocznik Hydrologiczny Wód Powierzchniowych. Dorzecze Odry i rzek Przymorza pomiędzy Odrą i Wisłą (Hydrological Yearbook of Surface Waters. The Odra River's catchment as well as the catchments of the rivers lying between the Odra and the Vistula Rivers), Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), Warszawa, (in Polish)
• Salamat A., Abuduwaili J., Shaidyldaeva N., 2014. Impact of climate change on water level fluctuation of Issyk-Kul Lake. Arabian J. Geosci., 8, 8, 5361-5371.
• Soldatova I.I., 1993. Secular variations in river breakup dates and their relation to climate changes. Russ. Meteorol. Hydrol., 9, 70-76.
• Starosolszky Ö., 1990. Effect of river barrages on ice regime. J. Hydraulic Res., 28, 6, 711-718.
• Szpikowski J., Domańska M., 2014. Wpływ uwarunkowań geomorfologicznych i antropogenicznych na stan hydromorfologiczny górnej Parsęty. (Influence of geomorphological and anthropogenic conditions on the hydromorphological state of the upper Parsęta River), Monitoring Środowiska Przyrodniczego, 16, 65-74, (in Polish).
• Świątek M., 2014. The specificity of precipitation and their measurements in the coastal zone. Balt. Coast. Zone, 18, 85-92.
• Takács K., Kern Z., 2015. Multidecadal changes in the river ice regime of the lower course of the River Drava since AD 1875. J. Hydrol., 529, 1890-1900.
• Timalsina N.P., Alfredsen K.T., Killingtveit Å., 2015. Impact of climate change on ice regime in a river regulated for hydropower. Can. J. Civil Eng., 42, 9, 634-644.
• Trubalski A., 2014. Zjawiska lodowe na głównych rzekach Regionu Wodnego Środkowej Wisły w sezonie zimowym 2013-2014. (Ice phenomena in the main rivers of the Water Region of the Middle Vistula River in the winter season 2013-2014). Gosp. Wod., 6, 215-217, (in Polish).
• Turcotte B., Morse B., Bergeron N.E., Roy A.G., 2011. Sediment transport in ice-affected rivers. J. Hydrol., 409, 1-2, 561-577.
• Varela-Ortega C., Blanco-Gutiérrez I., Esteve P., Bharwani S., Fronzek S., Downing T.E., 2016. How can irrigated agriculture adapt to climate change? Insights from the Guadiana Basin in Spain. Reg. Env. Change, 16, 1, 59-70.
• Yan L., Zheng M., 2015. Influence of climate change on saline lakes of the Tibet Plateau, 1973-2010. Geomorph., 246, 68-78.
• Zwoliński Z., 1989. Geomorficzne dostosowywanie się koryta Parsęty do aktualnego reżimu rzecznego. (Geomorphic adjustment of the Parsęta channel to present-day river regime). Dokumentacja Geogr., 3-4, (in Polish).
• Zhang X., Harvey K.D., Hogg W.D., Yuzyk T.R., 2001. Trends in Canadian streamflow. Water Resour. Res., 37, 4, 987-999.