Wstępna ocena warunków zamulania jeziora Dąbie

• Autorzy: Parzonka W. , Buchholz W. , Coufal R. , Kreft A. , Meyer Z.

Warianty tytułu

EN

Preliminary estimation of silting conditions of Lake Dabie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jezioro Dąbie jest jednym z naturalnych zbiorników wodnych położonych w obrębie Estuarium Dolnej Odry. Podczas powodzi zatorowych stanowi ono odbiornik kry lodowej z tej rzeki. Jezioro to jest intensywnie zamulane przez rumowisko piaszczyste, pylaste i ilaste, dostarczane głównie przez Regalicę (wschodnie ramię Odry) oraz Inę i Płonię. Objętość jeziora zmniejszyła się w ciągu 34 lat (1962–1996) o 12,1 mln m3. Średni roczny przyrost objętości osadów wynosi 356 000 m3. Procesy sedymentacji namułów i ich erozji są komplikowane przez falowanie zwierciadła wody oraz przez prądy powierzchniowe i przydenne. Prądy te są generowane zarówno przez dopływy rzeczne, jak i przez wiatr powodujący zmiany poziomu morza podczas sztormów. Przez to jezioro przechodzi główny tor wodny pomiędzy portem Schwedt a Zatoką Pomorską. W latach 2007–2011 przewiduje się jego pogłębienie, poprzez usunięcie 810 000 m3 osadów dennych. Tor wodny ma długość 14,5 km, szerokość 150 m i głębokość 10 m. Pomiary geotechniczne in situ wykazały, że miąższość namułów waha się od 3 do 5 m. Osady spoiste zawierają od 22 do 30% części organicznych i mają konsystencję płynną. Pod namułami organicznymi zalegają piaski drobne. Namuły są zanieczyszczone głównie przez metale ciężkie, w tym Al, Zn, Cu, Cd i Hg oraz przez związki ropopochodne. Składowanie wydobytego urobku w dolinie jest problemem technicznym, ze względu na możliwość skażenia gleby i wody gruntowej.

EN

The Lake Dąbie is one of the natural water reservoirs located in the lower Odra Estuary. During the winter inundations, this lake constitutes the receiver of ice jam from the river. This lake is intensively silted by river sediments type sand, silt and clay, delivered mainly by Regalica (the eastern branch of Odra) and by the rivers Ina and Płonia. The water volume of the lake decreased during 34 years (1962–1996) by 12,1 mln m3. The mean increase of sediments volume is equal 356 000 m3 * year-1. The processes of sedimentation and erosion of muds are complicated by the waving of water level and by superficial and bottom currents. These currents are generated so by river inflow as by wind, causing changes of sea level during storms. Through this lake goes the main navigation way between Schwedt and the Pomeranian Bay. Its deepening is planned in the period 2007–2011, by dredging of 810000 m3 of bed sediments. This fairway has following parameters: length 14,5 km, width 150 m and depth 10m. The geotechnic measurements have shown that the thickness of muds is equal 3-5 m. The cohesive sediments contain 10-30% of organic matter and have a liquid consistency. Below the organic sediments, mainly fine sands occur. The muds are polluted, mainly by heavy metals as Al, Zn, Cu, Cd and Hg, and by oil compounds. The storage of the excavated material in the valley is a technical problem, because of the possibility of the contamination of the soil and of the ground water.

Słowa kluczowe

PL

estuarium Odry; zbiorniki wodne; jezioro Dabie; zamulanie dna; rumowiska rzeczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2007
• Numer: 4/1
• Opis fizyczny: s.39-48,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Parzonka W.

• Instytut Inżynierii Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Pl.Grunwaldzki 24, 50-363 Wrocław

autor

Buchholz W.

autor

Coufal R.

autor

Kreft A.

autor

Meyer Z.

Bibliografia

• Buchholz W. Monografia Dolnej Odry. Hydrologia i hydrodynamika. Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Gdańsk 1991.
• Coufal R. Wpływ wezbrań odmorskich na ruch rumowiska w ujściu rzeki Odry. Inżynieria Morska i Geotechnika, Gdańsk, nr 6, 1993.
• Coufal R. Zmiany położenia dna w ujściowym odcinku rzeki wywołane ruchem rumowiska. Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej, nr 525, Szczecin 1995.
• Coufal R. Sezonowe zmiany składu granulometrycznego rumowiska wleczonego w Odrze. 16 Ogólnopolska Szkoła Hydrauliki, IBW PAN Gdańsk, 1996.
• Głowski R., Madeyski M., Parzonka W., Tarnawski M. Ocena warunków sedymentacji, osadzania i erozji w małych zbiornikach wodnych i stawach rybnych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Krakowie, z. 26, Kraków 2005.
• Hydroprojekt Warszawa, Badania geotechniczne oraz składu chemicznego osadów dennych jeziora Dąbie dla zadania „Udrożnienie toru wodnego w j. Dąbie”, 2004.
• Kreft A. Wpływ zdolności retencyjnej jeziora Dąbie na rozpływy w sieci rzecznej dolnej Odry. Rozprawa doktorska, Politechnika Szczecińska, 1989.
• Madeyski M., Parzonka W. Physical and rheological features of bottom sediments from selected fish ponds. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, CCCX, 1999.
• Meyer Z., Coufal R. Hydraulic conditions of steady motion in the estuarial river section under wind influence. 8th German-Polish Seminar, Starbienino 2000.
• Mikulski Z. Kształtowanie się bilansu wodnego jezior w Polsce. Przegląd Geograficzny, IG PAN, 3, 1970.
• Parzonka W. Ocena zmienności własności fizycznych i reologicznych osadów ze zbiorników Sautet i Lubachów. Archiwum Hydrotechniki, 4, 1974.
• Parzonka W. Hydrauliczna i reologiczna charakterystyka transportu zawiesiny rzecznej w obrębie kaskady zbiornikowej. Archiwum Hydrotechniki, 4, 1986.
• Parzonka W., Kempiński J. Reologiczna ocena procesu sedymentacji i osadzania namułów jeziornych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Melioracje, 1991.
• Parzonka W. Deposition and erosion of fine sediments in rivers. Tempus Course on Erosion, Sediment Transport and Deposition Processes. SGGW Warszawa, 1994.
• Pluta M. Przydatność wzorów empirycznych do obliczania natężenia rumowiska transportowanego w Odrze. XI Seminarium „Regionalne Problemy Ochrony Środowiska w Ujściu Odry”. Szczecin – Ystad – Świnoujście, 2003.
• Wiśniewski B., Wolski T. Zmienność batymetrii jeziora Dąbie w okresie 1962-1996. XIV Seminarium Naukowe „Regionalne problemy ochrony środowiska”, Międzyzdroje 2006.
• Wolski T. Prądy jeziora Dąbie i ich związek z reżimem hydrologicznym obszaru ujściowego Odry. Rozprawa doktorska, Uniwersytet Szczeciński 2004.