Orthopterans (Orthoptera) of the Tatra Mountains and Podhale (Poland)

• Autorzy: Liana A.

Warianty tytułu

PL

Fauna prostoskrzydłowych (Orthoptera) polskiej części Tatr i Podhala

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The results of faunistic studies on Orthoptera fauna of the Tatra Mountains and the Podhale region in Poland are presented. The material of Orthoptera collected in 2008 and 2009 contained 24 species. The review of the material from the earlier collections stored in MIZ PAS in Warsaw and ISEA PAS in Cracow as well as the field notes made in the 1950's and 1960's by Polish entomologist Władysław Bazy luk, showed that 32 Orthoptera species were noted in total from the study regions. Comparison of data collected at different times spanning more than a century shows the dynamics of change in the Polish part of theTatra National Park fauna.

PL

Na podstawie własnych badań terenowych przeprowadzonych w latach 2008-2009, materiałów w zbiorach MilZ PAN oraz Muzeum Przyrodniczego ISEZ PAN, a także notatek terenowych Władysława Bazyluka z lat 1953-1956 i literatury, wykonano przegląd gatunków prostoskrzydłych (Orthoptera) stwierdzonych w polskich Tatrach i przylegającej od północy części Podhala. Wykazano 32 gatunki, w tym 18 nie wymienianych dotychczas z polskiej części Tatr. Odnotowano trzy gatunki górskie: Isophya camptoxypha, Tetrix tuerki, Miramella alpina. Do najpospolitszych należały: Metrioptera roeselii, Omocestus viriduliis i Euthystira brachyptera (frekwencja od 60 do 78%). Porównując dane z czterech okresów: pierwsze dziesięciolecia XX wieku, lata 50. i 80. XX wieku oraz lata 2008-2009 stwierdzono istotne zmiany w ortopterofaunie, w dużej mierze odpowiadające dynamice zmian w otwartych środowiskach Tatr. W porównaniu z latami 50. współcześnie obserwuje się zanikanie gatunków kserofilnych (Myrmeleotettix maculatus, Stenobothrus lineatus, S. stigmaticus) i innych prostoskrzydłych preferujących środowiska z niską roślinnością (Ch. albomarginatus), a jednocześnie wzrost frekwencji gatunków związanych z wysoką i gęstą roślinnością łąk górskich i ziołorośli (/. camptoxypha, M. roeselii, Eu. brachyptera, Ch. dorsatus, Ch. apricarius). Takie zmiany są prawdopodobnie efektem zakazu wypasu na terenie całego Tatrzańskiego PN w latach 60. oraz sukcesji wysokich bylin i traw w miejscach zdegradowanych wcześniej przez nadmierny wypas, gdzie dochodziło do odsłonięcia podłoża skalnego. Szczególnie interesujący jest przypadek Eu. brachyptera, gatunku który w latach 50. należał do rzadko spotykanych (F= 8%), a obecnie osiąga wysoką frekwencję (F=76,8 %).

Słowa kluczowe

EN

Orthoptera; fauna; distribution; frequency; Tatras Mountains; Podhale region; Poland

• Wydawca: -
• Czasopismo: Fragmenta Faunistica
• Rocznik: 2013
• Tom: 56
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.113-129,fig.,ref.

Twórcy

autor

Liana A.

• Museum and Institute of Zoology, Polish Academy of Sciences, Wilcza 64, 00-679 Warsaw, Poland

Bibliografia

• Bazyluk w. 1957. Nowe dla Polski lub rzadsze gatunki z rzędów Blattodea, Mantodea, Orthoptera i Dermaptera. Fragmenta Faunistica, Warszawa, 7: 263-282.
• Bazyluk W. 1958. Tetrigidae (Orthoptera) Polski. Fragmenta Faunistica, Warszawa, 7: 379-409.
• Bazyluk W. 1962. Materiaux pour la connaissance des Orthoptěres paléarctiques. I-II. Deux espěces nouvelles du genre Tetrix Latr. Annales Zoologici., Warszawa, 20: 207-212.
• Bazyluk w. 1971. Prostoskrzydłe (Orthoptera) Bieszczadów Zachodnich wraz z opisem Isophya poslhamoidalis n. sp. Fragmenta Faunistica, Warszawa, 17: 127-159.
• Bazyluk W. 1978. Karaczany (Blattodea), prostoskrzydłe (Orthoptera) i skorki (Dermaptera) Pienin oraz góry Wżar. Fragmenta faunistica, Warszawa, 22: 7-50.
• Bazyluk W., Liana A. 2000. Prostoskrzydłe Orthoptera. In: Katalog Fauny Polski, XVII, 2. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 156 pp.
• Bukowski M. 2009. Dynamika zarastania polan tatrzańskich. In: Guzik M. (ed.), Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu Tatrzańskiego Parku Narodowego, pp. 15-32. Wydawnictwa TPN, Zakopane.
• Chládek F. 1986. К vertikálnímu razšifeni rovnokřidlých (Orthoptera), švábů (Blattoptera) a škvorů (Dermaptera) v Belanských Tatrách. Zprávy Československé společnosti entomologické při ČSAV, Praha, 22: 103-108.
• Ebner R. 1914. Beiträge zur Kenntnis der Orthopteren-Fauna von Österreich-Ungarn.(Schluss.). Internationale Entomologische Zeitschrift, Guben, 7: 309-312.
• Guzik M. 2001. Analiza zmian szaty roślinnej Tatr przy wykorzystaniu technik geopatycznych na przykładzie Doliny Bystrej i Suchej Stawiańskiej. Master Thesis University of Agriculture in Cracow, 129 pp. Available from: www.gis.tpn.pl/zawartość/biblioteka/guzik-praca (31 Dec 2013).
• Harz К. 1975. Die Orthopteren Europas II. The Orthoptera of Europe II. In: Series entomologica. 11. Dr. W. Junk B. V. Publishers, The Hague, 939 pp.
• Heller K. G., Orci К. M., Grein G. & Ingrisch S. 2004. The Isophya species of Central and Western Europe (Orthoptera: Tettigonioidea: Phaneropteridae). Tijdschrift voor Entomologie, Leiden, 147 (2): 237-258.
• Januszewski J., Głazek G. & Fedorowicz-Jackowski W. 2005. Tatry i Podtatrze. Atlas satelitarny 1 : 15000. Geosystems Polska, Warszawa, ХХХII + 201 pp.
• Kondracki J. 2011. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa, 441 pp.
• Krištin A. 2010. Rovnokřidlovce (Orthoptera). In: koutná A. & chovancová B. (eds): Tatry. Příroda, historie, život. Baset, Praha, 648 pp.
• Kuntze R. 1930. Przyczynek do znajomości szarańczaków (Orthoptera) południowej Polski. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 9: 99-103.
• Kuntze R. & Noskiewicz J. 1938. Zarys zoogeografii polskiego Podola. Prace naukowe. Towarzystwa Naukowego we Lwowie. II. Lwów, 4, VIII, 538 pp.
• Liana A. 1990. Rozprzestrzenienie i ekologia prostoskrzydłych (Orthoptera) w Górach Świętokrzyskich. Fragmenta faunistica, Warszawa, 33: 203-246.
• Liana A. 2011. Operat fauny owadów prostoskrzydłych (Orthoptera). In: Plan ochrony Bieszczadzkiego PN, Krameko, pp. 245-264. Available from: www.Krameko.com.pl/bdpn/BdPN/Plan-Ochrony (30 Jan 2013).
• Liana A. 2012. Materiały do poznania fauny prostoskrzydłych (Orthoptera) Beskidu Żywieckiego. Nowy Pamiętnik Fizjograficzny, Warszawa, 7: 7-23.
• Mokrzecki Z. 1928. Sprawozdanie z działalności Zakładu Ochrony Lasu i Entomologii w Skierniewicach. 1924— 1927. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 6: 265-325.
• Naskręcki P. 1993. Owady prostoskrzydłe. In: mirek Z., Piękoś-Mirkowa H. (eds), Przyroda Kotliny Zakopiańskiej. Poznanie, przemiany, zagrożenia i ochrona, pp. 279-280. Tatrzański Park Narodowy, Kraków-Zakopane, 418 pp.
• Szeliga-Mierzeyewski W. 1928. Dermaptera et Orthoptera Polonica (Notatka tymczasowa). Rozprawy i Wiadomości Muzeum Dzieduszyckich, Lwów, 10: 59-65.
• Urbański J. 1931. Materiały do fauny owadów prostoskrzydłych Województwa Poznańskiego. Polskie Pismo Entomologiczne, Lwów, 10: 50-59.
• Wesołowska M. 2009. Zmiany roślinności łąkowej Tatr Zachodnich i ich przedpola w ciągu ostatniego półwiecza, pp.91-104. In: Guzik M. (eds), Długookresowe zmiany w przyrodzie i użytkowaniu TPN. Wydawnictwa TPN, Zakopane.
• Węgleński p. 1964. Cytological and genetical observations on Polish species of the genus Tetrix Latr. (Orthoptera, Tetrigidae). Annales Zoologici, Warszawa, 22: 421-439.
• Zacher F. 1917. Die Geradflügler Deutschlands und ihre Verbreitung. Systematisches und synonimisches Verzeichnis der im Gebiete des Deutschen Reiches bisher aufgelundenen Orthopteren-Arten (Dermaptera, Oethecaria, Saltatoria). G. Fischer Verl., Jena, VIII + 287 + 3 nbl. pp.

Identyfikatory

DOI

10.3161/00159301FF2013.56.2.113