PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2014 | 70 | 6 |

Tytuł artykułu

Stan, struktura i liczebność awifauny Zbiornika Goczałkowickiego po remoncie zapory i zmianach środowiskowych

Warianty tytułu

EN
Condition, structure and abundance of birds on the Goczalkowice Reservoir after dam renovation and habitat changes

Języki publikacji

PL

Abstrakty

PL
W pracy przedstawiono strukturę i liczebność ptaków na Zbiorniku Goczałkowickim w latach 2011–2012. Zbiornik został włączony do sieci obszarów Natura 2000 i należy do ważnych ostoi ptaków w Polsce. Środowisko zbiornika zmieniło się jednak po remoncie zapory prowadzonym w latach 2001–2005. Powierzchnia makrofitów uległa zmniejszeniu. W okresie badań stwierdzono występowanie 101 gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodnym, w tym tylko 19 lęgowych. Najliczniej gnieździły się: śmieszka Chroicocephalus ridibundus (do 790 par), rybitwa rzeczna Sterna hirundo (do 320 par), kormoran Phalacrocorax carbo (do 98 par) i perkoz dwuczuby Podiceps cristatus (do 70 par). Duże zgrupowania ptaków na zbiorniku występowały w okresie przelotów jesiennych (do ok. 17 000 os.) W okresie zimowania ptaki również osiągały stosunkowo wysoką liczebność (do ok. 8000 os.). Dominantami były krzyżówka Anas platyrhynchos, śmieszka, kormoran i perkoz dwuczuby. Stwierdzono występowanie rzadkich gatunków, takich jak: bernikla białolica Branta leucopsis, kazarka rdzawa Tadorna ferruginea, sterniczka jamajska Oxyura jamaicensis, szczudłak Himantopus himantopus, biegus arktyczny Calidris melanotos, płatkonóg szydłodzioby Phalaropus lobatus, mewa polarna Larus glaucoides, mewa trójpalczasta Rissa tridactyla. Obniżający się poziom wody i odsłonięte dno zbiornika sprzyjały pojawianiu się nowych gatunków i wzrostowi liczebności siewkowców w okresie przelotów. Zgrupowania ptaków były najliczniejsze w cofce zbiornika od wiosny do jesieni. W okresie przeprowadzonych liczeń liczba gatunków i liczebność ptaków wodno-błotnych była stosunkowo wysoka, zwłaszcza przy niskich stanach wody. W okresie przelotów liczebności kormorana, cyraneczki Anas crecca i mewy siwej Larus canus należały do wysokich na Śląsku, a perkoza dwuczubego, czapli białej Casmerodius alba i krakwy Anas strepera – do wysokich w skali kraju. Wąski pas roślinności szuwarowej porastającej brzeg zbiornika i brak płatów roślin o liściach pływających spowodował zubożenie zespołu ptaków i wycofanie się wielu gatunków gnieżdżących się wcześniej na Zbiorniku Goczałkowickim. Liczba stwierdzonych gatunków lęgowych z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej UE zmniejszyła się po remoncie zapory z 14 do 2. Jedynymi gatunkami z wymienionego Załącznika gnieżdżącymi się w okresie badań na zbiorniku były rybitwa rzeczna i mewa czarnogłowa Larus melanocephalus. Z punktu widzenia ochrony przyrody jest to zjawisko niekorzystne i świadczy o pogorszeniu warunków siedliskowych na Zbiorniku Goczałkowickim
EN
The paper presents the structure and the number of birds on the Goczałkowice Reservoir in 2011–2012. This reservoir was included in the Natura 2000 network of nature protection areas and is one of the most important bird refuges in Poland. The habitat has been changed after renovation of the dam in 2001–2005. The size of areas covered with macrophytes decreased. A total of 101 waterfowl species, including only 19 breeding species were recorded during this study. The most abundant breeding species were Black-headed Gull Chroicocephalus ridibundus (up to 790 pairs), Common Tern Sterna hirundo (up to 320 pairs), Great Cormorant Phalacrocorax carbo (up to 98 pairs) and Great Crested Grebe Podiceps cristatus (up to 70 pairs). The large number of birds was recorded on the reservoir during autumn migrations (up to ca. 17 000 ind.). Relatively large numbers of birds were also observed in winter (up to ca. 8000 ind.). A low water level and the exposed bottom favoured the growth of species diversity and the abundance of waders during flights. The following rare species were recorded: Barnacle Goose Branta leucopsis, Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea, Ruddy Duck Oxyura jamaicensis, Black-winged Stilt Himantopus himantopus, Pectoral Sandpiper Calidris melanotos, Red-necked Phalarope Phalaropus lobatus, Iceland Gull Larus glaucoides, Kittwake Rissa tridactyla. Water birds were most abundant in the backwater of the reservoir, from spring to autumn. The number of species and abundance of waterfowl were relatively high during the conducted monitoring (especially with a lower water level). During the bird migrations, the number of Great Cormorant, Teal Anas crecca and the Common Gull Larus canus was high in relation to other parts of Silesia, and the number of Great Crested Grebe, Great White Egret Casmerodius alba and Gadwall Anas strepera was high in relation to other regions of Poland. A narrow zone of rush vegetation along the shore and the lack of plants with floating leaves caused a decline in the bird diversity and withdrawal of many breeding species nesting previously on the reservoir. The number of breeding species listed in Appendix I of the EU Birds Directive decreased from 14 to 2. The Common Tern and the Mediterranean Gull Larus melanocephalus were the only species from Appendix I breeding at the reservoir in the study period. It is a negative phenomenon from the perspective of nature protection, which indicates a deterioration of habitat conditions in the Goczałkowice Reservoir

Wydawca

-

Rocznik

Tom

70

Numer

6

Opis fizyczny

s.483-509,wykr.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor
  • Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków
autor
  • Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków
autor
  • Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, ul.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków
autor
  • ul.Słoneczna 1b, 32-400 Myślenice
autor
  • ul.Słowackiego 12/7, 32-400 Myślenice

Bibliografia

  • Baran M. 2006. Ptaki Zbiornika Dobczyckiego (1986-2006). Różnorodność, liczebność, rozmieszczenie, ochrona. Ekoturystyka szansą rozwoju gmin wokół Zbiornika Dobczyckiego, UGiM Dobczyce: 79-110.
  • Baran M., Gwiazda R. 2006. Siewkowce (Charadrii) Zbiornika Dobczyckiego - dynamika przelotu, struktura gatunkowa i liczebność w zależności od poziomu wody. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 62 (4): 11-35.
  • Betleja J., Henel K. 2004 . Dolina Górnej Wisły. W: Sidło PO, Błaszkowska B„ Chylarecki P. (red). Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce. OTOP, Warszawa: 549-552.
  • Betleja J. 2005. Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego. W: Konferencja Naukowo-Techniczna z okazji Jubileuszu 50-lecia budowy Zbiornika Wodnego na Małej Wiśle w Goczałkowicach. GPW, Katowice: 100-103.
  • Betleja J., Fajer M„ Ruman M., Rzętała M., Waga J. M., Chylarecki R, Gwiazda R„ Profus R, Joseph-Tomaszewska E. 2006. Waloryzacja przyrodnicza obszaru Natura 2000 „Dolina Górnej Wisły”. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Bytom, Katowice.
  • Betleja J., Król J., Kohut J., Schneider G. (2014; wdrukuj. Ptaki Zbiornika Goczałkowickiego. Ptaki Śląska 21.
  • Beuch S., Smyk B. 2012. Obserwacje faunistyczne z roku 2011. Ptaki Śląska 19: 153-180.
  • Beuch S., Smyk B. 2013. Faunistycznie ważne obserwacje ptaków na Śląsku w roku 2012. Ptaki Śląska 20: 110-169
  • Bocheński Z. 1986. Development and structure of the Goczałkowice Reservoir ecosystem. Ekologia Polska 34: 523-535.
  • Chrząścik A., Betleja J., Gwóźdź R., Skalban P. 2013. Mewa polarna Larus glaucoides nowym gatunkiem na Śląsku. Ptaki Śląska 20: 70-74.
  • Czapulak A., Adamski A., Betleja J. 2002. Populacje lęgowe mew Laridae i rybitw Sternidae na Śląsku w latach 1990-2000. Ptaki Śląska 14: 27-46.
  • Dyrcz A. 1981. Ptaki Zbiornika Otmuchowskiego. Acta Zoológica Cracoviensia 25 (4): 69-102.
  • Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J. 1991. Ptaki Śląska - monografia faunistyczna. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
  • Dyrcz A., Kołodziejczyk R, Martini K., Martini M. 1998. Ptaki Zbiornika Mietkowskiego. Ptaki Śląska 12: 17-80.
  • Ferens B., Wasilewski J. 1977. Fauna słodkowodna Polski - Ptaki Aves. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Poznań.
  • Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
  • Gwiazda R. 1996. Bird assemblages and the diet of waterfowl at the Dobczyce dam reservoir in the first years of its existence. Folia Zoologica 45 (2): 161-169.
  • Gwiazda R. 2000. Ptaki i inne kręgowce. W: Starmach J., Mazurkiewicz-Boroń G. (red.). Zbiornik Dobczycki. Ekologia - eutrofizacja - ochrona. ZBW PAN, Kraków: 149-162.
  • Janiszewski T., Włodarczyk R., Bargiel R., Grzybek J., Kaliński A., Lesner B„ Mielczarek S. 1998. Awifauna zbiornika Jeziorsko w latach 1986-1996. Notatki Ornitologiczne 39 (3): 121-150.
  • Jermaczek A., Czwałga T., Krzyśków T., Stańko R. 1990. Ptaki Kostrzyńskiego Zbiornika Retencyjnego w okresie lęgowym w latach 1987-1989. Lubuski Przegląd Przyrodniczy 1 (2): 3-37.
  • Kołodziejczyk P., Orłowski G. 2013. Naloty mewy trójpalczastej Rissa tridactyla na Śląsku w latach 2011-2012. Ptaki Śląska 20: 75-82.
  • Komisja Faunistyczna 2012. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. Ornis Polonica 53: 103-140.
  • Komisja Faunistyczna 2013. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2012. Ornis Polonica 54: 109-150.
  • Kopij G. 2012. Awifauna lęgowa Ziemi Nyskiej. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 68 (4): 259-287.
  • Król J. 2012. Obserwacje faunistyczne w roku 2011. Ptaki Śląska 19: 153-162.
  • Parusel J.B., Betleja J., Profus P., Skowrońska-Ochmann K. 2013. Czerwona lista ptaków województwa śląskiego. W: Parusel J.B. (red.). Czerwone listy zwierząt kręgowych województwa śląskiego. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice. Raporty Opinie 6 (5): 63-146.
  • Stawarczyk T. 2001. Ornitologiczna waloryzacja akwenów Śląska. Ptaki Śląska 13: 5-18.
  • Stawarczyk T., Grabiński W., Karnaś A. 1996. Migracja siewkowych Chradriiformes na zbiornikach Nyskim i Turawskim w latach 1976-1994. Ptaki Śląska 11: 39-80.
  • Stawarczyk T., Karnaś A. 1992. Sukcesja lęgowych ptaków wodno-błotnych na Zbiorniku Turawskim w latach 1977-1991. Ptaki Śląska 9: 1-15.
  • Szlama D., Ostański M., Profus P. 2008. Awifauna Zbiornika Retencyjnego Dzierżno Duże na Górnym Śląsku. Cz. III. Znaczenie zbiornika i jego otoczenia dla przelotów i zimowania ptaków. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (6): 3-48.
  • Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”. Wrocław.
  • Wesołowski T., Winiecki A. 1998. Tereny o szczególnym znaczeniu dla ptaków wodnych i błotnych w Polsce. Notatki Ornitologiczne 29: 3-25.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikatory

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.agro-d1243d3f-92b5-4bc4-8bf9-ec25f0974b96
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.